Tijd om de Bosstraat terug te geven aan het bos?

“Steekt het hert de weg over of rijden wij door het bos?” Deze bekende quote van de  Nederlandse fietsprofessor Marco te Brömmelstoet is helemaal van toepassing op de Bosstraat in Drongen, die dwars door de groenpool Vinderhoutse Bossen loopt en waar vorig jaar minstens zes reeën werden aangereden. Ondanks alle toekomstvisies en bosontwikkelingsplannen is het verkeer in de Bosstraat helemaal uit zijn voegen gebarsten, met grote stromen sluipverkeer. Dat zet de natuur zwaar onder druk en zorgt voor onveilige situaties in de zogezegd kindvriendelijke groenpool. Natuurpunt Gent wil zich niet neerleggen bij de situatie en vraagt om de Bosstraat zoveel mogelijk terug te geven aan het bos. Of moeten er eerst menselijke slachtoffers vallen?

Overtollige wegen

Natuurpunt Gent krijgt vanuit verschillende lokale werkgroepen, leden, partnerorganisaties en buurtbewoners duidelijke signalen dat sommige wegen een buitenproportioneel grote druk leggen op onze natuurgebieden. Aangewakkerd door apps als Waze en door de algemene verkeerscongestie neemt het gemotoriseerd verkeer ook toe op wegen in het buitengebied, die daar helemaal niet voor bedoeld zijn. Dat heeft veel negatieve effecten op de omgeving, voor de natuur, voor veilige recreatie en voor de leefbaarheid. Of, omgekeerd gesteld, hier gaan veel kansen verloren om natuurgebieden verder te ontwikkelen als kwaliteitsvolle omgeving voor omwonenden en bezoekers.

Als reactie op die signalen organiseerde Natuurpunt Gent een bevraging bij de conservators van onze natuurgebieden. We gingen op zoek naar wegen die de natuur en recreatie in onze gebieden onder druk zetten. Daarbij spitsten we ons toe op gemeentewegen, omdat de meeste daarvan gecategoriseerd zijn als ‘erftoegangswegen’, die volgens de mobiliteitsplannen enkel bestemd zijn voor omwonenden en bezoekers van lokale winkels. Die bevraging leverde een lijst op met overtollige en overgedimensioneerde wegen. De Bosstraat, dwars door de groenpool Vinderhoutse Bossen, kwam daarbij als meest prioritaire case uit de bus.

Ook de Bosstraat is namelijk een ‘erftoegangsweg’, die enkel bedoeld is voor bestemmingsverkeer, maar die officiële wegcategorisering stemt op geen enkele manier overeen met de situatie op het terrein. De weg wordt zeer druk gebruikt door personenverkeer en vrachtvervoer dat de snelste weg zoekt tussen het Meetjesland en de E40. Dat zet alle mooie ambities in het gebied onder druk en maakt van de Bosstraat een ecologische val waar jaarlijks vijf tot tien reeën (en nog veel meer kleinere dieren) worden doodgereden. Wandelaars kunnen nergens ontsnappen aan het geluid van motoren en recreatielussen kruisen op verschillende plekken de weg, waar auto’s en vrachtwagens 50 kilometer per uur eerder als minimum- dan als maximumsnelheid beschouwen. De kleine aanpassingen aan de verkeersinrichting missen hun effect, aangezien de lange en brede rechte weg uitnodigt tot veel te snel rijden. 

Afbeelding

(foto: doodgereden ree in de Bosstraat - Dirk Huyghe)

Grote en urgente nood

De lamentabele staat van de fietspaden is evenmin uitnodigend. Geen bezoeker of buurtbewoner die zijn kind durft loslaten in ‘het speelgroen van de Campagne tot aan de oude boskern’ zoals de website van het Agentschap Natuur en Bos (ANB) aankondigt. In haar huidige vorm past de Bosstraat op geen enkele manier in de sterke ontwikkelingsvisie die ANB, VLM (Vlaamse Landmaatschappij) en de stad Gent voor het gebied hebben. De nood is groot en urgent om de Bosstraat terug te geven aan het bos en de problematische wegsituatie te laten evolueren naar een ruimte met extra levenskwaliteit voor mens en natuur.

Daartoe dient zich een belangrijke gelegenheid aan: de Bosstraat wordt over een aantal jaar namelijk heraangelegd. Een bevraging van onze werkgroep Vinderhoutse Bossen en van omwonenden en lokale organisaties maakt duidelijk dat die heraanleg doet dromen van veilige wandel- en fietsverbindingen, nieuwe speelplekken, een groenpool waarin je echt de stilte kunt opzoeken en een groene fietsverbinding tussen Vinderhoute, Drongen en Gent. Dat kan enkel werkelijkheid worden als de heraanleg uitgaat van een ambitieuze en toekomstgerichte visie en niet van een (gemotoriseerd) verkeerskundig oogpunt.

Naar een échte bosstraat

Voor Natuurpunt Gent, Natuurpunt Lovendegem, buurtbewoners en lokale organisaties staat nog niet vast wat er precies moet veranderen, maar wel dat er iets moet veranderen. De Bosstraat downsizen en/of ontharden is een complex gebeuren dat op grotere schaal moet worden bekeken. Mogelijke ongewenste neveneffecten, zoals extra gemotoriseerd verkeer via alternatieve sluipwegen langs de basisschool Sint-Paulus of langs de Speybrug, moeten (en kunnen) vermeden worden. De oprit tussen de N9 en R4 – een van de zwartste kruispunten in Vlaanderen – zou prioritair moeten worden aangepakt, maar de Vlaamse overheid geeft tot op vandaag niet thuis. Anderzijds maakt de bevraging bij omwonenden en lokale organisaties duidelijk dat de urgentie groot is. Daarom bereidt Natuurpunt alvast de aanvraag voor om de Bosstraat in de paas- en zomervakantie van 2023 via een verkeersfilter tijdelijk in te richten als speel- en natuurstraat. De ervaringen tijdens die periode van tijdelijke herinrichting zullen ons veel leren over de mogelijke neveneffecten en ons tegelijk ook tonen wat de Vinderhoutse Bossen kunnen betekenen met een échte bosstraat.

Krachtig statement

Terugkomend op de quote aan het begin van dit artikel: stel je voor dat we een weg dwars door de Bourgoyen-Ossemeersen zouden aanleggen. Dat zou bewoners van Mariakerke en Wondelgem een snellere verbinding naar het station geven en een alternatief bieden voor de drukke en gevaarlijke Brugsesteenweg. Het is natuurlijk een totaal absurd idee, waartegen heel Gent in opstand zou komen – Natuurpunt op kop. Maar tegelijk is die ondenkbare situatie, waarbij een prachtig natuurgebied wordt doorkruist door een drukke weg, de trieste realiteit in heel wat van onze grote natuurgebieden. Door de Bosstraat zoveel mogelijk terug te geven aan het bos, zouden we een krachtig statement maken dat we historische fouten kunnen herstellen en voluit kiezen voor mens en natuur.

Tekst: Anton Christiaens, bestuurder en lid beleidswerkgroep, en Rik Daneels, vrijwilliger Vinderhoutse Bossen