Kijk uit voor deze zeldzame tomatenspecialist

Misschien maak jij ook wel deel uit van het toenemend aantal moestuiniers? In dat geval is de kans groot dat er ergens in je perkjes een plekje voorzien is voor tomatenplanten. Op dit ogenblik zijn de eerste tomaten aan het rijpen. En wie ze plukt, komt misschien wel een zeldzaam motje tegen: de Tomatenmineermot.

In België zijn er niet zo veel nachtvlinders die de tomaat als voedselplant gebruiken. Soorten die dat wel doen, mogen behalve als exoot ook als echte zeldzaamheden worden beschouwd. Naast de Aardappelmot, waarvan de larven wel eens op tomaat worden aangetroffen, is vooral de Tomatenmineermot de tomatenspecialist nummer één.

De rupsen van de Tomatenmineermot maken tijdens het eten grillige, doorschijnende vlekken in tomatenbladeren. Dat de plant hier wel degelijk schade van ondervindt, hoeft geen betoog. Maar het is pas bij grootschalige aantastingen dat de oogst er daadwerkelijk onder te lijden heeft. Omdat behalve in bladeren de rupsen ook in de vruchten worden aangetroffen, die daardoor ongeschikt worden voor consumptie, zijn tomatenkwekers deze soort liever kwijt dan rijk.

Afbeelding

Zie je witte, doorschijnende vlekken in de bladeren van je tomatenplant? Dan zou je weleens te maken kunnen hebben met een Tomatenmineermot. De donkere bolletjes zijn de uitwerpselen van de rups. (foto: Ruben Meert)

De Tomatenmineermot is net als zijn voedselplant een Zuid-Amerikaanse soort, die reeds een tiental jaren een ware pest vormt in Zuid-Europese tomatenplantages. In ons land werd deze kleine nachtvlinder pas in 2010 voor het eerst waargenomen. Dat gebeurde in enkele grootschalige tomatenkwekerijen in het Antwerpse. De telers vermoedden destijds dat de vlinder door gunstige, zuidelijk luchtstromingen tot in ons land werden meegevoerd. Ook in 2011 werd in de regio aanzienlijke schade vastgesteld. Sindsdien is het –afgezien van de waarneming van een imago in 2014 in Mechelen– opvallend stil rond de soort. Maar omdat tomatentelers vaak wat anders aan het hoofd hebben dan waarnemingen van motjes te melden, is het mogelijk dat de soort onder de radar is gebleven.

Vorige week werden echter 20 bewoonde mijnen opgemerkt in een kleine, particuliere tomatenkas in Lebbeke. Omdat de bewuste kweker jaarlijks zelf zijn tomatenplanten uit zaad opkweekt en de Tomatenmineermot de jaren ervoor niet in de serre aanwezig was, moet de vlinder op eigen kracht de serre bereikt hebben. Dat betekent dat deze nachtvlinder dit jaar op nog meer plaatsen aanwezig kan zijn, zelfs op tomatenplanten in open lucht. Naast tomaat werd de soort overigens ook al gevonden op aardappel, zwarte nachtschade en doornappel.

Kijk daarom extra uit naar witte, doorschijnende vlekken in bladeren wanneer je dezer dagen je tomaten plukt. Verspreid in de vlek zijn donkere uitwerpselen van de rups te zien. Voor hulp bij de determinatie en het verschil met de mijnen van de aardappelmot kan je hier een kijkje nemen. Wanneer de soort wordt vastgesteld, geef je ze best met foto van het geïnfecteerde blad in via waarnemingen.be. Op die manier kan de actuele verspreiding nauwgezet in kaart worden gebracht.

Tekst: Steve Wullaert (Werkgroep bladmineerders: www.bladmineerders.be ), Chris Snyers (validator nachtvlinders waarnemingen.be) & Ruben Meert (Insectenwerkgroep Voelspriet)
Foto's: Chris Snyers & Ruben Meert