Zeldzame waarneming: gespleten modderkreeft ontdekt in Kesselse Heide

Watervlooien zijn kleine kreeftachtigen, waarvan de meeste soorten kleiner dan 1 millimeter zijn. De kleine dwergalona, de kleinste Europese soort, meet zelfs slechts 0,2 millimeter. Deze diertjes komen voor in zoet tot licht brak water, vaak in stilstaande of zwak stromende poelen, meren en vijvers. Voor het verzamelen van deze diertjes wordt een fijnmazig planktonnet (100 µm) gebruikt. Om ze te kunnen determineren en bestuderen, is echter een microscoop nodig met vergrotingen tot wel 400x. Microfoto's zijn daarbij vaak essentieel om de soort op naam te brengen.

Nederlandse experts bevestigen primeur in België

De gespleten modderkreeft in de Kesselse Heide bleek niet eenvoudig te determineren. Zelfs het recentste werk over zoetwaterkreeftachtigen in Europa, "Freshwater Crustacean Zooplankton of Europe" (Leszek A. Bledzki & Jan Igor Rybak, 2016), gaf geen definitief antwoord. Na wat speurwerk stuurde Leo zijn foto's door naar twee Nederlandse specialisten, Joost Van de Sande en Martin Soesbergen van Rijkswaterstaat. Zij bevestigden de vondst en verklaarden dat de soort nieuw is voor België.

 

De naam "modderkreeft" verwijst naar het typische habitat van deze watervlo: het bovenste deel van de modderzone in meren, vijvers en poelen, waar ze zich voeden met organisch materiaal. De wetenschappelijke naam, Ilyocryptus, komt van het Griekse ilyo (slib) en kryptos (verborgen), wat de verdoken levenswijze van deze diertjes in de modder weerspiegelt. De soort heeft een beperkt verspreidingsgebied in Europa, en in Nederland wordt de gespleten modderkreeft als zeldzaam beschouwd.

Het determineren van watervlooien is een uitdaging, aangezien er momenteel geen recent en compleet werk beschikbaar is. Vaak moeten onderzoekers het doen met oudere werken zoals Bledzki & Rybak (2016), Flößner (2000), en Amoros (1984). Helaas zijn slechts enkele oude publicaties in het Nederlands beschikbaar: Notenboom-Ram 1981, Leentvaar 1978. In België is er maar een handvol experts die zich bezighoudt met de determinatie van deze fascinerende, maar vaak over het hoofd geziene diertjes.

Hopelijk levert deze ontdekking meer aandacht op voor de belangrijke rol van watervlooien in onze aquatische ecosystemen en de noodzaak van gedetailleerd onderzoek en inventarisatie.

Tekst: Leo Vaes (Natuurpunt Poelenwerkgroep Waterleven & Koninklijk Antwerps Genootschap voor Micrografie)