Najaarstrektellingen Noordelijk eiland Wintam

Welke hindernissen 2020 voor de mens ook in petto had, de vogelwereld trok er zich niets van aan. In dichte groepjes, solo of met een klein tussenstopje walste een bonte schare luchtdoorklievers over de trektelpost op het Noordelijk eiland te Wintam, hieronder een impressie.

Augustus leverde toch al enkele mooie waarnemingen op. Naast de obligate gele kwikstaarten en boompiepers trok een duo dwergmeeuw op 22/08 langs. Purperreigers trokken op 22/08 (1) en 31-08 (3) langs. Purperreigers beleefden hoogdagen op 30/08 en 31/08 met op talloze plekken mooie groepen van 10 tot meer dan 20 exemplaren, dit dankzij de stuwende noordenwind. Op 31/08 werden ook de eerste twee trekkende bruine kiekendieven opgemerkt.

In september beginnen de aantallen trekvogels mondjesmaat aan te zwengelen. Samen met hun voedsel trekken boomvalken, onder meer libellen en zwaluwen, samen met wespendieven langzaam zuidwaarts richting Afrika. Hoogtepunten waren goudplevieren (2 op 12/09 en 1 op 19/09 , een mooi aantal van 11 grote zilverreigers op 24/09 en 3 buidelmezen op 19/09.

Nog een prachtig uitgedoste vogel waar je op het Noordelijk eiland niet naast kan kijken vanaf augustus is de lepelaar. Dit is niet gek vermits veruit de belangrijkste broedpopulatie, meer dan 2.500 broedparen van Noordwest Europa zich in Nederland bevindt en deze vogels in vele gevallen België overvliegen, met de nodige tussenstops, op weg naar hun zuidelijke resorts.

De maand waar met zijn allen watertandend op wachten, kan zich nooit snel genoeg aankondigen. In oktober is het alle remmen los, sluizen wagenwijd open en is het genieten en smullen van wat er allemaal over de hoofden stuift. De wind waaide voornamelijk uit zuidwestelijke richtingen. Dit staat garant voor “lage” en vooral zichtbare trek vermits de vogels nu tegen de wind moeten opboksen. Rond het midden van de maand was er voor een vijftal dagen noordoostenwind besteld. Koud werd het niet met temperaturen tussen grofweg 5° - 15°C. Op 3/10 was het meteen prijs met de 18^de velduil sinds het begin van de tellingen en de 8^ste Europese kanarie.

Op 9/10 werd de hoofdprijs afgeschoten met een duizelingwekkend mooie grauwe franjepoot die, zoals het dit diertje betaamt, in duizelingwekkende kringetjes insecten van het wateroppervlak oppikt.

Speciaal bij deze soort is dat het mannetje de eieren uitbroedt en de jongen grootbrengt terwijl het vrouwtje vaak met meerdere mannetjes paart. De overwinteringsgebieden bevinden zich in de tropische wateren van de Indische en de Stille Oceaan. De dag erop kropen nieuwe dagrecords voor witte kwikstaart (157), boomleeuwerik (109) en groenling (55) uit de verpakking. Die dag vlogen ook bijna 12.000 vinken tegen de lamp, geflankeerd door 16 goudplevieren en 5 bruine kiekendieven. De aantallen spreeuwen en lijsters nemen ook zienderogen toe.

Tegen het midden van de maand oktober worden we bloedheet gemaakt door meldingen van torenhoge zuilen buizerds uit het noorden. Er is een massa buizerds onderweg, op de voet gevolgd door rode wouwen. De topdagen vallen echter tijdens de werkweek en het is “gokken” om de juiste dag vrijaf te nemen. 14/10 is een topdag met 778 stuks over Averbode. Op verschillende plaatsen in Nederland gaat men vlot over de 1.000 vogels, werkelijk ongezien. Wintam stond paraat op 15/10 (vanaf 14:35) met 266 en 16/10 (ganse dag) 339 buizerds. In “gewone” jaren betekenen 100 vogels een topdag (2011: 145, 2013: 107 en 2019: 101 stuks). Buiten twee topdagen voor buizerds deden roofvogels het eigenlijk wat ondermaats met maar één smelleken, twee rode wouwen en evenveel blauwe kiekendieven. Op 14/10 en 15/10 kozen ook vele ganzen het luchtruim met vooral voor kolgans aardige aantallen: 634 en 782 stuks. 16/10 leverde ook een dozijn baardmannetjes op en de eerste steppekiekendief voor de telpost, na verschillende kandidaten met slechte waarnemingsomstandigheden.

Oktober tovert verder nog een geelgors, op 17/10 uit de hoge hoed, maar op 18/10 was het weer goed prijs wanneer een kleine jager de ingang van het Zeekanaal, aan de kant Rupelmonde uitkoos om zich even neer te zetten en vervolgens verder te trekken. Eindelijk konden we deze langverwachte nieuwe soort voor de trektellingen bijschrijven. Deze “roofmeeuw” die door het achtervolgen van andere meeuwen deze ertoe dwingt om voedsel uit de krop uit te braken, het zogenaamde  kleptoparasitisme tref je normaal enkel bij harde aanlandige wind aan de kust aan. De soort broedt in Arctische gebieden van Noord-Europa en Siberië en overwintert in zuidelijke oceanen.

Opmerkelijk op 31/10 was ook een late gierzwaluw die enkele minuten boven het Noordelijk eiland fladderde om dan resoluut zuidwest af te zeilen. Helaas betrof het geen vale gierzwaluw die in deze periode nogal eens werd opgemerkt, voornamelijk aan de kust.

Met november in zicht is het altijd wat uitkijken naar kleine zwanen. Helaas konden we dit jaar geen getuige zijn van hun Siberische gezangen. November stond de laatste jaren traditioneel veil voor nog een aardige lading trekvogels. Dit jaar leek de kraan wat vroeger toegedraaid. Spreeuwen, vinken en lijsters vlogen wel aardig maar niet uitbundig. Mogelijk wachtten ze op wat vorst, die echter uitbleef. 8/11 was wel nog goed voor 35 goudplevieren. Op de laatste trekteldag, zijnde 14/11, deed een gewone zeehond in de Rupel, die zich tegoed deed aan een potige vis, mogelijk een brasem, de trektellers uitgeleide.  

Een apart jaar dus zonder grote aantallen maar wel met stevige verrassingen. En zo zie je maar dat het trektellen blijft boeien. Ook in emotioneel moeilijkere tijden en op veilige afstand blijven we buitenkomen en gadeslaan, vertellen en luisteren, komen en gaan, leren en ervaren in de warme, menselijke cirkel van natuurbeleving en natuurstudie, die ons nu al vele jaren bij elkaar brengt en ons telkens weer in een gemoedelijke sfeer doet thuiskomen, waarvoor mijn welgemeende dank aan mijn collega- trektellers en geïnteresseerde telpostbezoekers.

Geïnteresseerden lezen meer over de telpost en aantallen op www.trektellen.nl (doorklikken naar België – Noordelijk eiland, Wintam). 

Tekst: Wouter Van Assche – Trekteller Noordelijk eiland/Vogelwerkgroep Rupel