Op safari door de Erasmustuin
Begin juni brachten drie Leuvense Tuinrangers — met o.a. Natuurpunters Patrick Vanderhulst en Lies Van Meerbeek — een bezoek aan de Faculteit Letteren. De afspraak kwam er op vraag van het Ecoteam Letteren, een groepje studenten en personeelsleden die zich al enkele jaren inzetten voor de verduurzaming van hun leer- en werkomgeving. Bedoeling van de ‘tuinsafari’ was om de onmiddellijke buurt van het Erasmushuis aan een duurzaamheidstoets te onderwerpen. Hoewel de universitaire groendienst de voorbije jaren al heel wat inspanningen op het vlak van biodiversiteit geleverd heeft, blijkt het potentieel van deze groene oase achter de Ladeuzebibliotheek toch nog niet voldoende benut te worden.
Wie af en toe door de Blijde Inkomststraat of de Maria Theresiastraat wandelt, kent ongetwijfeld de tuin die het massieve beton van het Erasmushuis omgeeft. Eind jaren ‘70 ontworpen door de gevierde landschapsarchitect Jacques Wirtz (1924-2018) heeft de Erasmustuin de voorbije vier decennia veel van zijn oorspronkelijke cachet weten te bewaren. Het markantste element in dat originele ontwerp is ongetwijfeld de klimop die nog steeds het uitzicht van de tuin en het belendende gebouw bepaalt. De tijd (en het klimaat) staat evenwel niet stil, en dat is meteen ook de reden waarom het facultaire Ecoteam in het ‘safariproject’ van de Tuinrangers het ideale instrument zag om de Letterentuin aan een grondige ecologische toets te onderwerpen. Geen voor de hand liggende opdracht, zo bleek, niet het minst vanwege de omvang van het terrein. Omdat het beheer en het onderhoud van de Erasmussite niet alleen een facultaire, maar vooral ook een universitaire aangelegenheid is, werden bovendien verschillende vertegenwoordigers van de centrale diensten – met name de groendienst en de dienst buiteninfrastructuur van de KU Leuven – bij het bezoek betrokken.
Tuinrangers Patrick Vanderhulst, Lies Van Meerbeek en Katinka Stoffels tijdens hun bezoek aan de Erasmustuin op 8 juni
Kleur, bijen en diversiteit
Die combinatie van interne en externe expertise leverde naast heel wat interessante inzichten ook enige stof voor discussie op. Zo bleek de universitaire groendienst enkele jaren geleden al begonnen te zijn met het vervangen van een deel van de alomtegenwoordige klimop. In plaats van de door Wirtz geïntroduceerde monocultuur moet het inbrengen van meer verschillende vaste planten tot een meer kleurrijke, bijenvriendelijke en vooral ook diversere tuin leiden. Die voorzichtige aanzet tot verandering mag echter gerust een heel eind verder gaan, zo klonk het bij de Tuinrangers tijdens het bezoek aan de Erasmustuin. Dat geldt onder meer voor de schaduwrijke bostuin aan de kant van de Bogaardenstraat en de Maria Theresiastraat: planten zoals boshyacint, meiklokjes, boslathyrus, daslook en bosanemoon zouden daar voor de nodige afwisseling (en opfleuring) kunnen zorgen. Een ander stuk tuin dat met enkele gerichte inspanningen redelijk eenvoudig opgewaardeerd kan worden tot een bloemrijke zone, is de nu ietwat verwaarloosde grasruigte aan de kant van de Maria Theresiastraat.
Naast de flora was ook de lokale fauna een van de aandachtspunten tijdens het tuinbezoek. Dat de Erasmussite een gegeerde trekpleister is voor zwerfkatten, is in de Leuvense binnenstad een publiek geheim. Hoe het met het lokale vogelbestand zit, is – afgezien van de obligate stadsduiven – dan weer veel minder bekend. Een van de eerste acties die het Ecoteam daarom in het verlengde van de ‘tuinsafari’ plant, is een vogeltelweek in de loop van oktober. Naderhand kunnen we dan, mede dankzij de nuttige tips die vogelkastspecialist en Natuurpuntlid Eddy Sente tijdens een tweede bezoek aan de Erasmustuin met ons deelde, beginnen met het plaatsen van een aantal nestkasten in de onmiddellijke omgeving van het Erasmushuis.
Eddy Sente (hoofd van de Leuvense groendienst) in het gezelschap van enkele Ecoteamleden en Tuinrangers tijdens zijn bezoek aan de Erasmustuin op 21 juni
Toekomst
De grootste uitdaging waarmee de fauna en flora op de Erasmussite geconfronteerd wordt, is evenwel het gebrekkige insijpelen van regenwater en de markante afwezigheid van een waterpartij. Zo hebben de tientallen platanen die de geasfalteerde parking bij het Erasmushuis omzomen, al enkele jaren te kampen met serieuze droogtestress. Er blijkt weliswaar al een hele tijd een masterplan voor een hernieuwde aanleg van de Erasmussite op tafel te liggen, maar vanwege de logistieke complexiteit van het project en de betrokkenheid van diverse partijen lijkt er op dit ogenblik niet veel beweging in dat dossier te zitten.
Uitzicht op de geasfalteerde parking bij het Erasmushuis
Hier ziet het Ecoteam Letteren – geruggesteund door de pertinente aanbevelingen van de Tuinrangers én getemperd door de realiteitszin van de vertegenwoordigers van de centrale diensten – een belangrijke taak voor zichzelf weggelegd. In eerste instantie zal er aan het bestuur van de Faculteit een lijst met concrete duurzaamheidsaanbevelingen worden overgemaakt, met specifieke aandacht voor quick wins zoals de aanleg van een bloemenweide, de plaatsing van waterbakken en de installatie van nestkasten en insectenhotels. Daarnaast willen we, met het oog op twee in aantocht zijnde jubilea in 2025, met name de 600e verjaardag van de universiteit en de 50e verjaardag van het Erasmushuis, de discussie over de toekomst van de Erasmussite weer aanzwengelen, in nauw overleg met studenten en personeel.
In het ideale scenario zou de reorganisatie van het hele terrein tot de nodige structurele ingrepen moeten kunnen leiden, zoals meer ontharding en een veel duurzamere omgang met het nu nog wegstromende regenwater. Dat soort veranderingen vergt uiteraard overleg op én tussen vele niveaus, in combinatie met de nodige vergunningsaanvragen. Het is een verhaal dat dus ongetwijfeld vervolgd wordt, wie weet ook in een volgende nieuwsbrief van Natuurpunt Leuven. En met veel dank uiteraard ook aan de lokale Tuinrangers om de knuppel in het spreekwoordelijke hoenderhok te gooien!
Kris Van Heuckelom, Alexandra Engel, Tom Gheldof
