Voor het vliegend hert: ‘eik met een sausje van witrotter’

Het echte verhaal van deze kever speelt zich af onder de grond en duurt wel 3 tot 4 jaar. De larven van het vliegend hert leven onder de grond en eten dood hout van boomwortels en -stobben. Over hun precieze levenswijze was niet zoveel geweten en dus startte het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek enkele jaren geleden verschillende onderzoeken op. Zo stopten we 100 stammetjes in de grond en keken we jaar na jaar hoeveel kevers er bij elk stammetje boven kwamen. Hieruit bleek dat er al in het eerste jaar eitjes werden afgelegd aan de nieuwe stammetjes. Naarmate het hout verder wegrotte, werd het interessanter en na 8 jaar kwamen de meeste kevers boven. Na 13 jaar was het hout helemaal verteerd en kwamen er nog nauwelijks kevers boven. De voorkeur ging uit naar eik, beuk had 25% minder kevers en populier 50% minder.  
In een andere proefopstelling onderzochten we welke schimmels hun voorkeur hadden. Zwammen kunnen op verschillende manieren hout afbreken: er wordt onderscheid gemaakt tussen bruinrotters en witrotters. De zogeheten witrotters kunnen cellulose en lignine (verschillende bouwstoffen van hout) afbreken, terwijl bruinrotters niet in staat zijn om lignine af te breken. 
Eerst lieten we de vrouwtjes kiezen tussen stammetjes met verschillende schimmels. De bruinrotters lieten ze links liggen terwijl alle witrotters in min of meerdere mate werden gebruikt. Eikhaas, gewoon elfenbankje en gesteelde lakzwam bleken de grootste voorkeur te hebben. Ook als we gekweekte larven in zagemeel met verschillende mycelia (zwamdraden) plaatsten bleken ze geen bruinrot te eten maar wel witrotters met voorkeur voor gewoon elfenbankje, echte honingzwam en gewoon fluweelpootje. Dit zijn allemaal algemeen voorkomende zwammen in Vlaanderen met een voorkeur voor ondergronds loofhout. Wellicht komen dus veel witrotters in aanmerking en is de verteringsgraad belangrijker dan de exacte zwamsoort. 

Door broedhopen van ingegraven boomstammen te bouwen, kunnen we de soort een duwtje in de rug geven. Door dit onderzoek weten we dat we beter harde houtsoorten gebruiken dan zachte. Bij gerichte kweekprogramma’s voor herintroducties kunnen we nu ook de meest geschikte schimmels gebruiken. Hopelijk, kan je hierdoor de komende jaren op meer plaatsen genieten van de bijna magische ontmoeting van een vliegend hert tijdens de zonnewende. 
Ben je helemaal gebeten door deze prachtige kever, we zoeken nog enkele enthousiastelingen om deze kever op te volgen binnen het lopende meetnet. Op vaste transecten gaan we na of de aantallen voor- of achteruitgaan. We zoeken nog vrijwilligers in Beersel, Overijse en Voeren (https://meetnetten.be/projects/74/locations/ ). De Meetnetten zijn een samenwerking tussen het Instituut van Natuur en Bosonderzoek, het Agentschap voor Natuur en Bos en Natuurpunt Studie. Het heeft als doel om betrouwbare informatie in te zamelen over prioritaire  dier- en plantensoorten in Vlaanderen. Zo kan de overheid gepaste beleidsmaatregelen opstellen en implementeren om te vermijden dat soorten verder achteruitgaan of zelfs verdwijnen.

Tekst: Arno Thomaes (INBO), m.m.v. Wim Veraghtert (Natuurpunt Studie)