Lenteweer brengt eerste Boerenzwaluw

Afgelopen zaterdag werd in Tienen de eerste Boerenzwaluw van het jaar gezien. Gisteren volgden nog twee andere exemplaren in Brussel en in het Luxemburgse Sainte-Marie-Chevigny. Door het zachte weer is de eerste zwaluw deze keer iets vroeger dan de voorbije jaren.

De Boerenzwaluw is een echte trekvogel die de winter doorbrengt ten zuiden van de Sahara, in landen als Congo, Nigeria en Ghana. In de lente verlaat de soort de Afrikaanse wintergeboeden en trekt ze richting Europa om zich daar voort te planten. De eerste Boerenzwaluw is dit jaar twee dagen vroeger dan in 2013 en 2014: toen werd de eersteling pas op 9 maart gespot. Toch is er hier duidelijk nog maar sprake van een paar ‘vroege vogels’. Het begin van de grote intocht wordt pas in de laatste week van maart verwacht. Wel merken we dat die eerste golf de voorbije decennia zich steeds iets vroeger aanmeldt. In 1985 begon de grote intocht pas op 5 april, in 2004 kwam de voorhoede al aan op 29 maart.

De aankomst van de eerste Boerenzwaluw blijft een belangrijke gebeurtenis omdat de soort zo’n belangrijke plaats inneemt in ons volksgeloof. Zo zouden zwaluwen geluk brengen: op plaatsen waar zwaluwen nestelen, zou de bliksem nooit inslaan. Keert een zwaluw niet terug naar zijn nestplaats van het vorige jaar, dan zou dat huis spoedig afbranden. In bepaalde regio’s raadde men de bewoners vroeger zelfs aan hun huis zo snel mogelijk te verlaten wanneer er een nest van een zwaluw naar beneden viel en indien een landbouwer een nest van een Boerenzwaluw vernietigde, zou rampspoed hem treffen onder de vorm van aanhoudende regen tijdens de oogst of lamwordend vee. De Boerenzwaluw kon in het verleden dus duidelijk op veel ontzag en eerbied rekenen. 

Toch gaat het niet goed met de soort. Uit tellingen blijkt dat de Vlaamse populatie tussen 1975 en 2002 terugviel van 300.000 naar slechts 20.000 exemplaren. Oorzaak is o.a. het steeds toenemend gebruik van insecticiden, waardoor het steeds moeilijker wordt om voedsel te vinden. De terugval is zo opvallend dat niet alleen biologen en landbouwers maar ook ‘gewone’ burgers dit merken. Draden vol kwetteraars en vliegende acrobaatjes op de boerderij: misschien kunnen we het binnenkort enkel nog in historische natuurdocumentaires of in het buitenland beleven.

Tekst: Ewout Lauwers & Dominique Verbelen, Natuurpunt

Natuurpunt verzamelt zo veel mogelijk gegevens over de Boerenzwaluw om de soort zo beter te kunnen beschermen. Geef je eigen waarnemingen door via www.waarnemingen.be

Meer informatie over de Boerenzwaluw vind je op http://www.natuurpunt.be/boerenzwaluw