Tuinvogels onder de loep: wat leren we van het Grote vogelweekend 2021?

Jaarlijks zetten tienduizenden Vlamingen zich schrap om de vogels in hun tuin te tellen. Tijdens de jongste editie van Het Grote Vogelweekend op 30 en 31 januari 2021 telden 73.442 deelnemers de tuinvogels in 43.191 Vlaamse tuinen. Daarmee blijkt de tuinvogeltelling veruit de grootste publiekscampagne van Natuurpunt. In totaal werden er 1.314.387 vogels geteld. Dit jaar bundelde Natuurpunt de krachten met acteur en vogelliefhebber Michaël Pas, acteur en notoir vogelliefhebber die als geen ander zijn passie voor vogels kan uitdragen. Het rapport van 2021, dat deze week werd verspreid onder de tellers, formuleert de krachtlijnen van dit jaarlijks evenement en bundelt de belangrijkste bevindingen.

Met de tuinvogeltelling wil Natuurpunt de burger in contact brengen met de levende natuur in de eigen achtertuin. Onze tuinen zijn belangrijker dan we zouden durven denken. Dat blijkt vandaag ook uit de actualiteit:  nooit eerder was de persaandacht voor natuurlijkere tuinen groter. Minder verharding, minder sproeien, minder maaien, meer kruiden en meer natuur. In Vlaanderen nemen woningen en tuinen samen ca. 13% in van de totale oppervlakte. Indien een deel daarvan natuurlijker wordt ingericht, zouden ze een belangrijke extra oppervlakte bieden aan de biodiversiteit. De groeiende betrokkenheid met de natuur en de nood aan meer groen is nu duidelijker dan ooit, de impact van de corona-uitbraak heeft daarin ongetwijfeld een belangrijke rol gespeeld.

Tijdens De Vogeltelweek voor Scholen van 25 tot 29 januari namen 5.858 leerlingen uit 515 klassen van 258 scholen deel aan de telling. Zij voerden 516 vogeltellingen in en meldden 14.795 vogels op onze Vlaamse speelplaatsen.

Van 40.156 naar 70.442 tellers

Meer dan 73.000 vogeltellers, dat zagen we nooit eerder in Vlaanderen. De coronarestricties zullen zeker een rol hebben gespeeld in deze enorme toename. We hopen uiteraard dat de fascinatie voor vogels en andere natuur voor de meeste tellers niet stopt na deze tuinvogeltelling.
Luister in het voorjaar naar vogelzang, kijk in de zomer naar vlinders en sprinkhanen, let in het najaar op de spectaculaire vogeltrek, er is nog veel meer te ontdekken. Schrijf je via de website in op onze nieuwsbrieven en neem ook deel aan de andere aangekondigde publiekscampagnes.
Leer dagelijks de natuur beter kennen met onze digitale applicaties: sla je natuurwaarnemingen op in waarnemingen.be en leer duizenden soorten herkennen met onze handige app ObsIdentify.

Resultaten

De huismus, de koolmees en de vink waren dit jaar de meest getelde vogelsoorten. Voor de huismus betekent dit hopelijk het prille begin van een toename. Dat cijfer geeft nog niet aan dat de soort de wind in de zeilen heeft, daarom geven we tips over hoe je de soort kan helpen. Het aanbieden van extra nestgelegenheid en schuilplaatsen zijn daar evidente voorbeelden van.

We weten dat twee factoren sterk bepalend zijn voor al dan niet opduiken van vogels in de tuin: het weer en de beschikbaarheid en bereikbaarheid van voedsel in de natuur. Op beide aspecten hebben we als mens geen invloed. Wat wij in onze tuinen als extra voedsel aanbieden, blijft een zeer bescheiden hapje vergeleken met de omvang van het natuurlijke voedselaanbod. Toch kan dit voor een aantal vogels meer zekerheid bieden indien het systematisch wordt aangeboden, zeker bij een felle winterprik zoals we er in februari één kregen.

De verzamelde gegevens tonen verder duidelijke verschillen tussen provincies en verschuivingen in de  aan- of afwezigheid van sommige soorten. Vooral over enkele soorten die in hoofdzaak standvogel zijn, zoals de Turkse tortel, de ekster en de huismus, geven de tellingen duidelijkere cijfers, die soorten vertonen in hun tuinbezoek vastere patronen dan de meeste wintergasten, die zakken niet elk jaar in dezelfde aantallen af naar onze tuinen. Op zijn minst bevestigen de cijfers van verschillende soorten de trends die we ook uit andere, meer gestructureerde en herhaalde vogeltellingen kunnen afleiden. Zo zagen we de afgelopen jaren wat de invloed was van het usutuvirus op de merel, hoe de Turkse tortel sinds 2009 meer dan 20% minder wordt geteld, of hoe de houtduif, oorspronkelijk een echte bosvogel, nog steeds aan terrein wint in steden en dorpen en nu echt overal in tuinen wordt aangetroffen. Ook hoe we de putter helemaal zien terugkomen, zelfs tot in de grote stad, en hoe sommige exotische soorten de tuinen in bepaalde regio’s overspoelen, met - uiteraard - de halsbandparkiet op de eerste plaats. Opvallend waren de resultaten van de kauw die voor het eerst sinds 2007 een afname van ca. 5% laat zien tegenover vorig jaar.

Het volledige vogelrapport kan je hier nalezen: