Wordt deze Vlaamse regering nog een pluspunt voor de natuur ?

Terwijl de maatschappelijke nood aan natuur nog nooit zo hoog was, is het natuurbeleid van de Vlaamse regering er in de eerste helft van de legislatuur vooral op achteruit gegaan. De ruimtelijke discussies zijn vastgelopen door de hoge kosten die de regering  zelf heeft gecreëerd. Op het budget voor natuurverenigingen is op twee jaar (2.5 miljoen euro (alleen aankopen) bespaard.  Beleidsmatig geraken grote knelpunten in het IHD proces maar niet opgelost, terwijl het (positieve) soortenbeleid onbestaande is.

Natuurpunt trekt dan ook aan de alarmbel en vraagt aan Minister-president Kris Peeters om in te grijpen:  deze Vlaamse regering houdt zich niet aan haar engagementen uit het regeerakkoord of het Pact 2020. Natuurpunt vraagt aan de minister-president om van zijn regering een pluspunt voor de natuur te maken door in de tweede helft van de legislatuur een inhaalbeweging te maken.

Ruimte: stilstaande fase

In het Ruimtelijke structuurplan Vlaanderen werd al in 1997 afgesproken dat er bijkomend  48.000 ha natuur en bos zou worden gerealiseerd. Tot op vandaag is die belofte niet nagekomen en blijven we steken op 17.400 ha. Bijzonder zorgwekkend is dat de processen om hiertoe te komen, blokkeren. Een aantal lopende projecten (dikwijls opgestart onder de vorige regering) zoals bvb het SIGMA-plan, leiden nog enigszins tot resultaten, maar lopen vaak vertraging op. Veel andere projecten zitten volledig  geblokkeerd. Eén van de kernproblemen is de kunstmatig hoge vergoeding die men heeft gecreëerd daar waar groene ruimte wordt aangeduid. Men betaalt daar duizenden euro’s per hectare louter voor het bekomen van een groene bestemming op papier, zonder werkelijke natuurwaarde.

Financieel: besparen op de kap van de natuur(verenigingen)

Op financieel vlak heeft men vooral bespaard. De budgetten van de administratie zijn gespaard gebleven, maar de terreinbeherende verenigingen zijn zwaar getroffen.

De aankoopbudgetten zijn de laagste sinds vorige eeuw . Tussen 2008 en 2011 werd er 2.5 miljoen euro bespaard op het aankoopbudget voor verenigingen, of een kleine 30% van het budget. Aankopen (in der minne) om natuurgebieden te realiseren zijn nog steeds het meest effectieve instrument om de natuur duurzaam te beschermen. Bovendien blijkt uit evaluaties uit 2005 (Van Den Bulcke) en  2008 (Verheeke) dat terreinbeherende verenigingen efficiënter en goedkoper aankopen dan de overheid.

Bijkomende erkenningen van reservaten blijven uit. In het regeerakkoord wordt gesteld dat men streeft naar 3000 ha extra gebied met natuurbeheer / jaar, waarvan 1000 ha door erkenningen van terreinen van verenigingen. In 2009 – 2010 haalde men nog niet de helft van de globale doelstelling. De erkenning (en dus subsidiëring) van reservaten van verenigingen lag in 2009 en 2010 op het laagste peil in 10 jaar.  Er ligt nog meer dan 3000 ha te wachten op erkenning door de minister, waarvan sommige projecten reeds in 2004 zijn ingediend. Die terreinen worden ondertussen al jaren zo goed en zo kwaad mogelijk door de vrijwilligers van natuurpunt beheerd zonder enige ondersteuning van de overheid.

Daarbovenop is er flink bespaard op de middelen voor verenigingen om te participeren aan allerhande beleidsprocessen. Op twee jaar tijd werd ook daar één derde bespaard . Tegelijkertijd wordt Natuurpunt door diezelfde overheid meer dan ooit bevraagd om het beleid mee vorm te geven via allerhande processen.

Beleidsmatig: stilstaande fase

Op beleidsvlak valt vooral de stilstand op. In het proces dat moet leiden tot de opstelling van de instandhoudingsdoelstellingen (een Europese verplichting waar men al twee jaar vertraging heeft opgelopen en dé prioriteit volgens het regeerakkoord), komt er maar geen antwoord op een aantal fundamentele vragen. De invulling die men in Vlaanderen geeft aan de Europese doelstellingen is onder de lat - Natuurpunt waarschuwt dat dit niet zal leiden tot de gewenste rechtszekerheid.

Bij de invulling van het soortenbeleid, dat na het in de vorige legislatuur goedgekeurde soortenbesluit onder stoom zou moeten komen, ligt de focus op de uitwerking van beheerregelingen voor (vermeende) hinderlijke soorten.  Aan de ander kant van het spectrum wordt geen enkel concreet initiatief genomen:  er is geen enkel soortbeschermingsplan goedgekeurd in 2,5 jaar tijd. Noodkreten over bvb de hamster vallen blijkbaar in dovemansoren.  In het dossier van de poldergraslanden doet men er al meer dan een jaar over om één simpele kaart op te stellen, omdat men het dossier heeft laten verrotten tot een politieke symbolenstrijd.

Moet er nog (meer) draagvlak zijn?

Natuurpunt ziet nochtans het draagvlak voor meer natuur duidelijk stijgen. Dat zien we in ons stijgend aantal leden (88000 gezinnen), het stijgend aantal aanwezigen bij publieksevenementen overal in Vlaanderen, en het stijgend aantal samenwerkingen met meer dan 100 bedrijven zoals Ikea, Weleda, Ecover of Kraft Foods, met een 770-tal landbouwers, met tal van middenveldorganisaties als Gezinsbond, Pasar, Boerenbond of Voka, met tientallen gemeentes & overheidsagentschappen (ANB, VLM, W&Z, …) en vooral met duizenden enthousiaste vrijwilligers. Onze Natuurpuntcursussen trekken wekelijks honderden geïnteresseerden, en elk weekend gaan duizenden mensen op zoek naar wat er bloeit en groeit in een natuur(punt)gebied.  

Natuur is goud waard

Naast ontspanning en inspiratie biedt natuur ook tal van economisch waardevolle ecosysteemdiensten die onbetaalbaar zouden worden moesten we ze moeten vervangen. De economie kan niet zonder natuur voor vb grondstoffen, het zuiveren van de lucht en de bodem, bufferen tegen geluid of de opvang van CO2 en fijn stof. De financiële waarde van bestuiving door bijen en insecten werd in Nederland becijferd op 1 miljard euro. Zoveel zou het kosten moest de mens zelf alle gewassen bestuiven. Tijdens de overstromingen vorig jaar bleken natuurgebieden ideale overstromingsgebieden te zijn, waardoor bvb Leuven de voeten droog hield. Om deze ecosysteemdiensten te verzekeren, werkt Natuurpunt met vele partijen samen om een robuust netwerk van natuurgebieden te creëren. Dit doet de biologische diversiteit toenemen en zorgt ervoor dat wij én toekomstige generaties kunnen blijven genieten van de diensten die de natuur ons dagelijks biedt.