Pilobolus oedipus, een nieuw zwammetje voor België?

Pilobolus oedipus is de vijfde soort kogelschieter die in ons land gevonden wordt. Carina Van Steenwinkel en Eddie Lavreys vonden de soort in het natuurgebied de Rammelaars in Ham en het is een eerste vondst voor Limburg, Vlaanderen en België en zelfs in Nederland is de soort nog niet waargenomen. Nu kan je de vraag stellen of deze nu echt zo zeldzaam is? Carina en Eddie, beide validators van de kleinere zwammen op waarnemingen.be, denken van niet. Er wordt te weinig met de microscoop gedetermineerd. De meeste kogelschieters worden op www.waarnemingen.be als “gewone kogelschieter” ingevoerd en dat is te kort door de bocht. Want ook de gewone kogelschieter moet je microscopisch nakijken. Zonder microscopisch onderzoek is het beter om ze als verzamelsoort ‘kogelschieter spec.’ in te voeren. Van de ca 5.000 soorten zwammen die in Vlaanderen voorkomen is bijna de helft niet in het veld op naam te brengen. Microscopisch onderzoek van de sporen, sporendragers en andere structuren van de paddenstoel is vaak onontbeerlijk om tot de juiste soortnaam te komen.

Afbeelding

Waar kan je kogelschieters vinden?

Pilobolus oedipus is één van de acht soorten kogelschieters die in Europa voorkomen. Het is een opruimer (saprofiet) die zoals alle kogelschieters groeit op mest van grazers (herbivoren). Deze soort geeft de voorkeur aan verse paardenkeutels. Om Pilobolus oedipus te vinden moet je dus verse paardenvijgen afspeuren.

Levenswijze

Het leven van dit kleine zwammetje (0,5-2 cm) is fascinerend simpel. Het steeltje en buikje zit vol met vocht, brandstof als het ware. Het zwarte hoedje zit vol met sporen en als de omstandigheden gunstig zijn, richt het zich naar de zon en wordt het hoedje gelanceerd met een snelheid tot 600 km per uur. Er zit een acceleratie achter van 20 000 g-force. Niets doet beter. Buiten onze dampkring zal het niet geraken maar toch ver genoeg, een drietal meter, om te landen op vers gras dat nog moet opgegeten worden. Zo komen de sporen in het maag-darmstelsel terecht van grazers, worden via ontlasting weer uitgescheiden en de cirkel is rond.

Tekst en foto's: Eddie Lavreys en Carina Van Steenwinkel (onafhankelijke natuurwaarnemers, onafhankelijke hobby mycologen en validators voor www.waarnemingen.be).