Opvallend meer Dagpauwogen en Citroenvlinders dit jaar

De meeste soorten dagvlinders beleven een topjaar in vergelijking met het gemiddelde van de voorbije jaren. Ze zijn er ook vroeger bij dan gewoonlijk. Dat blijkt uit gegevens van de natuurdatabank www.waarnemingen.be. Een verklaring moeten we wellicht zoeken in het weer van de afgelopen maanden.

Eerder dit jaar rapporteerden we al dat enkele grotere vlindersoorten (Kleine ijsvogelvlinder, Grote weerschijnvlinder, Keizersmantel) vaker gezien worden dan gemiddeld en dat ze tot ver buiten hun gekende leefgebieden konden uitzwermen. Intussen krijgen we nu ook al een zicht op de lentegeneraties van verschillende vlindersoorten - en die bevestigen die positieve trend.

Het meest opvallend zijn de grote aantallen van de Dagpauwoog en de Citroenvlinder. Ook de Gehakkelde aurelia wordt meer dan gemiddeld gezien. Tot slot lijkt ook het Landkaartje een goed seizoen te beleven, wat ook in Nederland werd vastgesteld. Momenteel vliegt de zomergeneratie van deze vlinder, die er met zijn zwarte vleugels met witte banden helemaal anders uitziet dan de voorjaarsgeneratie.

Afbeelding

Hogere en vroegere pieken dan gemiddeld voor de Gehakkelde aurelia (bron: www.waarnemingen.be)

Op een paar uitzonderingen als de Kleine vos na, zien we voor de meeste vlindersoorten een gelijkaardig patroon: een hoog aantal vlinders bij de overwinteraars, een prima eerste generatie en zomergeneratie die het nog beter doet. Bovendien vliegen de meeste soorten 2 tot 3 weken vroeger dan normaal. Zelfs voor soorten die een minder goed voorjaar kenden, zoals het Bruin blauwtje, lijkt de tweede generatie toch een groot succes.

Weer is bepalend
Een verklaring voor deze opvallende stijgingen moeten we waarschijnlijk vooral zoeken bij het weer. Het najaar van 2016 was al gunstig voor veel vlindersoorten. En in 2017 was het warm in de optimale periode voor vlinders. De koudedip van april heeft daar blijkbaar niet veel effect op gehad.

Wanneer vlinders talrijker zijn, kunnen ze zich sterker verspreiden, en verhogen de kansen op een goede volgende generatie. Dit biedt voor een aantal soorten die het de voorbije jaren slecht deden, kansen op herstel. Zo worden er na verschillende mindere jaren eindelijk nog een keer meer Icarusblauwtjes gezien boven onze graslanden. En zelfs de Koninginnenpage, die de laatste jaren steevast achteruitging, lijkt dit jaar weer talrijker.

Afbeelding

Na enkele mindere jaren worden er opnieuw meer Icarusblauwtjes gezien dit jaar. (foto: Marc Herremans)

Uiteraard is het nog afwachten wat de rest van het jaar brengt. De temperatuur en neerslaghoeveelheid beïnvloeden zowel de vlinders als hun rupsen. Als het warme weer aanhoudt, zullen verschillende soorten extra generaties voortbrengen. Wie weet zien we dat dit jaar ook bij de Grote weerschijnvlinder, wat heel uitzonderlijk zou zijn.

Het mooie weer houdt ook in dat een vlindergeneratie sneller voorbij kan zijn: warme periodes zorgen ervoor dat veel vlinders tegelijkertijd uit de pop komen, waardoor de piek sterker geconcentreerd kan zijn, maar de vliegperiode korter.

Eén topjaar redt de vlinders niet
Het valt af te wachten of de verschillende vlindersoorten ook op langere termijn kunnen profiteren van dit goede seizoen. Er zijn nog altijd veel minder insecten dan pakweg 25 jaar geleden en tal van soorten zijn zelfs uitgestorven. Misschien is zo’n goed jaar dus vooral relatief, zoals vlinderwetenschapper Hans Van Dyck aangaf in een opiniestuk.

Toch is het tegelijk ook hoopgevend: het toont aan dat soorten zich op korte termijn kunnen herstellen, wanneer de kaarten goed liggen. En hoewel het weer telkens een belangrijke rol speelt, kunnen we als mens ook ons steentje bijdragen. Voor een duurzaam herstel is namelijk ook voldoende gunstig leefgebied nodig. Zowel in ons Vlaamse landschap als in onze tuinen is nog heel wat ruimte voor verbetering.

Tijdens het jaarlijkse Grote Vlinderweekend van 5 en 6 augustus roept Natuurpunt op om ook in de eigen tuin meer aandacht te hebben voor vlinders. De natuurvereniging geeft ook tips over hoe tuinen vlindervriendelijk ingericht kunnen worden.

Tekst: Wouter Vanreusel, Wim Veraghtert & Marc Herremans, Natuurpunt Studie
Foto: Marc Herremans, Diane Appels