Twee Bultruggen voor de kust van Raversijde

Op 28 januari 2016 werd rond 15:00 een Bultrug gefotografeerd voor de kust van Raversijde. Aanvankelijk was er enige onduidelijkheid over de determinatie en werd gedacht aan een Potvis. Het dier zwom dicht tegen de kustlijn en het was niet duidelijk of er ‘strandingsgevaar’ dreigde of niet. Later op de dag kon de determinatie als Bultrug worden bevestigd. De scheepvaartpolitie voer uit om de situatie beter te kunnen inschatten en liet aan Jan Haelters van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) weten dat het om twee exemplaren ging, beide tussen 8 à 10 meter. De situatie wordt nu verder opgevolgd. 

Bultruggen kunnen best groot worden: volwassen exemplaren halen tot 18 meter en wegen maximaal 40 ton. De meeste Bultruggen ondernemen jaarlijks enorme trektochten, tot 16.000 km per seizoen. In de lente en zomer houden ze zich vooral op in de voedselrijke, koudere wateren op het noordelijk halfrond maar in het najaar gaat het meestal richting tropen waar ze paren en hun jongen ter wereld brengen. Waar het duo van Middelkerke vandaan komt, is moeilijk te zeggen. Tussen 14 oktober 2015 en 16 januari 2016 werden er wel verschillende waarnemingen opgetekend van een Bultrug voor de Nederlandse kust. Er zou recent ook een melding van twee exemplaren zijn geweest. Of deze waarnemingen verband houden met de Belgische waarneming, kon vooralsnog nog worden bepaald.

Op 30 september 2011werd voor de eerste keer ooit een levende Bultrug gespot in Belgische wateren. Het dier werd gefotografeerd en gefilmd ter hoogte van de Thorntonbank, zo’n 25 km op zee, voor de kust van Zeebrugge. Op 3 september 2013 werd tijdens een toezichtsvlucht van het Belgisch Mathematisch Model Noordzee (BMM) een Bultrug opgemerkt, ongeveer 11 km voor het strand van Middelkerke. Met de waarneming van 28 januari staat de teller van levende Bultruggen in het Belgische deel van de Noordzee dus op vijf. Het is pas de eerste keer dat twee exemplaren samen worden gezien.

Voor ons land is deze waarneming behoorlijk spectaculair. In 1751 strandde een exemplaar nabij Blankenberge maar daarna was het wachten tot zondagochtend 5 maart 2006. Toen spoelde opnieuw een dode Bultrug aan op het strand van Nieuwpoort. Het ging om een vrouwtje, 15 ton zwaar, 10,5 meter lang. Het dier werd grondig onderzocht, in een poging om de doodsoorzaak te achterhalen. Uit de analyses bleek dat deze Bultrug aan haar eind was gekomen als gevolg van een aanvaring met een schip. Zulke ‘botsingen’ (in vakjargon beter bekend als ‘shipstrikes’) komen wel vaker voor en leiden niet zelden tot ernstige verwondingen bij de aangevaren walvis. 

Sinds 2003 worden steeds vaker Bultruggen in de zuidelijke Noordzee gemeld. Voor Nederland staat de teller tussen 2003 en 2013 intussen op twaalf betrouwbare waarnemingen. Ook voor de Franse en Britse kust zijn uit die periode verschillende strandingen en meldingen bekend. Er bestaat geen eenduidige verklaring voor deze schijnbare toename. Soms wordt een slechte voedselsituatie in de noordelijke Noordzee als mogelijke reden naar voor geschoven maar deze hypothese vergt nader onderzoek. Ook wordt vermoed dat het aantal Bultruggen in het noordelijk deel van Atlantische oceaan is toegenomen, waardoor ook de trefkans in de Noordzee zou kunnen stijgen.

Bultruggen zijn beroemd en berucht om hun capriolen: vaak springen ze volledig boven het water uit en vallen ze met een enorme splash achterwaarts neer op het water. Zo’n springende Bultrug is behoorlijk sensationeel. Hoe lang deze Bultruggen nog voor de Belgische kust zullen ronddobberen, is onduidelijk. Alle waarnemingen kunnen best meteen worden gemeld op www.waarnemingen.be.

Tekst: Dominique Verbelen, Natuurpunt Studie
Archieffoto Bultrug: Gregory Smith
Video: Koen Verbanck