Living on the Edge - Red mee onze trekvogels in de Sahel
Natuurpunt ontplooit nu een fondsenwerving voor de gebieden Lac Higa en Vallée de Sourou in Burkina Faso, waar onze bedreigde Zomertortel overwintert. Welke opties zie je daar op het vlak van uit te voeren maatregelen en wat de toekomst van trekvogels betreft?
IZ: "Wij zijn erg blij met jullie campagne! Vallée de Sourou en Lac Higa zijn prachtige gebieden waar wij blijven inzetten op een verscheidenheid aan campagnes: communicatie en sensibilisatie naar de bevolking toe, training van de terreinwerkers, het toepassen van de nationale en internationale vogel- en milieuwetgeving, netwerken uitbouwen met organisaties die werken rond de Flyway van trekvogels, concrete acties opzetten ter verbetering van landbouwproductie (RNA*, mestputten, bodem- en waterkwaliteit…), het uitvoeren van ornithologische inventarisaties, het duurzaam vermarkten van niet houterige natuurproducten zoals bessen, vruchten, zaden), ondersteuning voor de visserij en de veeteelt."
*RNA : Assisted Natural Regeneration: het stimuleren van natuurlijke boomverjonging. NATURAMA gebruikt deze techniek met boeren om bomen terug te brengen op de boerderij.
*PFNL : De produits forestiers non ligneux (of NTFP: Non-Timber Forest Products) omvat alle niet houterige bosproducten: vruchten, paddenstoelen, vissen, wild dat geschoten wordt…
Het boek ‘Living on the Edge’ vertelt pijnlijk realistisch hoe de Zomertortel tot in de jaren ’80 in grote aantallen overwinterden in West-Afrika. Groepen tot 100.000 vogels waren toen geen uitzondering. Is dat ook wat je zelf vaststelt en gaat die achteruitgang nog steeds door?
IZ: Spijtig genoeg zet die achteruitgang zich vandaag de dag inderdaad nog steeds door. Het is de hoogste tijd dat we dit scenario een halt kunnen toeroepen of liever nog, het tij keren.
Bij welke andere trekvogels uit Europa zag je grote veranderingen de laatste decennia?
IZ: Helaas bij de meeste trekvogels uit Europa en Azië. Sorry voor dit pijnlijke antwoord.
Hoe gaat NATURAMA concreet tewerk? Kunnen we die vergelijken met de Natuurpunt-campagne ‘Bos voor Iedereen’? We vragen geld, we nodigen iedereen uit, feestje en actie in november en de bomen zitten in de grond. Hoe doen jullie dat in Burkina?
IZ: Er is wel een fundamenteel verschil, we ontwikkelen concrete projecten die de vastgestelde problemen moeten aanpakken. Maar gericht zoeken naar financiering moeten we uit noodzaak doen bij partnerverenigingen of -instellingen in het noorden, zoals Natuurpunt en Vogelbescherming Nederland als BirdLife partners. Maar ook in het zuiden. Die fondsen vinden we hier niet, gewoonweg omdat ze er niet zijn.
Onze activiteiten en projecten zelf zijn heel divers: milieu educatie, duurzaam beheer van bos en fauna, wetland management, de strijd tegen woestijnvorming en klimaatverandering, het duurzaam vermarkten van de PFNL’s die de inkomens van de lokale bevolking kunnen verhogen, de bescherming van vogels en hun leefgebied en een duidelijke communicatie die streeft naar een mentaliteitsverandering ten overstaan van ons milieu. Heel belangrijk is dat we al die acties ook voeren mét en voor mensen.
Op welke manier tracht NATURAMA gerichte acties, zoals de herbebossing, tastbaar te maken voor de mens in het dorp, die anders mogelijk maar weinig merkt van de uitgevoerde acties?
IZ: NATURAMA werkt volgens een gemeenschapsaanpak, waarbij dorpsgemeenschappen verantwoordelijkheid krijgen toebedeeld. We sensibiliseren deze gemeenschappen en organiseren hen in kleine comités of lokale werkgroepen. We geven hen training in de verschillende technieken voor het aanplanten en de productie. Maar we voorzien hen ook van het nodige basismateriaal. Dankzij onze technische en beperkte financiële ondersteuning kunnen zij de verdere processen zelf uitvoeren. De monitoring achteraf en de evaluatie van de acties organiseren we dan weer gezamenlijk.
Hoe leggen jullie het verband tussen het bewaren van de leefgebieden van vogels en de noden van de plaatselijke bevolking (voor bv. energienoden)?
IZ: Wij bieden mensen duidelijke alternatieven, zoals het gebruik van duurzame oventjes die minder hout verbruiken, we installeren apparatuur op basis van zonne-energie, we helpen bij de aanleg van bosjes voor de gemeenschap en we leren hen de voordelen van duurzame houtkap kennen.
Welke partijen reageren positief of negatief op de ontplooiing van dit project en de acties van NATURAMA?
IZ: Eigenlijk reageren alle betrokken partijen ondertussen wel positief: de bevolking, landgebruikers, religieuze leiders, nationale en lokale bestuursorganen, verenigingen en NGO-partners.
Merk je of de interesse bij de burgers toeneemt?
IZ: Absoluut, we ontvangen steeds meer positieve reacties en aanmoedigingen, dat bewijst dat er een groeiende belangstelling is. Daarnaast merken we een toenemende interesse voor onze website, waarlangs we nu ook vaker reacties en raadgevingen mogen ontvangen.
Is er een zaai- of plantseizoen voor dat landschapsherstel?
IZ: Laat me even toelichten dat het planten van bomen meestal niet de meest efficiënte methode is. We moeten dat combineren met een natuurlijke verjonging van de vegetatie. Kijk maar naar hoe Ondernemers Zonder Grenzen en NATURAMA zelf tewerk gaat: we bewerken de grond en zaaien hem in met zaden van kruiden en bomen. Daarnaast helpen we boeren om de natuurlijke verjonging van vegetatie toe te passen rond de boerderij. Je moet keuzes maken welke bomen je waar laat staan, daarna snoeien we die waar nodig. Spontaan, dus op een natuurlijke manier, gebeurt die verjonging niet vanwege de droge bodem of bv. ziektes.
Echt aanplanten gebeurt meestal slechts als aanvulling, bv. in de gemeenschappelijke bosjes of wanneer mensen bepaalde boomsoorten willen. De natuurlijke groei kan bovendien al starten in maart, terwijl de meest gunstige periode voor het aanplanten de vier maanden van juni tot september omvat.
Is er nog steeds gevaar op illegaal kappen als de bomen volume krijgen, of snappen de mensen het belang van de campagne?
IZ: Er is zeker nog een risico op roofbouw. Dat is de reden waarom wij inzetten op het creëren van een mentaliteitswijziging ten overstaan van de natuur en haar waarden. Daarom is het ook belangrijk om de verantwoordelijkheid van die acties deels in handen te geven van de lokale gemeenschappen, met daarin betrokkenheid van specifieke groepen zoals herders, landeigenaars, dorpelingen en de plaatselijke leiders.
Worden er inspanningen gedaan om de schoolgaande jeugd geïnteresseerd te krijgen in het milieu, of om naar bv. het verhaal over de Zomertortel te luisteren?
IZ: Op dat vlak moet er nog veel werk worden verzet. Daarom ontwikkelt NATURAMA lokale programma’s rond natuureducatie. Dat gebeurt aan de hand van werkbladen die door de leraars in de klas kunnen worden gebruikt.
Heeft het landschapsherstel al enige impact of is het nog te vroeg om dat te zien?
IZ: Ja hoor, we merken nu al dat er herstel optreedt van vegetaties en biotopen, dankzij de gezamenlijke acties rond RNA, herbebossing, uitgestelde begrazing, ploegen, etc.
Hoe reageert de bevolking?
IZ: Mensen zijn werkelijk verbaasd maar in de eerste plaats vooral blij om te zien het dit nog mogelijk is. Het maakt duidelijk dat we onze krachten op de juiste manier moeten bundelen en de middelen juist moeten besteden. Na het zien van de resultaten sluiten ze zich duidelijk veel gemakkelijker aan bij onze acties.
Krijgt het project Living on the Edge voldoende aandacht in de Burkinese pers?
IZ: Ja, er is een formele en goede samenwerking met de nationale persorganisatie. Zij maken onze acties bekend via de nationale en lokale pers en via diverse media; op de radio, de publieke en private televisie, via kranten en op internet. Uiteraard kunnen journalisten de verschillende projectgebieden bezoeken en interviews afnemen van de dorpelingen en institutionele betrokkenen.
Hoe zie je zelf de toekomst voor de Burkinese natuur en de bevolking?
IZ: Indien de beschermende maatregelen niet pertinent en consequent worden toegepast zie ik de toekomst zeer donker in en gaan we een moeilijke toekomst tegemoet. Ten minste 85% van de Burkinese bevolking is afhankelijk van natuurlijke voedselbronnen. Met een gedegradeerde natuur dreigen armoede, honger, dorst, conflicten of oorlogen, migratie en ziektes alleen maar toe te nemen. Maar net omdat we zo in onze acties geloven en omdat er bevestigende resultaten zijn, kunnen we de mensen mee in de positieve acties betrekken, zo worden ze mee in onze opwaartse spiraal gezogen.
Welke droom wil jij nog vervuld zien wat natuur en vogels betreft?
IZ: Mijn droom is dat onze maatschappij snel terug in harmonie kan leven met een weelderige natuur, waar de omstandigheden terug verbeteren zodat vogelpopulaties zich duurzaam kunnen herstellen en ontwikkelen.
Idrissa Zeba
NATURAMA – Burkina Faso
Jaar na jaar zien we de populaties van onze trekvogels zoals de Zomertortel, de Gekraagde Roodstaart en de Grauwe Vliegenvanger afnemen. Het is ondertussen ook duidelijke dat we er niet komen door deze soorten alleen hier te beschermen. Ook in de Sahel moeten ze kunnen overleven. Ook daar kunnen we als Natuurpunters mee het verschil maken. Elke bijdrage betekent nieuwe bomen en een betere toekomst voor de Sahel en haar fauna, maar ook haar bevolking.
Op de Belgische Vogeldag 2017 kan je luisteren naar het verhaal achter de Zomertortel. Tony Morris van de RSPB komt er vertellen over Operation Turtle Dove: Saving a Bird on the Brink (10:00 – 10:40).
Steun het project Living on the Edge met een gift
Bij elke gift van 40 euro of meer ontvang je een fiscaal attest. Alle giften die Natuurpunt in één kalenderjaar van jou ontvangt, tellen we samen. Via de belastingen recupereer je 45 procent van jouw gift.
Lees ook
Resultaten Project Sourou.pdf (1.06 MB)