Waarnemingen.be viert tiende verjaardag
Zaterdag 17 september 2018 organiseerde Natuurpunt Studie ism de redactie van Natuur.focus een symposium naar aanleiding van het tienjarig bestaan van de populaire natuurwebsite www.waarnemingen.be.
In die tien jaar brachten 28.000 deelnemers 31 miljoen waarnemingen bij elkaar over 21.400 verschillende soorten. Deze waarnemingen worden ondersteund door 4,8 miljoen bewijsfoto’s. Een team van 120 vrijwillige admins controleert of de waarnemingen correct zijn. Hiermee is waarnemingen.be een onmisbare bron van informatie geworden voor onderzoek, natuurbeheer en natuurbeleid.
Via de website is de verspreidingsinformatie over dieren en planten in de vrije natuur van dag tot dag voor iedereen online te raadplegen. Door de gratis apps ObsMapp (Android) en iObs (iOS) is het verrichten van precieze natuurwaarnemingen toegankelijker dan ooit, waardoor zowel het aantal natuurwaarnemers als hun kennis sterk toegenomen is. De app ObsIdentify laat zelfs automatische herkenning van soorten toe.
Op het symposium werd teruggeblikt op de evolutie van de site en de groei van het aantal waarnemers. Liesbeth Gijsel van Eos plaatste waarnemingen.be in een breder kader en noemde de website het grootste citizen-science project rond natuur in Vlaanderen. Kristijn Swinnen toonde het publiek de uitgebreide mogelijkheden van het systeem, en benadrukte het belang van de grote en goed ondersteunde gebruikersgemeenschap. In een gesmaakt filmpje getuigden enkele waarnemers waarom de website voor hen zo waardevol is
Wouter Vanreusel gaf een blik achter echter de schermen van het validatieproces. Naast beoordeling door specialisten wordt hierbij ook steeds vaker gebruikt gemaakt van nieuwe technologieën, met automatische herkenning van de soort op de foto als meest spectaculaire nieuwe mogelijkheid. Marc Herremans illustreerde wat er allemaal met de verzamelde gegevens gebeurt en voor welke doelen deze gebruikt kunnen worden.
Diemer Vercayie toonde hoe via het project Dieren Onder De Wielen meer dan 112.000 meldingen van verkeersslachtoffers van dieren werden verzameld, waarmee het de langstlopende, grootste én meest dense dataset van verkeersslachtoffers ter wereld is. Dit leidt niet enkel tot bewustmaking over de problematiek, maar ook tot evidence-based aanpak van de knelpunten.
Wim Veraghtert gaf de resultaten van een netwerk van vrijwilligers die op regelmatige basis een lichtval buitenzet en noteert elke soort nachtvlinder en het aantal exemplaren. Dit geeft voor het eerst een cijfermatige inschatting van de toestand van nachtvlinders in Vlaanderen.
Ook de overheid maakt steeds vaker gebruik van de vrijwilligersgegevens. Bram D’Hondt van ANB toonde hoe meldingen van invasieve uitheemse soorten kunnen leiden tot snel ingrijpen, waardoor jarenlange bestrijdingscampagnes vermeden kunnen worden. Dit kan de maatschappij miljoenen euro’s besparing opleveren.
Maurice Hoffmann van INBO toonde meer voorbeelden van het gebruik van de informatie uit waarnemingen.be en sprak grote waardering uit voor de waarnemers en de admins van de website. Tegelijk pleitte hij voor het meer openstellen van data. Marc Herremans lichtte toe hoe de waarnemers tegenover open data staan.
Ook op educatief gebied wordt waarnemingen.be steeds meer gebruikt. Stephan Boulez van de Arteveldehogeschool vertelde hoe hij jaarlijks tientallen studenten lerarenopleiding in contact brengt met de website, zodat zij deze kennis en passie later ook zouden overbrengen op hun leerlingen. Hannes Ledegen analyseerde de types gebruikers van waarnemingen.be en schetste een toekomstscenario waarin de website en apps ook aantrekkelijk blijven voor de huidige generaties jongeren.
Op het symposium werden ook de winnaars bekend gemaakt van de wedstrijd voor waarnemers en natuurgebieden. 335 deelnemers en 120 teams rond natuurgebieden namen deel aan de wedstrijd, en richtten zich dit jaar op het verzamelen van nieuwe en zo volledig mogelijke natuurinformatie. De resultaten waren indrukwekkend. Rens Hendrickx, de winnaar in de categorie meeste soorten vond dit jaar maar liefst 2717 verschillende dieren- en plantensoorten. Ook won hij de prijs voor beloftevolle waarnemer onder de 25 jaar. Bij de gebieden was Averbode Bos en Heide de verdiende winnaar met 3682 waargenomen soorten in 2018, waarvan 1276 soorten die nooit eerder in het gebied waren waargenomen. Bos 't Ename is het best onderzochte natuurgebied van Natuurpunt voor de volledige 10 jaar, met 6715 waargenomen soorten.
Tenslotte werd ook de nieuwe versie van waarnemingen.be voorgesteld. De website werd volledig geherprogrammeerd, en bevat onder andere automatische beeldherkenning van de foto’s. Lancering van de nieuwe versie is in de loop van december gepland.
Gegevens almaar meer gebruikt
De waarnemingen uit waarnemingen.be worden door steeds meer personen, organisaties, onderzoeksinstellingen en overheden gebruikt. Alleen al in 2017 werden 102 officiële samenwerkingen geregistreerd, en bezochten 492.000 unieke bezoekers de website. De informatie wordt gebruikt voor tal van toepassingen zoals natuuronderzoek, natuurbeschermingsprojecten, natuurtoetsen bij infrastructuurwerken, opmaak van rode lijsten, inschatten van trends van soorten en ga zo maar door.
Het meest recente nummer van het tijdschrift Natuur.focus is volledig gewijd aan de resultaten van deze website.
