Professor Keulemans bepleit afbouw veestapel in Commissie Landbouw
Met Joris Relaes (ILVO), Titus Ghyselinck (Voedsel Anders) en Ann Detelder (Steunpunt Korte Keten) zorgde de Commissie Landbouw van het Vlaams Parlement vorig week voor boeiende hoorzittingen. Ook de passage van professor Wannes Keulemans (K.U. Leuven) was uitermate interessant. Keulemans stelt het mondiale grondgebrek als probleem centraal. Tegen 2100 verwacht men immers dat de landbouw een wereldbevolking van 11 miljard mensen moet voeden. Met de huidige consumptiepatronen dient de veeteelt hiertoe te verdubbelen en ook de gewasproductie zou drastisch moeten toenemen. Zowat alle aardoppervlakte zou dan voor landbouw ingezet worden. Onmogelijk dus.
Oplossingen liggen niet voor de hand. Keulemans uit kritiek op de Europese boer-tot-bordstrategie, omdat deze geen efficiëntie-optimalisatie toelaat en is bovendien teleurgesteld dat Europa de afbouw van de veestapel ‘aan productiekant’ niet agendeert. De professor wijst hier op een tegenstrijdigheid met adviezen van onder meer de Hoge Gezondheidsraad om minder vlees te eten aan ‘consumentenkant’.
Volgens Keulemans kan alleen een efficiëntere wereldlandbouw soelaas bieden. Niet utopisch, want de landbouwproductie verhoogde de laatste decennia drastisch. Business as usual, met name de ontbossing laten voortwoekeren om nieuwe percelen aan te snijden, is alvast geen goed idee. De impact op biodiversiteit en klimaat is onaanvaardbaar.
In eerste instantie pleit Keulemans daarom voor het dichten van de ‘productiekloof’. Door het verschil tussen wat vandaag geproduceerd wordt en hetgeen maximaal geproduceerd zou kunnen worden weg te werken, komt er extra ruimte voor natuur. Keulemans’ these is namelijk dat hoogproductieve landbouw natuur spaart, terwijl voor extensieve landbouw natuur sneuvelt. “Uit berekeningen blijkt dat 32 miljoen hectare kan vrijkomen als Europa de productiekloof dicht. Voor tarwe, gerst en maïs kan er bijvoorbeeld 42% meer geproduceerd worden op dezelfde oppervlakte.”
Boer-tot-bordstrategie bekritiseerd
Om de aangehaalde productiekloof te dichten, dient de bemesting preciezer, teeltrotatie verbeterd, natuurlijke bestrijdingsmiddelen ingezet, maar “ook het pesticidengebruik geoptimaliseerd”. Naast lof voor de ambitieuze voorstellen van de Europese Commissie en de Green Deal, plaatst Keulemans in deze optiek kritische kanttekeningen bij concrete elementen uit de boer-tot-bordstrategie: 25% biologische landbouw, 50% reductie pesticiden en 20% afbouw meststoffen. In sommige streken zal men, dixit Keulemans, net méér pesticiden moeten gebruiken om de productiekloof te dichten.
Het is een aspect uit Keulemans’ pleidooi dat anno 2020 de wenkbrauwen doet fronsen. De professor relativeert: “In Oost- en Zuidoost-Europa kan de productiekloof gedicht door extra nutriënten en pesticiden in te zetten. Gecontroleerd, niet blind. Het moet zo precies mogelijk en zo beperkt als kan. Hoeveelheden variëren van regio tot regio en verschillen van gewas tot gewas. Bovendien mag het gebruik ons verlaagd niveau niet overschrijden.” Voor Vlaanderen zet Keulemans zich op de lijn van Natuurpunt. “In onze reeds hoogproductieve landbouw is het net wél cruciaal om zowel inzet van pesticiden als nutriënten te verminderen.”
Minder vee, meer ambitie
Dat Europa noch het dichten van de productiekloof, noch de afbouw van de veestapel agendeert, is voor Keulemans een gemiste kans. Als we minder vlees eten, zoals ook de Hoge Gezondheidsraad aanbeveelt, heeft dit uiteraard gevolgen aan de productiezijde. Het is inconsequent om consumenten adviezen te geven zonder tegelijkertijd in te grijpen aan de producentenkant. Keulemans stelt terecht dat Vlaanderen te veel dieren telt en becijferde dat we met ons huidig vleesconsumptiepatroon ook met een derde van de huidige veestapel zelfvoorzienend zouden zijn. Wanneer we het advies van de Hoge Gezondheidsraad volgen, kan het gebruik van dierlijke eiwitten gehalveerd worden en volstaat 1/6 van de productie.
De veestapel verminderen biedt bovendien een oplossing voor de hoge stikstofuitstoot die maakt dat onze graslanden, heidegebieden en bossen te veel stikstof slikken om gezond te ontwikkelen. Het biedt daarnaast extra mogelijkheden om het Vlaams klimaatplan te realiseren. Met een veestapel die pakweg 30% verkleint, kunnen we volgens Keulemans 100.000 ha vrijmaken in Vlaanderen. “Als we daarvan 60.000 ha bebossen, 20.000 ha kortekringloophout aanplanten en 20.000 ha inzetten voor extensieve landbouw als buffer tussen intensieve landbouw en natuur maken we een uitstekend compromis tussen zo veel mogelijk produceren en behoud van biodiversiteit.”
Voer voor discussie
Natuurpunt meent dat de aangehaalde inzichten interessante debatten openen omtrent de toekomst van de landbouw. Ook de meerlagigheid in Keulemans’ betoog, dat geografisch differentieert tussen werkzame recepten op Vlaams, Europees en mondiaal niveau, opent interessante pistes.
Raadpleeg hieronder de PowerPoint die prof. Keulemans gebruikte bij zijn uiteenzetting in de Commissie Landbouw, alsook zijn reflecties over de boer-tot-bordstategie.
