Natuurbeheerplan Zuunvallei: waarover gaat het (niet)? - faq's

Fabels en feiten over het natuurbeheerplan Zuunvallei 

We merken dat heel wat mensen met vragen zitten door het huidige debat rond het (ver)nieuw(d)e natuurbeheerplan. De berichtgeving op info-avonden, sociale media,… was helaas niet altijd even correct (om het zacht uit te drukken), waardoor er onnodig ongerustheid werd aangewakkerd bij landbouwers, buren en grondeigenaars in de Zuunvallei. In onderstaande toelichting willen we graag nog eens helderheid scheppen aan de hand van enkele krasse uitspraken.

“Natuurpunt en het ANB gaan bepalen hoe de toekomst eruit zou moet zien voor een visiegebied van meer dan 200 hectare en dit zonder de eigenaars te kennen?”

Nee: de beheermaatregelen in het natuurbeheerplan gelden enkel voor de effectief deelnemende percelen, in eigendom of beheer van de aanvrager (in dit geval 18,4 hectare voor de Zuunvallei).

Het ruimere ‘globaal kader’ van 245 ha is slechts een visiegebied waarbinnen de natuurbeheerder verder mag werken aan de vooropgestelde natuurdoelen. In de verkenningsnota (eerste deel van het natuurbeheerplan) wordt de algemene visie weergegeven: een landschapsvisie binnen een ecologisch en landschappelijk geheel dat we logisch afbakenen op basis van gewestplan, rup (zaken waarvoor de overheid dus eigenlijk zelf al bepaalde waar er natuur gerealiseerd moet worden) en ecologische en landschappelijke waarde. Het heeft geen enkel juridisch gevolg noch voor eigenaar, landgebruiker, pachter,… noch qua mestrechten, pacht, vergunningen, onteigening,... . Enige gevolg is dat Natuurpunt in aanmerking komt voor aankoopsubsidies als de aanvraag de doelmatigheidstoets doorstaan (je moet een type 4 natuurbeheerplan hebben om in aanmerking te komen). 

Het globaal kader van de Zuunvallei bestaat voornamelijk uit valleigronden die al een groene bestemming hebben en/of door de overheid reeds beschermd zijn als waardevolle natuur, namelijk het Vlaams Ecologisch Netwerk en Habitatrichtlijngebied ‘Natura 2000’. 

“Natuurpunt ontvangt 90% subsidie voor aankoop van gronden. Dit zet de grondprijzen onder druk en is dus oneerlijke concurrentie voor onze landbouwers”

Nee: voor de Zuunvallei gelden deze subsidieregels al sinds 1996, welke nergens geleid hebben tot prijsopbod of massale aankoop van gronden in dit gebied. Hier is immers een grote nuance op zijn plaats, want in de realiteit is het percentage immers veel lager. De subsidiebedragen zijn immers zwaar begrensd (afgetopt) en de lokale vrijwilligers-afdeling moet zelf zorgen voor de “restfinanciering”. In onze regio met hoge grondprijzen zijn dat al gauw veel benefiet-initiatieven per hectare…

De mogelijkheden om subsidies aan te vragen om natuurgrond aan te kopen en duurzaam te beheren zijn voor iedereen hetzelfde. Vlaanderen creëerde met de natuurbeheerplannen in 2017 een gelijk speelveld. Particulieren, jagers en boeren kunnen op dezelfde manier als Natuurpunt subsidies ‘binnenhalen’ voor het realiseren van de zogenaamde ‘natuurstreefbeelden’ van de overheid.

“Mijn huis en tuin liggen in het globaal kader van het natuurbeheerplan. Dit is een waardevermindering van mijn eigendom”

Nee: het globaal kader is een visiegebied dat is uitgetekend, op basis van onderliggende bestemmingsplannen en inventarisaties (gewestplan, ruimtelijke uitvoeringsplannen, habitatrichtlijngebieden, Vlaams Ecologisch Netwerk, biologische waarderingskaarten,…). Woningen en tuinen zijn niet bewust opgenomen, maar in veel gevallen een gevolg van de onderliggende natuurbestemming of bufferzone van een waterloop. Zoals hierboven reeds gesteld heeft het ‘globaal kader’ geen enkel juridisch gevolg voor de eigendommen hierin gelegen.

“Een schuilhok zetten of eens barbecueën , een paintballwedstrijdje organiseren met vrienden, kan niet meer want je moet de gemeente toelating vragen en die moeten advies vragen aan ANB”

Nee: het plaatsen van een schuilhok in natuur- of landbouwgebied is onderhevig aan de wetgeving van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. Dit staat volledig los van het ingediende natuurbeheerplan.
Bepaalde recreatieve activiteiten, zoals paintball, zijn niet toegelaten in gebieden met een natuurbeheerplan type 3 of 4. Dit is echter niet van toepassing voor eigendommen gelegen in het globaal kader, enkel op de percelen met een natuurbeheerplan type 3 of 4 (hier dus onze 18,4 ha) . 
Grenst je tuin aan natuurgebied? Dan kan je ongestoord barbecueën. Vraag het maar aan één van onze vele buren in de Hoogstraat, Kerkhofstraat, Vogelstraat, …

“De erkenning van een natuurreservaat zorgt ervoor dat er heel wat voorwaarden zijn voor recreatie, zo zijn individuele of groepssporten uitgesloten. vraag is dan kan je hier nog gaan joggen? Ook mag de rust van fauna en flora niet worden verstoord, is hier de vraag of je hond nog mee op wandeling mag. En ga zo maar door.”

Nee: de erkende buurt- en voetwegen behoren tot openbaar domein. Enkel de bevoegde gemeente kan beslissen over het wijzigen, verplaatsen of opheffen hiervan, en dit steeds voorafgegaan aan een openbaar onderzoek. Het natuurbeheerplan is hier van geen enkele invloed. Ook voor natuurreservaten staat de erkenning van het gebied los van de toegankelijkheid ervan. De toegankelijkheid wordt vastgelegd in een aparte toegankelijkheidsregeling, eveneens aan te vragen bij het ANB en gekoppeld aan een apart openbaar onderzoek. Voor de Zuunvallei werd de toegankelijkheidregeling goedgekeurd in 2021 na gunstig advies op 7 juni 2021 van het gemeentebestuur van Sint-Pieters-Leeuw en een openbaar onderzoek. 
Onder de leuze ‘natuur voor iedereen’ proberen de Leeuwse natuurvrienden al jaren het behoud van de kwetsbare natuur te combineren met een goede ontsluiting. Mooie voorbeelden hiervan zijn o.a. de weide-doorgang en vogelkijkwand in het Volsembroek en het wandelpad doorheen de Oude Zuun (van de boomgaard tot het stuw op de Zuunbeek). Dit laatste deden we als vervanging van de afgesloten (door de eigenaars) oude weidedoorgang tussen de Bellestraat en de het Neerhuis. Passieve recreatie (wandelen, joggen,…) mag zeker op de wandelwegen en aangeduide weidedoorgangen. Onze natuurgebieden zijn geen hondenspeelweiden, maar wandelaars met een hond aan de leiband zijn steeds welkom.

“Alleen natuur type 4 telt, dat is een reservaat, dus met enkel privileges voor hun leden en vriendjes. Nee, Jan met de pet komt er niet in!”

Nee: wij vragen geen toegangsgeld en je hoeft geen lidkaart te tonen om in onze natuurgebieden te wandelen. Iedereen is welkom op wandelwegen en de aangeduide weide-doorgangen.  

“Wie gaat dit natuurreservaat onderhouden? Wie gaat dat betalen? De belastingbetaler?”

Nee: het onderhoud van het natuurgebied gebeurt door diverse partijen:

• vrijwilligers staan in voor het dagelijkse beheer en doen jaarrond diverse klussen. De conservator, bestuursleden en andere vrijwilligers worden hiervoor niet vergoed (geen kostenvergoeding).
• voor het hooien in de Oude Zuun werken we al meer dan 20 jaar samen met 6 Leeuwse lokale scholen.
• de professionele terreinploeg van Natuurpunt (deels sociale tewerkstelling) helpt voor het zware werk of grotere machinale taken. Natuurpunt leent ook de Galloway-runderen uit vanuit haar boerderij in Bonheiden/Muizen.   
• meer dan 10 hectare van de percelen die nu ter erkenning voorliggen worden door lokale landbouwers beheerd via beheersovereenkomsten. Tegen een symbolische 1 Euro vergoeding wordt er gemaaid en gehooid alsook begraasd.

“Natuurpunt wil alle landbouwgronden in de Zuunvallei bebossen”

Nee: de Zuunvallei is een afwisselend cultuurlandschap, geboetseerd door eeuwenoude kleinschalige landbouw. We treffen er een mozaïek van moerassen, weilanden, hooilanden, bosjes en kleine landschapselementen (o.a. hoogstamboomgaarden, knotwilgen, hagen). Deze diversiteit aan biotopen willen we behouden en valoriseren. Natuurpunt Leeuwse Natuurvrienden wensen wél de aanwezige monocultuur van Canadese populieren om te vormen naar inheemse loofbossen, maar er is geen sprake van grootschalige bosuitbreiding in het natuurbeheerplan. Geen bebossing, noch ontbossing.

“Na een erkenning als type 4 mag het natuurgebied en bij uitbreiding de Zuunvallei niet meer dienen als overstromingsgebied.”  

Nee: Natuurpunt Leeuwse Natuurvrienden ligt mee aan de basis van de diverse ingrepen (o.a. hermeandering) om de waterberging van de Zuunvallei te verbeteren. Onze vereniging werk(te) hiervoor nauw samen met de VMM (beekbeheerder van de Zuunbeek). De ‘Oude Zuun’ is van oudsher een natuurlijk overstromingsgebied. Ons natuurgebied ‘Volsembroek’ is een belangrijk onderdeel van het 3de wachtbekken (gecontroleerd overstromingsgebied) en voor een deel van de structurele werken (dijk,..) werden gronden van het erkende natuurgebied gebruikt. De goede werking van het overstromingsgebied (voor de eerste keer op 3/1/24) werd in lokale en nationale pers als een schoolvoorbeeld voor goed integraal waterbeheer geroemd.

“Binnen het globaal kader is voedselproductie niet gewenst”

Nee: in de natuurgebieden is de economische doelstelling ondergeschikt aan de ecologische en sociale functie. Dit is enkel van toepassing  voor de 18,4 ha natuurgebied in beheer van Natuurpunt. Binnen het globaal kader van 245 ha kan er ongestoord aan economische landbouw worden gedaan. Het natuurbeheerplan is hier van geen enkele invloed.

“Het vee van onze landbouwers mag niet grazen in natuurgebied, maar de koeien (Galloways) van Natuurpunt mogen dat wel.”

Nee: onze vereniging werkt al jaren samen met lokale landbouwers en veehouders voor extensieve begrazing in onze natuurgebieden. Meer dan 10 ha van de 18,4 ha die nu voorliggen, worden beheerd door landbouwers: maaien/hooien en ook begrazing.
Enkel in het Volsembroek maken we gebruik van een kudde Schotse Galloway-runderen uit de Natuurpunt-stal. Bij de start van de begrazing in 2000 (24 jaar geleden) vonden we geen enkele landbouwer die hier zijn vee wou laten grazen. Het Volsembroek is een erg drassig gebied met weinig eiwitrijke vegetatie en daarom minder geschikt voor hoogproductieve runderrassen zoals Belgisch-blauw, Holstein, enz. Galloway-runderen zijn beter aangepast aan overleven in ‘voedselarme’ gebieden.

 “Er worden vossen en andere dieren uitgezet.  Wat met everzwijnen, wolven, bunzings,..?” 

Nee: zelfstandige migratie van dier- en plantensoorten kunnen we niet tegenhouden, maar de Leeuwse Natuurvrienden zetten in geen geval dieren uit. Geen bevers, geen everzwijnen, geen wolven, geen vossen maar ook geen fazanten, geen patrijzen, geen vissen,…

“Natuurpunt en de Groenen denken dat ze zomaar over alles kunnen beslissen”

Nee: de werking van Natuurpunt en de Leeuwse natuurvrienden dient geen enkele politieke partij. Natuurbescherming is van algemeen belang en overstijgt politieke agenda’s. Iedereen is gebaat bij een gezonde bodem, propere lucht, goede waterhuishouding en een bruisende biodiversiteit. 
Daarenboven wordt er in het natuurbeheerplan niets beslist tenzij over de eigen 18,4 ha reeds in bezit of beheer (zie ook volgende vraag).