Wereldwulpendag: een feestdag in mineur

De eskimowulp (Numenius borealis), die oorspronkelijk voorkwam in Amerika wordt als uitgestorven beschouwd en van de dunbekwulp (N. tenuirostris), die broedde in Siberië en slechts sporadisch werd gezien in Europa, is sinds het begin van het nieuwe millennium wereldwijd slechts een handvol betrouwbare waarnemingen bekend. De Zuidzeewulp (N. tahitiensis) staat op zijn beurt op de IUCN Rode Lijst als bijna bedreigd en de Siberische wulp (N. madagascariensis), die in het oosten van Rusland broedt, werd opgenomen in de categorie bedreigd. Enkel de kleine regenwulp (N. minutus), die in 2010 als dwaalgast eens in België opdook, lijkt nog redelijk stand te houden. De overige drie soorten die nog (vrij ruim) verspreid voorkomen, waaronder de bij ons broedende Euraziatische wulp (N. arquata), gaan wereldwijd sterk achteruit.
De oorzaken van die achteruitgang zijn veelvuldig, maar het verdwijnen van geschikt habitat in de broedgebieden, op migratiestops en in de overwinteringsgebieden lijkt een steeds terugkerend item over alle soorten. Ook in Vlaanderen staat de wulpenpopulatie sterk onder druk. In amper 15 jaar tijd nam de Vlaamse populatie met meer dan de helft af van naar schatting 500-600 paar in 2000-2002 naar 170-230 paar in 2013-2018. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de wulp intussen als ‘bedreigd’ werd opgenomen in de Vlaamse Rode Lijst van de broedvogels.
 

Noodzaak om nesten te beschermen

De voorbije jaren wees onderzoek uit dat het broedsucces te laag is. Van de 65 nesten die tussen 2020 en 2023 werden opgevolgd, kwam slechts 42% succesvol uit. Veel nesten worden in de eifase gepredeerd of vernield tijdens landbouwwerkzaamheden. Door in te zetten op nestbescherming, het plaatsen van een elektrisch raster rond elk individueel nest, en de samenwerking met landbouwers neemt het aantal succesvol uitgekomen nesten aanzienlijk toe. Zo kwam 64% van de beschermde nesten uit, terwijl amper 10% van de niet beschermde nesten uitkwam. Van de 54 jongen die tussen 2020 en 2023 uit het ei kropen bereikten er slechts drie de leeftijd van 35 dagen waarop ze als vliegvlug beschouwd worden. De meeste jongen overleven de eerste week na uitkomen niet. Veel graslanden zijn tegen dan al kort gemaaid waardoor er nauwelijks nog schuilgelegenheid in hun foerageergebieden overblijft en ze makkelijk ten prooi vallen aan roofdieren of maaimachines. Om een stabiele populatie te behouden, moeten wulpen ieder jaar 0,68 jongen per paar grootbrengen. Momenteel zitten ze aan een gemiddelde van 0,055 jongen per paar, waardoor er nauwelijks verjonging van de populatie is. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de situatie intussen precair is geworden.

Hoe kunnen we het tij keren?

Voor de wulpen is grootschalig habitatherstel nodig. Ze hebben grote oppervlakten aaneengesloten open gebieden nodig met een mozaïek van bloemrijke hooilanden vol structuur waarin nesten minder makkelijk gedetecteerd worden door roofdieren en jongen volop eten en schuilgelegenheid vinden, een gezonde watertafel die ervoor zorgt dat de bodem niet uitdroogt en de wulpen naar hartenlust naar ongewervelden kunnen zoeken met hun lange snavel. Op een feestdag mag er al eens gedroomd worden…

Gelukkig is er internationaal veel aandacht voor deze prachtige vogel. In Engeland vond in februari een internationaal symposium over wulpenbescherming plaats, waarop ook Natuurpunt Studie vertegenwoordigd was. 

Dit onderzoek vindt plaats in het kader van het Soortbeschermingsprogramma weidevogels met steun van Provincie Vlaams-Brabant, Provincie Limburg en het Agentschap voor Natuur en Bos.

Tekst: Griet Nijs (Natuurpunt Studie)