Ruige dwergvleermuis vliegt de Noordzee over

De ruige dwergvleermuis is een kleine vleermuizensoort die over grote afstanden trekt. Hierbij volgt ze vaak de kust, maar er is nog veel onbekend over het trekgedrag van vleermuizen. Afgelopen week vloog een gezenderde ruige dwergvleermuis méér dan 200 km over de Noordzee, van Minsmere in Engeland naar Wijk aan Zee in Nederland. Zo’n oversteek is niet zonder gevaar, want windturbines aan de kust en op zee kunnen sterfte veroorzaken bij vleermuizen. Daarom is het belangrijk om meer inzicht te krijgen in wanneer en onder welke omstandigheden vleermuizen over zee en langs de kust migreren, zodat het risico op sterfte bij windturbines vermeden kan worden. 

Vleermuistrek

In het voorjaar trekken vleermuizen van hun overwinteringsplaatsen terug naar de zomerverblijfplaatsen. Bij vele vleermuissoorten gaat het hierbij om verplaatsingen over eerder korte afstanden van enkele tientallen kilometers, maar sommige soorten leggen elk voorjaar en elk najaar vele honderden tot duizenden kilometers af. Eén van die lange afstandstrekkers is de ruige dwergvleermuis, een kleine soort met een vleugelspanwijdte van ongeveer 20 cm. Vrouwtjes van de ruige dwergvleermuis migreren over afstanden van meer dan 2000 km, van overwinteringsgebieden in West-Europa naar zomerverblijfplaatsen rondom de Baltische zee. Maar door de verborgen nachtelijke levenswijze van vleermuizen is hun trekgedrag slecht gekend. Uit terugmeldingen van vleermuizen die geringd worden in Letland blijkt dat sommige ruige dwergvleermuizen naar Engeland migreren, en daarvoor dus de Noordzee oversteken. Ook met batdetectors konden onderzoekers al activiteit van ruige dwergvleermuizen vaststellen op de Nederlandse en Belgische noordzee, ver van de kust verwijderd. 

Afbeelding

Windturbines op zee

De trek over zee is niet zonder gevaren. Op de noordzee zijn er steeds meer windparken. Hoewel windenergie broodnodig is voor het opwekken van groene energie, kunnen windturbines op zee mogelijk een probleem vormen voor trekkende vleermuizen. Naast directe aanvaringen kunnen ook de luchtdrukverschillen die ontstaan door de draaiende wieken zorgen voor sterfte van vleermuizen die in de buurt vliegen. Door windturbines stil te leggen op de momenten dat vleermuizen trekken, kan deze sterfte vermeden worden. Bij windturbines op land is al gebleken dat zulke maatregelen zorgen voor een miniem energieverlies, vaak rond de 1%,  maar voor vleermuizen een wereld van verschil betekenen. Om ook op zee de juiste mitigerende maatregelen te nemen is echter meer onderzoek naar het trekgedrag van vleermuizen nodig. Zo is het nog onvoldoende duidelijk  waar en wanneer de vleermuizen de zee oversteken, en onder welke weersomstandigheden ze dat doen.

Onderzoek naar trekgedrag

Naast onderzoek middels een offshore batdetectornetwerk onderzoeken wetenschappers van de Universiteit van Wageningen (WUR) het trekgedrag van ruige dwergvleermuizen door ze uit te rusten met kleine zenders, waarvan het signaal opgevangen kan worden door ontvangststations langs de Noordzeekust. Daarbij wordt gebruik gemaakt van het Motus netwerk. Ook in langs de Belgische kust installeerde het VLIZ meerdere van deze ontvangststations. Vorige week, op de nacht van zondag 2 op maandag 3 mei vloog een gezenderde ruige dwergvleermuis voor het eerst over zee. Een volwassen vrouwtje vloog méér dan 200 km over de Noordzee, van Minsmere in Engeland naar Wijk aan Zee in Nederland. 

Tekst: Daan Dekeukeleire (Vleermuizenwerkgroep Natuurpunt)