Wereld Wetlands Dag: maak plaats voor de nieren van ons landschap

Kalkense meersen: van wetland naar droogtrekking, en terug

Hoe drastisch de impact van verdroging kan zijn, merkte je in de Kalkense Meersen (Wichelen). De inrichting van het gebied, nochtans van nature een echt wetland, was helemaal voorzien op het snel afvoeren van water. Zo werd eind jaren '70 een pompgemaal gebouwd om het gebied droog te houden. Voor de natuur was dit geen goede zaak.

Dankzij minister Demir en haar Blue Deal, het actieplan om de droogte en waterschaarste in onze regio aan te pakken, zal er nu een vernatting worden doorgevoerd en wordt het pompgemaal verder geautomatiseerd zodat er in de toekomst heel wat meer water in de meersen kan blijven staan. Ook de waterkwaliteit krijgt een boost. Met het herstel van 600 hectare wetland in de Kalkense Meersen wordt geleidelijk aan weer het traditionele systeem van winteroverstromingen opgebouwd met grasland dat tot ver in het voorjaar vochtig blijft. Dat moet ervoor zorgen dat deze lente weidevogels zoals de grutto het hier na twee moeilijke jaren weer helemaal naar hun zin krijgen. Ook voor de bever en de otter die recent zijn opgedoken in het gebied én voor het herstel van vismigratie tussen de Schelde en dit wetland is dit een cruciale stap. 

De lokale Natuurpunt-afdeling, die instaat voor het beheer van de Kalkense Meersen, is opgetogen over deze doorbraak. De afdeling is trouwens ontstaan uit de actiegroep die in de jaren ’70 protesteerde tegen de installatie van het pompgemaal en de verdroging die daar op volgde. De Meersen hebben altijd als natuurlijk overstromingsgebied gefungeerd maar het pompgemaal pompt al 40 jaar regenwater weg naar de Schelde. Terwijl we het net zo lang mogelijk moeten vasthouden in de natuurlijke kom die de Kalkense Meersen vormen. Dat we de watertafel met dit project van de Blue Deal terug kunnen verhogen is een belangrijke stap voorwaarts voor de natuur en het klimaat. Wetlands als deze zijn cruciaal in de strijd tegen de droogte.

En nu opschalen!

Het is ondertussen genoegzaam bekend: werken mét de natuur, door in te zetten op herstel van natuurlijke rivieren, veengebieden, wetlands, graslanden en bossen is de meest kostenefficiënte oplossing om ons voor te bereiden op klimaatcalamiteiten. Natuurlijk rivier- en wetlandherstel zorgt voor een grotere wateropvangcapaciteit en tragere afvoer waardoor het risico op wateroverlast verkleint. Bovendien dient het in de zomer als een natuurlijke airconditioning tegen oververhitting. Daarnaast zorgen wetlands voor de reductie van broeikasgassen en slaan ze koolstof op. En ook voor de mens is het een meerwaarde: je kan er heerlijk wandelen of fietsen, ontspannen en van de natuur en de rust genieten.

Een recente studie van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) heeft aangetoond dat Vlaanderen liefst 75% van zijn wetlands verloor in de afgelopen 60 jaar. Is daarmee de kans voor een natuur- en waterrijke toekomst in Vlaanderen verkeken? Helemaal niet! INBO schat het potentieel voor herstel namelijk op 147.000 ha. Een derde hiervan, zo’n 49.000ha, ligt in een groene bestemming, Natura2000-gebied en/of Ramsargebied. Het speelveld ligt dus open om de komende jaren een forse inhaalbeweging te maken. Met Natuurpunt zetten we sterk in op een actief herstel van onze klimaatbuffers met o.a. het project Wetlands4cities. 

Het inzetten en herstellen van wetlands zal de komende jaren hopelijk nog meer op de voorgrond treden als een van dé meest efficiënte maatregelen om onze maatschappij weerbaarder te maken tegen klimaatverandering. Als we daar in slagen, samen met een zo snel mogelijke uitfasering van fossiele brandstoffen wereldwijd, kunnen we opnieuw dromen van een koolstofneutrale en robuustere, biodiverse wereld. 

Lees hier meer over de klimaatbuffers van Natuurpunt 

Tekst: Robin Verachtert (Natuurpunt Beleid) en Natalie Sterckx (Natuurpunt Communicatie)