'Nieuwe' korstzwam ontdekt dankzij ObsIdentify

De Digitale paddenstoelenpluk loopt volop, een campagne waarin ObsIdentify centraal staat. Deze app helpt natuurliefhebbers op weg in de schier eindeloze wereld van de zwammen. Een  app die dankzij een foto een naam verklapt, is dan een handig hulpmiddel. Al hou je best een slag om de arm, want paddenstoelen blijven met hun veelzijdige kenmerken (onderkant, geur, etc.) ook voor de automatische herkenning een lastige materie. Om de app beter te maken, krijgt hij geregeld een update, waarbij ook nieuwe soorten worden toegevoegd. Sinds 2024 werd de software ook getraind met foto’s van Stereum insignitum, een waaiervormige korstzwam die wel uit Frankrijk bekend was, maar niet uit Vlaanderen.

En zo gebeurde het dat, sinds vorig jaar, de app af en toe ‘Stereum insignitum’ als uitkomst gaf als mensen een korstzwam fotografeerden. Dat kan dan twee zaken betekenen: ofwel gaat de app de mist in ofwel komt deze korstzwam wél bij ons voor, maar werd ze tot nog toe niet herkend door paddenstoelenkenners. 

Twee soorten, subtiele verschillen

Om uitsluitsel te krijgen, is het belangrijk de kenmerken van beide soorten naast elkaar te zetten. De zwammen lijken namelijk erg goed op elkaar maar vertonen een verschil in leefwijze. Terwijl de waaierkorstzwam op allerlei loofhout (vooral berk en els) groeit, komt S. insignitum enkel op beuk voor. Met een loep kan je bovenaan witte haren zien bij Waaierkorstzwam, terwijl de haren bij S. insignitum (voorstel naam: bruinviltige korstzwam) bruin zijn.  Ook onder de microscoop is er een belangrijk verschil te zien: bij S. insignitum zijn er twee types cystiden (steriele cellen) te zien, terwijl dat er bij de waaierkorstzwam maar één is.

In december 2024 namen Staf Persoons en Henri Stappaerts de proef op de som bij een ‘waaierkorstzwam’ die ze op beukenhout vonden. En dat bleek toch echt Stereum insignitum te zijn! De herkenningssoftware had het dus bij het rechte eind.

Verspreiding in Vlaanderen

Intussen is Stereum insignitum (die wellicht binnenkort een Nederlandse naam krijgt) al op een aantal locaties in Vlaanderen gevonden, verspreid over de provincies Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Vlaams-Brabant. Vermoedelijk is de soort zelfs niet zeer zeldzaam. De komende jaren zullen we de zwam verder in kaart kunnen brengen, al zal dat in het begin vooral gebeuren door vondsten microscopisch te controleren. De toekomst zal uitwijzen of we deze soort ook met zekerheid in het veld kunnen herkennen. Het ziet ernaar uit dat S. insignitum bij vochtig weer vaak wat roder is dan de ‘echte’ waaierkorstzwam, maar het staat nog niet vast of dat een ‘hard’ kenmerk is. Ook de beharing op de randhoedjes zou een (loepe)kenmerk kunnen zijn.

De Digitale paddenstoelenpluk loopt nog tot eind november. Klik in de app ObsIdentify op het hartje, zo blijf je op de hoogte van de (tussentijdse) resultaten. 

Tekst: Wim Veraghtert (Natuurpunt Studie)