Liggende vleugeltjesbloem in opmars

Liggende vleugeltjesbloem, daar heeft u misschien nog nooit van gehoord? Dit is dan ook een redelijk onopvallend plantje tot amper 25cm hoog, met kleine blauwe bloemen. Het komt enkel voor op zonnige plekjes op voedselarme en onverstoorde bodems, waardoor deze in Vlaanderen zeer zeldzaam geworden is. De aanwezigheid van deze soort is dan ook een belangrijke indicator van dit soort waardevolle vegetaties.

Typische plekjes waar deze nog voorkomt zijn heideachtige graslanden zoals op de Diestiaanheuvels in het Hageland. Maar ook hier staat die nog slechts op een handvol locaties. Op onderliggende kaart worden de km-hokken weergegeven waar deze de laatste 5 jaar nog gezien werd in de ruime regio. Van 1 hok weten we echter dat deze recent verdwenen zijn door enkele nieuw gebouwde huizen, en ook de andere populaties zijn meestal maar enkele tientallen planten groot.

Figuur 1: Verspreiding 2016-2021 (www.waarnemingen.be)

Zonder gericht beheer en opvolging zou deze overal in het landschap verdwijnen. Zo leek dit op de Wijngaardberg ook bijna het geval te zijn, met op het dieptepunt in 2014 amper 3 resterende bloeiende planten. Door gerichte maatregelen te nemen, meer bepaald het verwijderen van enkele overschaduwende bomen in deze zone, de begrazing bij te sturen en een aanvullend maaibeheer toe te passen, leek er al snel een kentering te komen. Amper 7 jaar later hebben we zeker 245 bloeiende planten kunnen tellen! Uiteraard doen we dit niet slechts voor deze ene soort, maar profiteren ook heel wat andere planten en insecten van dit aangepaste beheer. Zo zien we dat soorten zoals tormentil, fraai hertshooi, hengel en blauwe knoop sterk aan het uitbreiden zijn, en werden er dit jaar voor het eerst ook hooibeestjes (vlinder) waargenomen.

Figuur 2: Evolutie aantallen planten liggende vleugeltjesbloem

Ben jij ook benieuwd hoe dit de komende jaren verder gaat evolueren? Uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat duurzame populaties minimum uit 500 bloeiende planten bestaan. Als deze trend zich zo succesvol verderzet, zou dit over enkele jaren al kunnen zijn!