Operatie Grote tijm

Eerst waren ze maar met vier die wat stonden te drentelen aan de ingang van de boomgaard, daar waar de schapen grazen. Na een tijdje kwam er een groepje van vijf personen aangewandeld. Zij droegen wat plastic electriciteitsbuizen, schepjes en ook bloempotten met zich mee.

De twee groepjes groetten mekaar en trokken dan samen de helling op. Er werd hier en daar gehurkt, iemand speurde de helling nog wat verder af, en toen gingen ze even verderop door een poortje. Na enkele goedkeurende blikken en instemmend gegrom werd het materiaal neergezet en werden er putjes gegraven. De plastic buizen werden precies als tentpalen in een vierkant in de grond gestoken. Wat heeft dit te betekenen?

Welnu, het gaat hier om een reddingsactie van grote tijm (Thymus pulegioides). En ik laat het hier misschien wel wat spannender uitschijnen dan het uiteindelijk was. Het komt erop neer dat er op verschillende plaatsen in de streek grote tijm in het wild voorkomt, maar dat deze vindplaatsen vaak zwaar onder druk staan en dat de populaties van deze plantjes dus schrikbarend achteruitgaan.

De concrete aanleiding voor deze reddingsoperatie kwam er vorig jaar in 2023 doordat het ZeisTeam Leuven erachter was gekomen dat één van de grotere populaties op het industrieterrein in Haasrode dreigde te verdwijnen door de bouw van een nieuw bedrijf. Intussen is dat bedrijf ook effectief gebouwd en blijft er daar vandaag nog maar een fractie van de tientallen exemplaren over. Op andere plaatsen is de reden voor de achteruitgang van grote tijm het onaangepast maaibeheer waardoor de soort overgroeid raakt door hogere grassen en kruidachtigen ten gevolge van vermesting waaronder de gekende overvloedige stikstofdepositie.

Het gezelschap van de eerder vermelde vijf personen zette een heuse reddingsoperatie op poten door van deze schaarse populaties in het voorjaar van 2023 stekjes en zaadjes te gaan oogsten om verder op te kweken in beschermde omstandigheden. Dit is relatief gemakkelijk omdat de plant wortelt op de knopen. Het volstaat dus om een klein stukje af te scheuren net onder een knoop, dat in aarde te zetten en voldoende water te geven. Naar schatting 95% van de ongeveer 70 stekjes is zo uitgegroeid tot een nieuwe kloon van de originele plant.  Bovendien kiemde er ook al zaad van deze nieuwe plantjes.

Er werd plantmateriaal verzameld van de volgende locaties: Neringenweg in Haasrode, Grote Puystraat in Neerijse, Duisburgsesteenweg in Tervuren, Vossemberg in Vossem, en dan ook nog uit de Monarkenweg en de Damendreef in Blanden.

Op zondag 25 februari 2024 was het dan zover. Het moment was aangebroken om een deel van dat plantgoed uit te planten in de Koeheide. Niet minder dan 62 plantgaten werden gevuld met stekjes van de grote tijm. Ook de zaadjes die al geoogst konden worden, werden langs de rand ingezaaid. Vergelijk het gerust met het vrijlaten van een uil die even voor revalidatie in een opvangcentrum terecht moest, maar dan in een plantaardige versie.

De Kleine Heiberg, waar de translocatie heeft plaatsgevonden, voldoet aan alle criteria om een gezonde populatie van grote tijm in stand te houden: een naar het zuidwesten gerichte en dus warme, zonnige helling met een lage vegetatie van rozetplantjes en mossen. Bovendien vond al lange tijd geen bemesting meer plaats zodat de bodem schraal genoeg moet zijn.

We hopen dan ook dat de uitgeplante plantjes goed kunnen aarden in hun nieuwe omgeving zodat het genetisch materiaal van de verschillende populaties zich kan vermengen en dat de wilde bijen op de helling de tijmbloemetjes goed kunnen smaken zodat er voor de grote tijm toch nog een toekomst is in de streek.

Dus, duimen maar voor een geslaagde reddingsoperatie!