Otter voor het eerst gefilmd in Vlaanderen

Wetenschappelijk onderzoek toonde al aan dat de waterkwaliteit in Vlaanderen gestaag verbetert, maar nu is er ook een ander onomstotelijk bewijs: de Otter is terug. Het roofdier was sinds de jaren tachtig niet meer waargenomen in onze contreien, maar nu wist Kristijn Swinnen, onderzoeker van de Universiteit Antwerpen, er eentje voor zijn camera te krijgen. De viseter liet zich betrappen in een door de provincie Antwerpen beheerd natuurgebied in de Rupelstreek. Natuurkenners zien dit als een doorbraak in het natuurherstel en de vele maatregelen naar biodiversiteit. Zowel het Antwerpse provinciebestuur, de Universiteit Antwerpen, het Agentschap voor Natuur en Bos als Natuurpunt zijn in de wolken met de waarneming van de Otter.

Uitgestorven in Vlaanderen: zo luidde in 2010 de conclusie van de Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt. Die loofde 500 euro uit tijdens de actie Wanted Alive: een Otter, maar gaf het geld bij gebrek aan een waarneming aan het ottervriendelijkste natuurreservaat: het Grote Netewoud. “Tot het einde van de jaren tachtig werd de Europese otter (Lutra lutra) met zekerheid af en toe gezien in Vlaanderen, maar nadien niet meer”, vertelt Kristijn Swinnen (Universiteit Antwerpen). De wetenschapper plaatste speciale camera’s in heel Vlaanderen in zijn onderzoek naar de beverpopulatie.  Recent leverden die camera’s het bewijs dat de Bever zich opnieuw voortplant in Antwerpen en Oost-Vlaanderen. De nieuwe waarneming is wetenschappelijk echter van veel  grotere waarde: “Dat er plots een Otter in beeld opdook, is onverwacht. In Wallonië konden camera’s op twee jaar tijd geen Otters registreren, maar in een moerasgebied aan de Rupel was het wel raak. Of het dier op doortocht was of nog in het domein verblijft, is moeilijk te achterhalen. Otters laten amper sporen na en kunnen lang onopgemerkt blijven. Het dier is immers vooral ’s nachts actief, en één Otter kan een groot gebied bestrijken. Bij een recente zoektocht in het gebied, een samenwerking tussen de Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt, provincie Antwerpen en Universiteit Antwerpen, werd er maar één mogelijk spoor aangetroffen.

Geïntegreerd provinciaal waterbeleid werpt vruchten af De opmerkelijke verschijning van de Otter is voor de provincie Antwerpen een duidelijk bewijs dat de jarenlange inspanningen vruchten beginnen af te werpen. “Wij investeren jaarlijks in werkzaamheden die de biodiversiteit van onze beekvalleien moeten verbeteren”, legt gedeputeerde voor Leefmilieu Rik Röttger uit. “Door die inspanningen neemt het aantal vissoorten toe, en vis is nu net wat de Otter het liefste eet. De provincie streeft op dit vlak een geïntegreerd waterbeleid na, waardoor het voor diersoorten zoals de Otter ook mogelijk is om zich over langere afstanden te verplaatsen.” Het provinciale groendomein waar de Otter is gespot, is bovendien ook een prachtig  voorbeeld van een recyclagegebied.  Door de ontginning van turf zijn de putten ontstaan, daarna werd het gebied een open riool en een stort van industriële afvalstoffen. De voorbije 15 jaar heeft  het provinciebestuur de natuur de kans gegeven zich te herstellen.  Het resultaat is een mozaïek van diverse biotopen met een rijke flora en fauna.  Naast de Otter vinden ook heel wat zeldzame vogels hier een broedplaats.” De provincie benadrukt nog dat ze de rust van het domein te allen tijde wil garanderen.

Plaats voor grootse natuur in Vlaanderen Ook Natuurpunt reageert verheugd. “De vondst van de Otter toont aan dat er plaats is voor grootse natuur in Vlaanderen”, zegt directeur Chris Steenwegen.  “Maar om de Otter de kans te geven zich hier permanent te vestigen, moet er werk gemaakt worden van een netwerk van kleine natuurgebieden langs onze waterwegen. Dat zal ook helpen om de uitwisseling met andere populaties te verzekeren. De dichtstbijzijnde Otters bevinden zich meer dan honderd kilometer en meerdere gevaarlijke snelwegen verder. Er is absoluut nood aan deze microreservaten. Ook voor andere fauna en flora zijn die plekjes erg nuttig om van het ene gebied in het andere te geraken.”

Voor het Agentschap voor Natuur en Bos is de teruggekeerde Otter een sterk argument om het natuurherstel in de regio een extra duw in de rug te geven. Via het Strategisch Project Rupelstreek ondersteunen de Vlaamse overheid en het Antwerpse provinciebestuur de realisatie van een groot natuurgebied met open water en moeras, gaande van De Schorre in Boom tot de E19. “Dat moet uitwisseling mogelijk maken met andere natuurgebieden in de streek”, legt Daniel Josten uit. “Ook de slikken en schorren die aan de Dijlemonding gecreëerd worden voor het Sigmaplan, en de steeds betere waterkwaliteit van de Rupel kunnen de Otter een mooie toekomst in Vlaanderen garanderen.”

Meer weten? Universiteit Antwerpen: Kristijn Swinnen 0494 66 13 17 Provincie Antwerpen: Didier Soens (directeur dienst waterbeleid) 0478 47 45 82 Natuurpunt: Joris Gansemans (diensthoofd communicatie) 0472 59 40 67 Agentschap voor Natuur en Bos: Dirk Bogaerts (woordvoerder) 0499 86 53 10

Het filmpje van de Otter en fotomateriaal over het dier staan ter beschikking van de media op www.ua.ac.be/kristijn.swinnen.

Meer info op de website van de Zoogdierenwerkgroep

Wild (in) Vlaanderen - 27 mei - Hasselt Om zoogdieren en verbindingen tussen natuurgebieden nog eens extra in de schijnwerpers te zetten organiseert de Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt in samenwerking met de stad Hasselt op zondag 27 mei ‘Wild Vlaanderen’. De bezoeker kan er kennis maken met heel wat wilde en minder wilde zoogdieren, van everzwijnen en dassen tot schapen en galloways. Meer informatie op www.wildvlaanderen.be