Traag en falend waterbeleid: geen enkele Vlaamse waterloop proper genoeg

Te traag, te weinig

Vlaanderen engageerde zich in de huidige stroomgebiedbeheerplannen om tegen 2027 15 van de 195 waterlopen in goede toestand te brengen. Dat is nog geen 8% van onze waterlopen, terwijl Vlaanderen verplicht is  100% van haar waterlopen in 2027 op orde te hebben. Deze doelstelling kent ze al sinds 2000, maar 25 jaar waterbeleid lijkt niet te leiden tot succes. Momenteel kent geen enkele waterloop een goede toestand.

Uit officiële cijfers van het Vlaamse wateruitvoeringsprogramma blijkt dat eind 2024, bijna halverwege de looptijd van het plan, nog 47% van de geplande maatregelen niet in uitvoering waren. Nochtans schrijft de Europese wetgeving (Kaderrichtlijn Water) voor dat dergelijke maatregelen binnen drie jaar effectief moeten worden uitgevoerd. De gebrekkige implementatie wordt ook door de Europese Commissie opgemerkt in haar tussentijdse rapportering.

“Burgers zijn bezorgd om hun water, dat bewijst het succes van campagnes zoals Watermonsters. Ze verwachten en verdienen beleid dat waterlopen weer gezond maakt”, stelt Lieven Symons, coördinator van Waterland.  

"Onze waterlopen zijn de levensaders van onze natuur,” valt Robin Verachtert van Natuurpunt bij. "Een falend waterbeleid is geen technisch probleem op papier, het is een aanslag op ons ecosysteem."

Méér ambitie, niet minder

In Nederland heeft de overheid in 2023 een Kaderrichtlijn Water-impulsprogramma uitgewerkt. Daarmee brengt het een brede coalitie van stakeholders samen om alles op alles te zetten om aan de Europese doelen te voldoen. 

Deze urgentie is compleet afwezig in Vlaanderen. In het ontwerp van de Blue Deal Nota staat dat men onderzoekt hoe sneller maatregelen genomen kunnen worden. Die versnelling zal – als ze er al komt – hoe dan ook te laat komen. De vraag rijst dan ook hoe Vlaanderen deze slechte resultaten ten aanzien van de Europese Commissie zal verantwoorden. 

Vlaams waterbeleid na 2027

De Vlaamse Regering maakt zich sterk dat ze achterpoortjes kan gebruiken om de doelstellingen uit te stellen. Specifiek wil ze beroep doen op twee uitzonderingen: “uitstel” en “doelfasering”. Maar de Commissie verstrekt uitstel alleen indien Vlaanderen kan aantonen dat ze alles uit de kast heeft gehaald om de doelen te behalen. En een doelfasering is enkel mogelijk als het tijdig bereiken van de doelen niet haalbaar of onevenredig kostelijk is. Bovendien moet zo’n uitzondering voor elke waterloop afzonderlijk worden aangetoond.  De totale desinteresse van de Vlaamse regering maakt deze uitwegen volstrekt onrealistisch.

“Met nog meer dan twee jaar te gaan tot de deadline van 2027, is het vijf voor twaalf. De achterstand in de uitvoering, het gebrek aan integratie in aanverwant beleid, zoals het ruimte- en landbouwbeleid, en de lage ambitie in de huidige plannen maken dat Vlaanderen op ramkoers ligt met de Europese verplichtingen.” stelt Heleen De Smet van Bond Beter Leefmilieu.

Tot slot stelt Elias Van Marcke van Dryade:  “Het is hoog tijd om de derde stroomgebiedbeheerplannen versneld uit te voeren en om duidelijkheid te verschaffen over het Vlaams waterbeleid na de KRW-deadline in 2027.”

Meer info: [email protected]