Vraag en antwoord: waarom worden er op de Molenheide soms eikjes gekapt?

Om op deze vraag te antwoorden moeten we toch wel even uitzoomen naar de doelstelling van een organisatie als Natuurpunt, en die is eigenlijk heel simpel: de biodiversiteit (het aantal verschillende soorten levensvormen) zo groot mogelijk proberen te maken of te houden. Al onze acties zijn daarop gericht, uiteraard rekening houdend met de huidige situatie waarin de aarde opwarmt. De biodiversiteitscrisis is eigenlijk even nefast voor de toekomst van onze planeet als de klimaatcrisis. Het is dus een én én verhaal. Temeer daar niet alleen bomen veel CO2 opnemen, maar ook andere vormen van natuur dit kunnen, zoals natte graslanden en venen, die meer CO2 per oppervlakte kunnen bergen dan een bos. Over het kappen van bomen zijn al uitgebreide en interessante artikels verschenen, zoals dit: https://www.natuurpunt.be/.../waarom-kapt-natuurpunt-soms...

 

Biodiversiteit dus. En daar komen onze eiken in het spel. Er zijn namelijk verschillende organismen die jonge eikjes in zonbeschenen bosranden nodig hebben om te kunnen overleven, bijvoorbeeld de bruine eikenpage, een vrij onopvallende vlinder die je in Vlaanderen niet veel meer tegenkomt. Hij staat dan ook op de rode lijst als “ernstig bedreigd”. De vlinders vliegen enkel in de zomerperiode zoekend naar nectar van bloeiende bramen en sporkenhout. De soort overleeft de winter in de hoedanigheid van piepkleine ronde eitjes. De eitjes worden tijdens de nazomer op takjes van jonge eiken afgezet en rupsjes komen in het begin van de lente uit. De rupsjes eten van de ontluikende knoppen en de jonge eikenblaadjes in de lente.

 

Maar op de Molenheide komt de vlinder dus nog wel voor, en dat dankzij het beheer dat er momenteel gevoerd wordt. Eigenlijk kwam de vlinder er vroeger spontaan voor, door de plaatselijke gebruiken. Vroeger waren eikenhakhoutbosjes namelijk heel algemeen in het landschap omdat het rijshout (de dunnere takken) samengebonden werd tot grote takkenbundels of “mutsaarts” en gebruikt werd voor het stoken van houtovens. Samen met de houtovens verdween dit gebruik stilaan, net zoals het eikenhakhoutbiotoop met zijn typische bewoners.

 

Niet om de gebruiken van toen terug op te roepen, maar wel om zoveel mogelijk organismen de kans te geven om zich terug te ontwikkelen, werd dit beheer terug opgestart op de Molenheide. Net zoals met elk nieuw aangekocht gebied wordt door onze professionals bekeken welke organismen er kunnen gedijen en wordt een beheerplan opgesteld. Op de molenheide is dit dus onder andere hakhoutbeheer, waardoor soms ook eiken gekapt worden. Het kappen van deze eiken gebeurt op de heidegebieden gefaseerd, het is zeker geen kaalkap om de zoveel jaren. Door de spreiding over verschillende jaren zullen er jonge eikjes en oudere exemplaren door mekaar staan. Zeven jaar hebben de beheerders op de Molenheide nodig om op de percelen het werk af te ronden, waarbij de mooie knoestige exemplaren gevrijwaard worden.

 

Zo zal je op de heidepercelen aan de Heimolen nu eiken vinden van twintig jaar en ouder. Dicht bij de molen worden deze ten behoeve van de windvang voor de molen om de vijf jaar geknot. Verder worden de bosranden ook als hakhout beheerd om de overgang tussen heide en bos geleidelijk te laten verlopen.

 

De eiken in het bos zelf worden zeker niet gekapt. In de bossen van de Molenheide zijn dunningskappingen uitgevoerd voor de geleidelijke omvorming van naaldbos naar gemengd loofbos. De eiken worden vrijgezet door de snelgroeiende exoten, Amerikaanse eik en vogelkers, te verwijderen. Ook dit past in het kader van de vergroting van de biodiversiteit. Met deze exoten zijn veel minder organismen geassocieerd dan met inheemse soorten, en dat is ook logisch: vele soorten hebben zich niet kunnen ontwikkelen samen met deze nieuwkomers, en zijn dus niet op hen afgesteld.

Het natuurlijk bostype, eiken-berkenbos, wordt zo op de zandgronden van de Gijmel het uiteindelijke streefbeeld.

 

Hopelijk kan deze uitleg al een deel van de vragen beantwoorden!