Woestijntapuit zoekt koelte in Zeebrugge

De afgelopen dagen dook er een Woestijntapuit op in Zeebrugge. De soort broedt van de Noord-Afrikaanse steenwoestijnen en ruigtes tot in de Mongoolse steppen. En toch is er nu eentje in de Zeebrugse haven verzeild geraakt. Ietwat onverwacht, want we zagen nauwelijks oostenwind de afgelopen weken. Sinds de bijzondere vogel op 8 oktober voor het eerst gemeld werd op waarnemingen.be, rukten tientallen vogelaars uit.  

Een zwarte staart en witte stuit, bleke wenkbrauwstreep, een zandbruine rug en een witte buik: spectaculair ziet zo’n vrouwtje Woestijntapuit er niet uit. Mannetjes zijn wat opvallender: frisser gekleurd en contrastrijker getekend.

Indrukwekkender is de prestatie van het vogeltje om hier op eigen kracht te geraken. Verdwalen moeten we eigenlijk zeggen. De Woestijntapuit broedt namelijk in de Sahara vanaf Marokko oostwaarts over Noord-Afrika en het Midden-Oosten, verder over het Kaspische Zeegebied, en tot in Mongolië.

Het is slechts een middellange-afstandstrekker. Een deel van de populatie is zelfs standvogel of verplaatst zich nauwelijks. Overwinteren doet hij maar weinig zuidelijker dan z'n standplaats: van Zuid-Marokko, over Oost-Afrika, het Arabisch Schiereiland tot in Indië. Zoals zijn naam doet vermoeden, heeft hij een sterke voorkeur voor dorre, droge streken. Hij voedt zich voornamelijk met insecten.

In Europa is de Woestijntapuit een zeldzame dwaalgast die vooral in de herfst opduikt. Een strakke zuiden- tot oostenwind kan vogels tijdens de trek uit hun koers brengen. Maar ook de onervarenheid van de eerstejaarsvogels die voor het eerst op hun eentje de trek moeten volbrengen, kan een rol spelen.

Meestal worden dwaalgasten aangetroffen in de nabijheid van de kust. De ver in zee en ‘s nachts verlichte haven van Zeebrugge oefent een extra aantrekkingskracht uit op trekvogels, vogelaars noemen dergelijke strategische plaats dan ook een ‘migrant-trap’, een trekvogelval. Vogels houden er gemakkelijk halt omdat ze al in het donker op insectenjacht kunnen gaan, wat essentieel is voor een uitgeputte vogel. Voor ons land is het nog maar de zesde Woestijntapuit ooit. Eind oktober vorig jaar verbleef er een bij Doel in de Antwerpse haven.

En nu?

We kunnen niet inschatten hoe de toekomst van zo’n verdwaalde vogel er zal uitzien. Sommige vogels raken op eigen kracht in het normale verspreidingsgebied, andere sterven door uitputting, predatie of verkeerde voedselkeuze.

Uitzonderlijk vinden er influxen plaats van Woestijntapuiten in West-Europa. Dat was bijvoorbeeld het geval in de herfst van 2005, toen er in Nederland 8 verschillende exemplaren opdoken.

Wereldwijd leven er 28 soorten in de familie van de echte tapuiten. Daarvan werden tot nu toe 5 soorten in België gezien. Alleen de Gewone tapuit broedt in ons land en dan nog uitzonderlijk, want de laatste jaren moeten we het zonder broedgevallen stellen. De vier andere soorten (Bonte Tapuit, Blonde Tapuit, Woestijntapuit en Izabeltapuit) zijn zeldzame dwaalgasten.

Weten waar deze woestijnvogel zoal uithangt? Momenteel is dat goed te volgen via www.waarnemingen.be

Tekst: Gerald Driessens, Natuurpunt Studie
Foto: Filip De Ruwe
Video: Jan Vanwynsberghe