Mechels Rivierengebied: Mechels Broek - Barebeekvallei - Mispeldonk

• Toegankelijkheid
• Leuk voor kinderen
• Beschrijving van het natuurgebied
• Hoogtepunten
• Dieren en planten
• Verder wandelen in de buurt
• Overnachten

Om de parkeersituatie ter hoogte van de Muizenhoekstraat en omliggende straten te verbeteren, nam de stad deze maatregelen:

• We plaatsen bijkomende fietsenstallingen ter hoogte van het kruispunt Rijmenamsesteenweg-Ter Doncklaan, dit langs beide kanten van de Rijmenamsesteenweg.
• Gebruik vooral de randparkings Dorpsplein, Stationsplein en Kerkhofplein – evenals de grotere, ietwat verder gelegen Nekkerparking.
• In het eerste deel van de Muizenhoekstraat zal slechts langs één zijde van de weg mogen geparkeerd worden (in de berm)  – dit om de veiligheid van alle weggebruikers te garanderen.

In de schaduw van de Sint-Romboutstoren, gevleid tegen de oostzijde van de stad Mechelen, strekt zich een groots weidelandschap uit: het Mechels Rivierengebied. In dat natuurgebied kan je zalig wandelen of vogels spotten in een van de vogelkijkhutten. 

De grote waterplas met rietkragen en zeggevelden, de talrijke sloten, struiken en bosjes trekken vele soorten vogels aan zoals blauwborst, ijsvogel, rietzanger, slobeend of kuifeend. In de winter is het broek een heuse internationale luchthaven van vogels. Vele soorten eenden en watervogels overwinteren dan in grote aantallen op de vijvers. 

Ten noordwesten van het bezoekerscentrum en grenzend aan De Nekker bevindt zich het Mechels Broek, het mooiste deelgebied om in te wandelen. Natuurpunt beheert in het Mechels Broek ruim 100 hectare natte graslanden met sloten, bomputten, knotwilgen en houtkanten. Centraal in het gebied ligt een grote waterplas, een waar paradijs voor watervogels. 

Ten zuidoosten van het bezoekerscentrum kan je de Barebeekvallei bezoeken, het meest geschikt voor kinderwagens, omdat de paden grotendeels verhard zijn. De Barebeekvallei biedt wel een weids landschap vol afwisseling. Tussen vochtige weilanden, ruigtes en akkers ontdek je waarom de ooievaars van Planckendael hier hun voedsel vinden. 

In het oosten bevindt zich Mispeldonk, via een gele verbindingsroute bereikbaar vanuit het bezoekerscentrum. Mispeldonk ligt tussen Muizen en het centrum van Bonheiden. Het is een bijzonder gevarieerd natuurgebied met schrale graslanden, hooiweiden met houtkanten, vochtige loofbosjes en herstelde heidegebiedjes. Door dat landschap meandert de Boeimeerbeek. 

Toegankelijkheid

Het hele jaar door toegankelijk op de paden. Wandelschoenen aanbevolen in droge periodes, in natte periodes zijn laarzen een must.

In periodes met veel neerslag, vooral in de winter, is het heel nat in de broekgebieden. Vooral in het Mechels Broek is het pad tussen de kijktoren en de Dijledijk dan alleen met laarzen toegankelijk, met gewone wandelschoenen heb je een grote kans op natte voeten. Als je een drogere wandeling wil, kies dan voor de wandeling in de Barebeekvallei, waar bijna alle wegen verhard zijn.

 Top

Leuk voor kinderen

Tot 24 mei kan je nog op Barebeekschattenjacht, een zoektocht op kindermaat in de Barebeekvallei in Muizen. Hiermee steun je Expeditie Natuurpunt. De opbrengst van deze avonturentocht gaat volledig naar de Barebeekvallei.

Aan de balie van het bezoekerscentrum kan je materiaal voor verschillende speurtochten uitlenen om actief met je kinderen op stap te gaan. Je kan ook een natuurweetjestocht kopen.

• Boeboekstas (vanaf 5 jaar): Gezinstas vol spannende opdrachten met Piepel en Soeza. Wandelafstand 2 km.

• Kompastocht (vanaf 8 jaar): Een bundel opdrachten die je alleen met een kompas tot een goed einde kan brengen. Wandelafstand 7 km.

• Thematochten afhankelijk van het seizoen.

Er is voor kinderen ook een speeltafeltje met kleurplaten, boeken en spelletjes klaar. Elke schoolvakantie is er een leuke activiteitenmiddag. In de zomer kunnen kinderen meedoen met een driedaagse in het Mechels Broek. Op familiedagen kunnen (groot)ouders en kinderen samen op stap. Langs het wandelpad vertellen gidsen over planten en dieren en voor kinderen zijn er leuke opdrachtjes onderweg. Een leuk verjaardagsfeestje? In overleg met de ouders wordt een tocht op maat samengesteld voor de jarige en zijn of haar vriendjes. De zolderruimte kan gebruikt worden om iets te eten.

Al tientallen jaren is er een speelterrein van Chiro Muizen in de Barebeekvallei. In het voorjaar van 2016 kocht Natuurpunt het gebied aan en sindsdien maakt het deel uit van het natuurgebied. Op 27 november 2016 plantten we hier ruim 1000 bomen en struiken. Zo wordt het terrein de volgende jaren een nog avontuurlijker speelbos. De zandige, droge bodem verraadt dat we hier op een rivierduin staan, gelegen aan de rand van de Dijlevallei, nabij de monding van de Barebeek. De plantengroei is uniek in de streek en we beplantten slechts een deel van het terrein met bomen.

Top

Beschrijving van het natuurgebied

Dit natuurgebied bestaat uit een aantal deelgebieden.

• Ten noordwesten van het bezoekerscentrum en grenzend aan De Nekker bevindt zich het Mechels Broek, het mooiste deelgebied om in te wandelen. Natuurpunt beheert in het Mechels Broek ruim 100 hectare natte graslanden met sloten, bomputten, knotwilgen en houtkanten. Centraal in het gebied ligt een grote waterplas, een waar paradijs voor watervogels. Met een uitkijktoren en een vogelkijkhut valt in dit natuurgebied heel wat te beleven.

• Ten zuidoosten van het bezoekerscentrum kan je de Barebeekvallei bezoeken, het meest geschikt voor kinderwagens, omdat de paden grotendeels verhard zijn. De Barebeekvallei behoort tot het cultuurlandschap van het Mechels Rivierengebied. Op wandeling in de Barebeekvallei ervaar je niet het gevoel van wilde natuur zoals in het Mechels Broek. De Barebeekvallei biedt wel een weids landschap vol afwisseling. Tussen vochtige weilanden, ruigtes en akkers ontdek je waarom de ooievaars van Planckendael hier hun voedsel vinden.

• In het oosten bevindt zich Mispeldonk, via een gele verbindingsroute bereikbaar vanuit het bezoekerscentrum. Mispeldonk ligt tussen Muizen en het centrum van Bonheiden. Het is een bijzonder gevarieerd natuurgebied met schrale graslanden, hooiweiden met houtkanten, vochtige loofbosjes en herstelde heidegebiedjes. Door dat landschap meandert de Boeimeerbeek.

 Top

Hoogtepunten van het Mechels Broek

Het bezoekerscentrum Mechels Rivierengebied in Muizen is het startpunt van heel wat wandelingen. Vrijwilligers van Natuurpunt beantwoorden er graag al je vragen. Koffie en thee staan klaar en er is altijd wel een stoel vrij om even uit te rusten van je wandeling. Je vindt er informatie over de natuurgebieden in de buurt en je komt  te weten welke dieren en planten je kan tegenkomen op je wandeling. Er is ook een kleine winkelhoek met nestkastjes, zoekkaarten en loeppotjes.

Op ongeveer 700 m van het bezoekerscentrum ligt de uitkijktoren van het Mechels Broek. Vanop die toren heb je een adembenemend zicht over het vogelparadijs. In de verte kan je ook de Sint-Romboutstoren zien liggen. Op het einde van de A.S.-Adventurewandeling kom je vlak bij het pad naar de vogelkijkhut. Dat ligt wat verstopt tussen twee huizen. Vergeet zeker niet hier ook eens een kijkje te gaan nemen. Langs het pad zie je ook een platform, dat geplaatst is om de ooievaars van Planckendael op te laten nestelen. Spijtig genoeg hebben ze er enkel nog maar eens sporadisch een takje op gelegd. We hopen dat ze er binnenkort ook echt een nest gaan bouwen.

In de weilanden in de buurt van de stal grazen vaak gallowayrunderen. Dat ras uit Schotland is gewend aan barre omstandigheden. De runderen zijn zelfredzaam, zachtaardig en weinig kieskeurig. Het maakt van hen ideale natuurbeheerders. Doordat de runderen alle ruimte hebben, kunnen ze hun voedsel zelf kiezen. En omdat de ene plant al wat smakelijker is dan de andere, worden sommige plekken wat meer kaalgevreten dan andere. Zo ontstaat een afwisseling van kort begraasde graslanden en meer ruigere stukken. Een gevarieerd natuurlijk landschap brengt ook een rijke planten- en dierenwereld met zich mee.

Van op de Dijledijk heb je een goed zicht op de bomkraters. De zowat 40 kraters in het Mechels Broek zijn stille getuigen uit de tweede wereldoorlog. Een aantal bommen van de geallieerden misten immers hun doel: het rangeerstation en munitiedepot van het Duitse leger in Mechelen. Ze ontploften in de weiden van het Mechels Broek. Daar krioelt het nu van het waterleven: kamsalamanders, groene kikkers, libellen en stekelbaarsjes maken van dit oorlogsverleden weer vredevolle plekjes.

Er loopt een idyllisch pad op de dijk van de grote waterplas. Soms kan je er de wilde paarden zien die mee het gebied beheren en vooral bij mist schept de plek een bijzondere sfeer. De plas zelf, de rietkragen en zeggevelden trekken veel soorten vogels aan zoals blauwborst, ijsvogel of rietzanger. Indrukwekkend is het aantal vogels op doortrek en de wintergasten uit het hoge noorden. Het Mechels Broek is een heuse internationale luchthaven voor vogels.

 Top

Dieren en planten

Ooievaars waren halverwege de vorige eeuw zo goed als verdwenen in West-Europa. Door succesvolle herintroducties, onder meer in Planckendael in de jaren 90, konden de ooievaars overleven in onze streken. Planckendael ligt op een natuurlijke trekroute van ooievaars en elk jaar zijn er meer en meer jongen. Hun wintervakantie brengen veel vogels door in Spanje of West-Afrika, tot meer dan 4.000 kilometer ver. Vanaf maart/april zijn ze terug in hun vertrouwde omgeving en zie je ze naar voedsel zoeken in het Mechels Rivierengebied. Sommige vogels blijven er overwinteren.

Tussen 1970 en 1990 nam de roodborsttapuit in België af. Daarna kwam er een opmerkelijk herstel. De vogel profiteert sterk van het huidige natuurbeheer. In het Mechels Rivierengebied zie je hem vaak op de afsluitingen van weiden. Bekijk ze zeker goed met je verrekijker. Het mannetje heeft een opvallend oranje borst. De meeste vogels overwinteren in Zuidwest-Europa, maar je kan hem soms ook in de winter in het Mechels Rivierengebied zien.

De blauwborst is familie van de veel bekendere roodborst, maar leeft in moeilijk toegankelijk moerasgebied. 's Winters trekt de blauwborst weg. De blauwborst nam tussen 1900 en 1975 geleidelijk in aantal af, maar daarna nam hij weer toe. In Vlaanderen komt de blauwborst voor in riviervalleien zoals het Mechels Rivierengebied. De soort breidt zich nog verder uit.

De wintertaling is een kleine eend, die vooral leeft in open gebieden met een moerassig karakter. Met de kop onder water zwemt hij rond om kleine waterdieren en plantaardig materiaal te verzamelen. In de winter verblijven wintertalingen in soms heel grote groepen in het Mechels Broek. Als broedvogel gaat het de soort niet voor de wind. De aantallen namen de laatste decennia steeds verder af als gevolg van verdroging en veranderingen in de leefgebieden.

De kamsalamander is een vrij zeldzame, kwetsbare soort, die alsmaar zeldzamer wordt. De soort dankt zijn naam aan de getande rugkam die de mannetjes ontwikkelen in het voorjaar. De kamsalamander houdt van gebieden met hagen, houtwallen, rijen knotbomen, rietkragen en vochtige bosjes. Hij stelt hoge eisen aan zijn omgeving. Om zich voort te planten heeft hij een netwerk van zonbeschenen visloze poelen nodig. Vissen zijn nefast, omdat ze de eitjes van de kamsalamander opeten. In het Mechels broek plant hij zich voort in de talrijke bomkraters.

Het landschap van het Mechels Rivierengebied wordt gekenmerkt door knotwilgenrijen. Een knotwilg wordt op circa 2 m hoogte afgezaagd. Om de karakteristieke door de mens gevormde wilgen voor het landschap te behouden, moeten ze regelmatig geknot worden. Dat gebeurt nu vaak door vrijwilligers. Knotten moet elke 5 tot 7 jaar opnieuw gebeuren door de nieuw uitgelopen takken weg te nemen. Een knotwilg kan zo'n vijftig jaar oud worden.

 Top

Verder wandelen in de buurt?

Breng ook een bezoekje aan:

• Den Battelaer, een oud overstromingsgebied tussen de Zenne en het kanaal Leuven-Dijle, vormt een prachtig natuurgebied. Het natte gebied is het leefgebied voor vele soorten waaronder de blauwborst, krakeend en moeras-vergeet-me-nietjes.
• De Biezenweiden liggen vlakbij Heindonk in de Rupelvallei in Willebroek. Het sluit aan bij het ecologisch waardevolle domein van het Broek Denaeyer. We vinden hier nog sporen van het vroegere weidelandschap zoals restanten van knotwilgenrijen, de slotenstructuur en enkele hooiweiden.
• Zennebeemden een stukje verstopte, waardevolle natuur tussen de E19 en de Zemstbaan, in beheer gegeven aan Natuurpunt door Technopolis.

Top

Overnachten

• Provinciaal Sport- en Recreatiecentrum De Nekker, Nekkerspoel-Borcht 19, Mechelen, info@denekker.be. Er zijn twee kampeerhutten van 4 personen.

• B&B De Groene Maan: Karaktervol huis met servies van de rommelmarkt in Mechelen. Het ontbijt bevat bioproducten en fietsen wordt gestimuleerd.  www.degroenemaan.be

 Top