Wat zullen we drinken? Ook vlinders hebben hun voorkeuren.
Kruisbestuivende planten hebben voor hun zaadzetting bestuivers nodig, en lokken die met zoete nectar. Dagvlinders en andere bestuivende insecten hebben die nectar óók nodig: ze bevat energie en voedingsstoffen onder de vorm van suikers, aminozuren, eiwitten, vetten en vitamines. Vooral de aminozuren blijken belangrijk. Vlinders, en vooral dan de vrouwtjes, prefereren bloemen met veel aminozuren in hun nectar, zo blijkt uit eerder onderzoek. Daarnaast kan nectar ook een functie vervullen in vochthuishouding van vlinders. Die willen niet enkel eten, maar ook drinken!
Tijdens het bestuderen van vlinders, wat Van Dyck al sinds 1993 doet, bleek dat vlinders voorkeuren hebben. Bepaalde plantensoorten worden duidelijk verkozen boven andere. Die voorkeur verschilt tussen soorten. Het bruin zandoogje bijvoorbeeld, heeft een sterke voorkeur voor gewoon knoopkruid en distels, terwijl rode klaver veel minder wordt gekozen, maar wel als de andere soorten er niet zijn. Gewone rolklaver bezoekt deze soort dan weer nooit. Zelfs binnen dezelfde vlindersoort kan de voorkeur verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes. Vrouwtjes verkiezen vaak nectar met veel aminozuren, terwijl de mannetjes al tevreden zijn met nectar die enkel rijk is aan suikers.
Om dit meer in detail te onderzoeken, werden vlinders in het wild gevangen en in vliegkooien gezet met een verschillend aanbod aan nectarplanten. In een kooi met weinig goede nectarbronnen, bleek tot 40% van de vrouwtjes zich niet voort te planten, zeker als die vlinders tijdens hun eerste levensdagen al in een nectararme omgeving waren opgegroeid. Ook de overleving nam dan snel af.
Bruin zandoogje (foto: Leo Janssen)
Dat nectar ook in de natuur schaars kan zijn, bewees een ander experiment waarin (dezelfde) nectarplanten werden geplaatst in bloemenrijke en bloemenarme graslanden. In de nectararme omgeving trokken de bloemen uit het experiment maar liefst 18x meer bruine zandoogjes aan dan in de nectarrijke omgeving, ook al was de dichtheid aan vlinders er lager. Nectar kan dus een schaars goedje worden. Uit ander onderzoek bleek dat een nectartekort leidt tot minder vetreserves, en daardoor een lagere mobiliteit, verlaagde voortplanting en zelfs een aanzienlijk verminderde overleving. Vlinders proberen zich hier aan aan te passen. Rupsen afkomstig van vlinders uit een nectararme omgeving, blijken meer te eten van waardplanten zodat ze na hun verpopping met een grotere reserve aan het vlinderstadium kunnen beginnen.
De grote effecten van nectarbeschikbaarheid en -kwaliteit op vlinders, toont aan hoe belangrijk het is om een groot en gevarieerd aanbod aan bloemen te hebben. Beheerders van natuurgebieden, wegbermen maar ook landbouwers kunnen dit nectaraanbod vergroten door een gunstig beheer. Maar ook tuineigenaars kunnen het verschil maken. Zo kan je werken met inheemse planten en gericht rekening houden met geliefde waardplanten. Koninginnenkruid blijkt de plantensoort die de grootste diversiteit aan vlindersoorten eten geeft. Een vlinderstruik werkt ook, maar vooral voor de grotere soorten schoenlappers. Zelfs de inheemse wilde marjolein blijkt meer soorten vlinders aan te trekken dan de vlinderstruik. Geen enkele plantensoort kan alle vlinders bekoren, dus het blijft belangrijk om een gevarieerd bloemenaanbod in de tuin te hebben.
Het volledige artikel verscheen in het juni-nummer van Natuurfocus, het toonaangevende tijdschrift rond natuurstudie en natuurbeheer in Vlaanderen. Hier lees je hoe je je kan abonneren.
Tekst: Wouter Vanreusel (Natuurpunt Studie)
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief