Tamme-kastanjegalwespen veroveren Vlaanderen

Sinds 2015 is het aantal waarnemingen van de Tamme-kastanjegalwesp in Vlaanderen enorm gestegen. De soort breidt zich razendsnel uit over Europa en veroorzaakt verminderde groei en vruchtproductie bij Tamme kastanjes. Wetenschappers ontdekten dat vrijwel alle populaties van de galwesp in Europa bestaan uit genetisch identieke individuen die zich aan een snel tempo kunnen klonen.

De Tamme-kastanjegalwesp (Dryocosmus kuriphilus) is een klein vliesvleugelig insectje van 2,5 tot 3 mm groot. Ze komt oorspronkelijk voor in China en is zo’n tiental jaren geleden door de import van aangetaste planten in Europa terecht gekomen. De eerste waarnemingen van deze galwesp voor Vlaanderen dateren van 2015. Sindsdien is de Tamme-kastanjegalwesp aan een heuse opmars bezig. Wetenschappers ontdekten dat vrijwel alle individuen van de Tamme-kastanjegalwesp in Europa vrouwtjes zijn en genetisch identiek zijn aan elkaar. Deze vrouwtjes kunnen zichzelf heel snel klonen en zo hun leefgebied snel uitbreiden.

Het vrouwtje van de Tamme-kastanjegalwesp legt eitjes in knoppen van Tamme kastanjes. De larven die uit de eitjes komen overwinteren in de knoppen. In het voorjaar vormen de larven groene tot roze gallen van 5 tot 20 mm groot waarin ze zich voeden met plantenmateriaal. De gallen kan je vinden op jonge twijgen, op de bladstelen en de hoofdnerf van de bladeren. Tussen mei en juli verpoppen de larven en komen de volwassen galwespen uit de gallen gekropen. Na het uitvliegen van de galwespen worden de gallen bruin en houtig. Ze kunnen nog enkele jaren op de boom te zien zijn.

Afbeelding

Gallen van de Tamme-kastanjegalwesp (foto: Carina Van Steenwinkel)

In 2015 werd deze galwesp voor het eerst gezien in Vlaanderen. Er werden toen 11 waarnemingen doorgegeven via waarnemingen.be van in totaal 130 gallen in de provincies Antwerpen en Limburg. De soort breidde zich de jaren daarna uit en werd dan ook waargenomen in de andere Vlaamse provincies. Dit jaar werden er al 35 waarnemingen ingevoerd voor minstens 10.000 gallen op verschillende locaties in Vlaanderen.

‘Attack of the Clones’

Wetenschappers onderzochten het DNA van de galwespen en vonden dat alle populaties die in Europa voorkomen afkomstig zijn van slechts enkele vrouwtjes. De Tamme-kastanjegalwesp kan zich ongeslachtelijk voortplanten: er zijn geen mannetjes nodig. Ze klonen zichzelf en zo zijn vrijwel alle individuen identiek aan elkaar. Eén vrouwelijke galwesp kan erg snel voor een groot aantal nakomelingen zorgen en snel nieuwe gebieden koloniseren, zoals het geval is in Vlaanderen. Tot nog toe zijn er geen mannetjes van de galwesp gevonden in Europa.

Aangetaste bomen gaan minder goed groeien en produceren minder kastanjes. Dit heeft economische gevolgen voor landen waar Tamme kastanjes worden gehouden voor kastanjeproductie. Het is wel niet eenvoudig om de Tamme-kastanjegalwesp te bestrijden. De larven zitten goed beschermd in de gallen en het zijn juist deze gallen die de ontwikkeling van de twijgen bemoeilijken. In België zullen de economische (en ecologische) gevolgen wellicht beperkt zijn.

Tekst: Sanne Ruyts, Natuurpunt Studie
Foto: G. Csoka

Bronmateriaal:

https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=22141
https://www.ilvo.vlaanderen.be/language/nl-BE/NL/Pers-en-media/Alle-media/articleType/ArticleView/articleId/2398/Nieuw-schadelijk-insect-voor-tamme-kastanjebomen-gesignaleerd-op-Belgische-bodem-de-tamme-kastanjewesp-Dryocosmus-kuriphilus.aspx#.WwP9lkiFPIU