Is 2022 een uitzonderlijk wespenjaar?

Door gunstige weersomstandigheden in de lente en vroege zomer verwachten we deze zomer een periode met veel wespen aan de eettafel. Welke elementen beïnvloeden deze aantallen en waarom zijn ze er dit jaar zo vroeg bij?

Het wespenjaar in een notendop

Wespen zijn echte carnivoren. Als plaagbeheersers spelen ze zo een belangrijke rol in de natuur. Een nest van 6.000 wespen kan zo in één week een half miljoen vliegen en zo’n 130.000 muggen vangen. Wespen fungeren ook als een soort natuurlijke opruimingsdienst. Kadavers van kleine zoogdieren, amfibieën en vogels kunnen bijvoorbeeld in kleine stukjes gevoederd worden aan de larven.

Het wespenjaar start eigenlijk al in het najaar, wanneer de wespenkoninginnen in winterslaap gaan. Ze hebben enkele weken daarvoor gepaard met enkele mannetjes en zoeken een rustig plaatsje achter schors, in de grond of op een zolder om te overwinteren. In het voorjaar starten de koninginnen met de bouw van een nest. Bij de Duitse en gewone wesp (de soorten die het meest agressieve gedrag kunnen vertonen) is dat vaak onder de grond, in een oude muizen- of konijnengang, of anders in een beschutte ruimte als een zolder, berghok of tuinhuis.

De eerste werksters helpen vanaf het late voorjaar met het grootbrengen van de nieuwe larven en het aanbrengen van prooien. In ruil voor dat voederwerk krijgen de werksters een druppeltje zoetstof van de larven. Rond eind juli zijn alle werksters volgroeid en legt de koningin eitjes voor de nieuwe generatie koninginnen en mannetjes. De taken van de werksters lopen op hun einde en door de afwezigheid van larven raakt het lekkers in het nest op. De werksters moeten daarom elders op zoek naar alternatieve bronnen van eiwitten. Die alternatieve zoetstoffen vinden wespen vooral in de buurt van mensen: in vuilbakken, op terrasjes, aan de eettafel en tijdens barbecues, waar ze agressief gedrag kunnen vertonen als we er fout mee omgaan. Hun queeste eindigt pas wanneer het kouder en natter wordt, gewoonlijk rond eind oktober, begin november.

Wespen in 2022

Het aantal wespen in de (na)zomer hangt bijna volledig af van de weersomstandigheden in de maanden die eraan voorafgaan. Wanneer het voorjaar erg nat is, zoals het voorjaar van 2021, dan zullen heel wat nesten sneuvelen. Vooral extreme regenval, met lokale overstromingen tot gevolg, is nefast voor nesten die zich onder de grond bevinden. Aangezien extreme weersomstandigheden vaak lokaal zijn, kunnen er ook grote verschillen zijn in aantallen wespen tussen regio’s.

Bij een droog voorjaar en een warme zomer zullen er veel wespennesten zijn en is er ook meer voedsel voor de wespenlarven. De nesten groeien dan sneller en de werksters vertonen vroeger op het jaar probleemgedrag. 2022 lijkt voor Duitse- en gewone wesp dus een boerenjaar te worden, de eerste werksters zijn trouwens al gemeld aan de eettafel. Enkel als er nog enkele stevige zomerstormen met bijhorende onweders aankomen, zouden er nog wat nesten kunnen verdwijnen.

Tips om wespensteken te vermijden

• Wespen zien snelle bewegingen beter dan trage. Naar een wesp slaan is dus nooit een goed idee. Dit zal hen het gevoel geven dat jij de aanval startte en hierdoor kunnen ze gemeen steken. Weglopen van een wesp kan je ook wel eens lelijk verrassen. Als je kalm blijft, druipt de wesp gewoonlijk zelf af.

• Word je toch aangevallen? Probeer dan niet te roepen. Wespen kunnen zo in je mond vliegen. Een wespensteek in de mond- of keelholte is gevaarlijk.
• Wees alert wanneer je buiten suikerrijke dranken zoals frisdrank of alcohol drinkt. Je hebt het vaak niet meteen door als er een wesp in je drankje is gevlogen, zeker niet bij blikjes. Dek je drankje altijd af als je buiten zit.
• Als je een wesp doodslaat, let dan extra op. Wespen leven in grote kolonies en zullen deze kolonie verdedigen. Het gif van wespen bevat een feromoon dat andere wespen ook agressiever maakt en er dus voor kan zorgen dat je nog meer agressieve wespen achter je aan krijgt.
• Vermijd kleding in felle kleuren en sterk ruikende parfums wanneer je in de natuur gaat wandelen. Wespen gebruiken geur als communicatiemiddel en kunnen hier agressief op reageren.
• Weer wespen van je terras door gebruik te maken van etherische oliën. Meer info hierover in dit artikel.  

Wat te doen bij een wespensteek?

• Contacteer onmiddellijk een arts of bel een ziekenwagen bij sterk allergische reacties zoals het zwellen van de keel
• Gebruik heel warm water of een haardroger om het gif te neutraliseren
• Gebruik ijs om de zwelling en pijn te verminderen
• Etherische olie op basis van lavendel verzacht de pijnlijke steek

Tekst: Jens D’Haeseleer en Win Vertommen (Natuurpunt Studie)