Rodelandproject start ambitieus poelenplan voor Gavere, Melle en Oosterzele

Het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen liet in 2021 30 poelen in Gavere, Oosterzele en Melle onderzoeken door Natuurpunt Studie. Het rapport is nu klaar en brengt de aanwezige amfibieën in kaart binnen het projectgebied van Rodeland. Het is ook een bruikbaar instrument voor het optimaal beheer van 30 bestaande poelen. Verder worden ook 30 extra locaties gesuggereerd die geschikt zijn om nieuwe poelen aan te leggen.

Het Rodelandproject is een landschapsproject dat zich focust op de open ruimte in delen van Gavere, Melle, Merelbeke en Oosterzele. 20 partners werken hier samen aan o.a. meer en betere natuur rond de Makegemse bossen, het Gentbos en het Aelmoeseneiebos. Het project wil deze natuurkernen beter met elkaar verbinden door de uitbouw van sterkere ecologische verbindingen in de vallei van de Driesbeek, de Gondebeek en de Molenbeek. Heel wat lokale overheden, natuur- en landbouworganisaties en onderzoeksinstellingen hebben zich bij dit project aangesloten.

Eén van de speerpunten van het Rodelandproject op het vlak van natuur is de opmaak van een uitgebreid poelenplan, waarin de basis wordt gelegd voor duurzame, klimaatbestendige amfibiepopulaties. Merelbeke heeft al sinds 2004 zo’n poelenplan. Hierin werden praktische voorstellen geformuleerd voor de instandhouding en uitbreiding van de populaties en voor het onderhoud en herstel van bestaande poelen en de aanleg van nieuwe poelen. Sindsdien 2004 werden reeds 63 nieuwe poelen aangelegd en zijn de salamanderpopulaties in Merelbeke er sterk op vooruit gegaan. Het grootste succes werd geboekt met de zeldzame kamsalamander: deze soort werd in 2004 slechts in drie poelen (en in lage aantallen) aangetroffen. In 2021 werd deze Rode Lijst-soort in maar liefst 16 poelen aangetroffen en ook het aantal exemplaren dat in elk van deze locaties werd geregistreerd, was aanzienlijk toegenomen.

In 2021 onderzocht Natuurpunt in opdracht van de Provincie Oost-Vlaanderen in Gavere, Melle en Oosterzele 30 poelen. In totaal werden zeven soorten amfibieën aangetroffen: alpenwatersalamander, vinpootsalamander, kleine watersalamander, gewone pad, bruine kikker, bastaardkikker en de exotische meerkikker. Alpenwatersalamanders werden vastgesteld in 22 poelen, vinpootsalamanders in 21, kleine watersalamanders in vier. Vooral de talrijke aanwezigheid van de vinpootsalamander is positief. Dit is een belangrijke soort voor de provincie Oost-Vlaanderen, waardoor vol wordt ingezet op het versterken van de bestaande populaties.

Ook voor de kleine watersalamander worden in het projectgebied heel wat plannen gemaakt om het land- en waterhabitat te versterken. Dit is immers een ambassadeursoort voor intacte kleinschalige landschappen met een hoge dichtheid aan houtkanten, knotwilgrijen, struweelbosjes, hooilanden en poelen. Dit is voor het Rodelandproject dan ook de perfecte soort om vol op in te zetten. Samen met soorten als dotterbloem, dwergmuis, gekraagde roodstaart, grote glimworm, hazelworm, hermelijn, iepenpage, oranjetipje, pijptorkruid, spotvogel en steenuil, zal de kleine watersalamander één van de uithangborden van dit project worden.

Afbeelding

Linksboven: oranjetipje; Rechtsboven: grote glimworm; Linksonder: gekraagde roodstaart; Rechtsonder: hermelijn: allemaal ambassadeursoorten voor het landschapsproject Rodeland, net als de kleine watersalamander (foto’s: Arthur Van Dijk, Frits Bink, Mark Zekhuis).

De uitdagingen zijn groot. Veel poelen zijn de voorbije decennia verdwenen, de resterende poelen hebben vaak last van instroom van meststoffen/pesticiden vanuit het aangrenzend landbouwgebied, houtkanten die poelen in het landschap met elkaar verbinden werden gerooid en almaar vaker worden ecologisch waardevolle (vochtige) hooilanden gedraineerd en omgezet naar akkers. In zo’n ‘uitgekleed’ landschap staat de natuur zwaar onder druk en zeker voor watergebonden organismen komt daar nog de droogte-problematiek bovenop. Voor deze uitdagingen wil het Rodelandproject aan oplossingen werken, samen met alle betrokken actoren, op vrijwilige basis en met respect voor elkaar. Een verhaal waarbij alle krachten op lokaal niveau zullen worden gebundeld, op initiatief van de Provincie Oost-Vlaanderen. Naast het beheer van de bestaande poelen zal een netwerk van nieuwe poelen worden aangelegd en zal het leefgebied omheen/tussen de poelen worden verbeterd. Hopelijk zal dit, net zoals in Merelbeke, ook in Gavere, Melle en Oosterzele een flinke boost geven aan de lokale biodoversiteit.

Tekst: Dominique Verbelen (Natuurpunt Studie)

Foto’s: Frits Bink, Arthur Van Dijk, Hugo Willocx,  Arthur Van Dijk, Mark Zekhuis