EuroBirdPortal: Vogeltrek in Europa nu live te volgen

Op 9 april zette de European Bird Census Council (EBCC) een live update van het EuroBirdPortal (EBP) online. Deze live viewer laat je toe om van 105 vogelsoorten online dagelijks hun voorkomen in Europa te volgen: voor trekvogels betekent dit dat de trekbewegingen live in kaart worden gebracht. Een revolutionaire stap in Europa, want voor het eerst zien we de resultaten van miljoenen gegevens van vele duizenden waarnemers uit heel Europa, verzameld in één portaal. Het resultaat is indrukwekkend.

Het EBCC is een Europees consortium van vrijwilligersorganisaties die de vogelmonitoring in hun land organiseren. De raad wordt bijgestaan door 81 ornithologische instellingen uit 29 Europese landen, zoals SOVON uit Nederland, BirdLife International en de British Trust for Ornithology (BTO) om er maar enkele te noemen.

Voor het EuroBirdPortal project leverde België (Natuurpunt en Natagora) zowel monitoringsgegevens als losse waarnemingen uit waarnemingen.be aan. Het resultaat is een jaarrond verloop van waarnemingen van de gepresenteerde soorten. Je ziet niet alleen de timing en het verloop van de trek, maar ook de verspreiding van deze soorten in Europa in de zomer én de winter.

Het EuroBirdPortal is een waar huzarenstuk geworden: jaarlijks gebruikt de website 45 miljoen waarnemingen van meer dan 120.000 waarnemers. De 50 miljoen kaarten die dagelijks een update krijgen, brengen nagenoeg alles wat verandert netjes in beeld. Voortaan zullen waarnemers dan ook veel beter zijn voorbereid wanneer er zich bv. een invasie van een bepaalde soort aanbiedt. Maar we zullen ook veel nauwkeuriger kunnen inschatten waar die invasie haar oorsprong kent. Onze veronderstellingen dat ‘vermiste’ winterse tuinvogels op dat moment elders in europa verblijven, zal voortaan mogen rekenen op een bewegende, visuele weergave.

Dit scherm toont het voorkomen van het laatste jaar van Boerenzwaluw en Koekoek. Op de tijdschaal onderaan kan je de latere aankomst en het vroegere vertrek van de Koekoek volgen. Het EurobirdPortal geeft voor het eerst een live beeld van de verspreiding van Europese broedvogels. Op deze animatie zie je hoe de Bosrietzanger, een zangvogelsoort die over het Midden-Oosten naar Afrika trekt, in het voorjaar vanuit het zuidoosten Europa overspoelt. Massaal gebeurt dat pas vanaf midden mei. In juni zien we de beste weergave van zijn huidige Europese broedareaal. In september is het leeuwendeel ervan alweer vertrokken naar het zuiden.

De kaarten zijn niet op alle vlakken een absolute weergave van de aantallen: zo zien we dat Nederland en België vaak sterker oplichten dan de ons omringende landen. Dat is louter het gevolg van ons dicht netwerk van waarnemers en een intense dataverzameling.

Met instrumenten als het EuroBirdPortal zullen we meer en beter de achteruitgang of toename van soorten in beeld kunnen brengen. In sommige gevallen zullen we ook hindernissen tijdens de trek of verschuivingen in het broedareaal kunnen volgen.

Een liveportal zoals het EuroBirdPortal moet mensen bewust maken dat het tellen van populaties of soorten een belangrijke en haalbare eerste stap is om soorten op te volgen. Vooral het invoeren van ieders gegevens in nationale databanken, zoals waarnemingen.be, heeft een belangrijke meerwaarde.

Het Euro Bird Portal werd mogelijk gemaakt door een LIFE-subsidie van de Europese Unie.