De Belgische Vogeldag

Belgische Vogeldag 2024

Op zaterdag 24 februari 2024 vond de 21e editie van de Belgische Vogeldag plaats op de Drie Eikencampus van de UA in Wilrijk. Naar jaarlijkse traditie werd dit een dag waarop de enthousiaste vogelkijker zich tegoed kan doen aan allerlei lezingen, gesprekken en infostands over het Belgische vogellandschap. Dit jaar is het programma echter nog uitgebreider dan in voorgaande jaren. Met uitzondering van het laatste deel van de Vogeldag liepen er twee volledige parallelprogramma's, waarbij je als bezoeker kunt kiezen tussen gespecialiseerde onderwerpen of eerder luchtige lezingen.

De variatie aan thema's is ook dit jaar weer heel uiteenlopend.
Meer nog: voor het eerst bieden we een parallel programma aan, met enerzijds diepgaande lezingen rond vogelonderzoek in de grote aula, en anderzijds een luchtiger programma in de ‘kleinere’ zaal, dat geschoeid is op de vogelgenieters onder ons. Hieronder geven we een overzicht van de lezingen in beide onderdelen. Als bezoeker staat het je natuurlijk vrij om doorheen de dag te wisselen tussen beide programma’s. Het uurschema wordt in januari bekendgemaakt.

Tijdens de pauzes kan je terecht op de klassieke Vogelbeurs, waarop diverse stands aanwezig zijn: verenigingen, optiek, vogelreizen, werkgroepen…

Dit was de Belgische Vogeldag 2024

Om nog even na te genieten van de Belgische Vogeldag kun je hier het videofragment uit de Grote Vogelquiz herbekijken. Veel kijkgenot en hopelijk tot volgend jaar!

Programma 2024

Vogels onderzoeken (grote aula)

Is er nog toekomst voor de Afrikagangers onder onze trekvogels?

Leo Zwarts
Veertig procent van onze vogels brengt de winter door in Afrika. Een groot deel van deze trekvogels is de afgelopen halve eeuw sterk afgenomen. Ligt de oorzaak van die afname in Afrika waar de vogels het grootste deel van het jaar doorbrengen? Van de soorten die zijn afgenomen, foerageert in Afrika een deel op de grond (bijv. Tapuit en Zomertortel), een deel in bomen (zoals Gekraagde Roodstaart en Grasmus) of (vaak in groepsverband) in grote moerasgebieden (Zomertaling, Grutto, …).
Nemen deze soorten zo af omdat hun Afrikaanse leefgebieden zijn aangetast en zo ja, wat moeten we dan vrezen voor de toekomst? Veel vragen! Leo Zwarts tracht die vragen te beantwoorden en beperkt zich daarbij tot de Sahel, waar het merendeel van de Afrikatrekkers overwintert. De Sahel is een brede overgangszone tussen de Sahara in het noorden en de tropische bossen in het zuiden, een immens groot gebied van 10 miljoen km², even groot als het hele Europese continent.

Vogelgriep bij zeevogels, de ‘new kid on the block’

Wouter Courtens (INBO)
In december 2021 begonnen verhalen door te sijpelen over massale sterfte onder overwinterende ganzen, Kraanvogels en Kroeskoppelikanen in Europa, getekend: hoog-pathogene vogelgriep. Op dat moment kon niemand voorspellen welke enorme impact de ziekte vanaf dan zou hebben op vogelpopulaties wereldwijd, en op zeevogels in het bijzonder. Nu weten we meer en is het hoog tijd om de balans op te maken van één van de grootste bedreigingen voor onze wilde vogels.

Broedende Wulpen in Vlaanderen

Griet Nijs (Natuurpunt Studie)
De Vlaamse wulpenpopulatie staat onder grote druk. In minder dan 20 jaar is het aantal broedparen meer dan gehalveerd. Een teloorgang van hun habitat gedurende de voorbije decennia in combinatie met een toenemende predatiedruk lijken aan de basis te liggen van de achteruitgang van de Wulp. De naar schatting 200 resterende broedparen slagen er nauwelijks in om hun jongen nog groot te brengen. Onderzoekers staan voor een stevige uitdaging om de Wulpen te redden van de ondergang. Griet bestudeert sinds 2020 de wulpenpopulaties in Vlaams-Brabant om een beter zicht te krijgen op het habitatgebruik en het broedsucces. Ze tracht de opgedane kennis in te zetten om broedende Wulpen beter te beschermen.

Herkomstbepaling van Patrijzen in Vlaanderen: moleculaire merkers als hulpmiddel voor beleid

Joachim Mergeay (INBO)
Een bijzonder interessante lezing over de herkomst van onze nog resterende Patrijzen. Er mag al ruim dertig jaar geen jachtwild meer uitgezet worden maar toch zijn er jaarlijks nog vaststellingen van uitgezette Patrijzen en Fazanten in Vlaanderen. Dat werd ook in de PANO-reportage onlangs nog pijnlijk in beeld gebracht. Net als de meeste akkervogels gaat de Patrijs al jaren achteruit, waardoor we ons kunnen afvragen wat de invloed is van vroegere legale en recentere illegale uitzettingen van Patrijzen op de genetische eigenheid van de Vlaamse populatie. In dit onderzoek spitten we dit uit.
Met geavanceerde genetische technieken houden we honderden DNA-stalen van Patrijzen uit heel Vlaanderen tegen het licht, en vergelijken we ze met DNA-stalen afkomstig uit kwekerijen. Hieruit destilleren we een methode om routinematig patrijzen te screenen, om zo het beleid te ondersteunen. We stellen ook een tweede methode voor, waarbij we aan de hand van de chemische samenstelling van de veren het onderscheid kunnen maken tussen Patrijzen afkomstig uit kweek en wilde exemplaren.

De nieuwe Vlaamse Vogelatlas: resultaten

Glenn Vermeersch (INBO)
Momenteel worden de laatste wintertellingen voor de Vogelatlas afgewerkt. Voor heel wat soorten - en dan vooral wat de broedvogels betreft - zijn de al verwerkte resultaten al behoorlijk volledig. Ze laten ons zelfs al toe om eindelijk, twee decennia na het verschijnen van de vorige atlas, nog eens goede populatieschattingen te berekenen van soorten die niet (of moeilijk) geteld worden in het kader van bijvoorbeeld het project Bijzondere Broedvogels (BBV). Meer nog, van sommige broedvogels kunnen we nu voor het eerst een betrouwbare schatting opmaken voor Vlaanderen, aangezien voor de nieuwe atlas veel soorten werden geteld waarvoor dat niet werd gevraagd voor de vorige atlas (2000-2002). Dat 20 jaar erg lang is in de vogelwereld bewijzen de soms extreme verschillen tussen de huidige en de 'oude' atlaskaarten!
In deze lezing stellen we die resultaten voor en wordt toegelicht wat er nog moet gebeuren en wanneer jullie de finale atlas zullen mogen verwachten.

Vogels tellen kan je altijd

Gerald Driessens (Natuurpunt Studie)
Om vogels te tellen of te inventariseren is er een hele resem aan telprojecten beschikbaar. We merken echter dat vele waarnemers de weg niet meer vinden tussen al die telprojecten. Nochtans hebben ze hun eigen doelen en kunnen ze het verschil maken, ook op lokale schaal. In deze lezing maken we duidelijk welke projecten er zijn, wat en waarom er geteld wordt, en welke tijdsinvestering ze vragen.

Het Elfde Gebod: ‘Gij zult documenteren’

Wouter Faveyts
Er werden nooit meer vogelwaarnemingen geregistreerd dan nu. De populaire databank www.waarnemingen.be speelt daarin een belangrijke rol. In de massa waarnemingen zitten af en toe bijzondere gevallen: zeldzame of heel schaarse soorten of waarnemingen van gewone soorten op een plaats of tijdstip dat ze normaal niet te verwachten zijn. Om op hun betrouwbaarheid te kunnen worden getoetst is het nodig dat bijzondere waarnemingen gedocumenteerd worden. Wouter Faveyts zetelde jarenlang in de Belgische zeldzaamhedencommissie en draait al lang mee als administrator op www.waarnemingen.be. Die ervaring leverde wel wat stof op om in deze bijdrage een boompje op te zetten over het hoe en waarom van degelijke documentatie van waarnemingen. Daarbij kan al eens een kwinkslag in het rond vliegen.

Meetnet Agrarische Soorten (MAS)

Johannes Jansen (INBO)
Het aantal landbouwvogels was de laatste decennia in vrije val en die achteruitgang lijkt onverminderd door te gaan. Ondanks gerichte inspanningen zijn we er nog niet in geslaagd om die trend te keren. De Europese natuurhestelwet houdt dat doel wel voor ogen op korte termijn. De nieuwe Vlaamse Vogelatlas geeft ons inzichten in verschuivingen ten opzichte van 20 jaar geleden, echter, de Algemene Broedvogeltelling (ABV) geeft ons voor die soortgroep de laatste jaren geen eenduidig en precies beeld. Daarom wordt het MAS-netwerk uitgebreid naar heel Vlaanderen om een vinger aan de pols te houden en om op te volgen hoe de trends in verschillende landbouwstreken verlopen.

In deze korte voordracht wordt toegelicht op welke manier dit efficiënt opgevolgd kan worden, en hoe korte tellingen van zowel vogels als enkele zoogdieren op random punten ons beter kunnen informeren. Zoek je een nieuwe uitdaging in het broedseizoen en wil je een verschil maken daar waar vogels het sterkst achteruit gaan, kom dan zeker luisteren.

Jaaroverzicht 2023

Gerald Driessens (Natuurpunt Studie)
Het jaaroverzicht is een vast ingrediënt van de Belgische Vogeldag. Gerald neemt ons mee op de jaarlijkse trip door hoogte- en laagtepunten van het afgelopen vogeljaar. Wat was er nieuw? Welke soort deed het goed (of net niet). Wat waren de meest populaire soorten en welke zijn we maar wat gewoontjes beginnen vinden?

Vogels beleven (kleine aula)

Tuinvogels voederen

Ruben Saey (tuinvogelconsulent van Natuurpunt)
Een mooie observatie van één of andere tuinvogel heeft al menig burger een andere status gegeven, namelijk die van vogelkijker. Tuinvogels voederen en bekijken is vandaag populairder dan ooit, getuige het aantal deelnemers aan Het Grote Vogelweekend. Met de regelmaat van de klok krijgen we vragen over het voederen van vogels, of blijken de vogels ‘niet te voldoen aan de verwachtingen’. Ruben is al vele jaren tuinvogelconsulent van Natuurpunt en heeft ‘een zeer goede relatie’ met zijn tuinvogels. Hij licht de basics van vogels voederen toe, zodat ze er ook in onze tuinen beter van worden.

Natuurinclusief bouwen

Romeo Liekens (Natuurpunt Studie) & Michaël Pas
Gebouwgebonden broedvogels, zoals Gierzwaluw, Huiszwaluw, Huismus en Zwarte Roodstaart, verliezen steeds meer nestgelegenheden omdat we door de (terechte) nieuwe klimaatnormen beter zijn gaan isoleren bij nieuwbouw en renovatie. Vogels hebben daardoor een toenemende nood aan natuurinclusief bouwen. Niet alleen vogels, ook sommige vleermuizen- en insectensoorten kunnen daar voordeel uit halen. Met het natuur-inbouwproject kunnen we de problematiek immers onderzoeken en aanpakken. Dit doen we in de eerste plaats aan de hand van enkele demoprojecten verspreid over Nederland en Vlaanderen waar de natuur- en de bouwsector hand in hand gaan.
In een filmpje vertelt Michaël Pas over een gierzwaluwproject dat hij zelf opstartte in zijn eigen woonbuurt. Dit praktijkvoorbeeld maakt duidelijk dat ook individuen het verschil kunnen maken. Op eigen initiatief kan het soms allemaal wat sneller, het bevordert bovendien de persoonlijke binding met je buurt.

Vernieuwde werking van Vogelbescherming Vlaanderen

Krien Hansen (VBV)
Vogelbescherming Vlaanderen geeft een stem aan wilde dieren. Nieuwsgierig naar onze vernieuwde werking voor het inperken van jacht, het versterken van het recht van wilde dieren en een betere wildopvang? Kom luisteren en help de stem van de wilde dieren te versterken, ze hebben het nodig.

Trektellen in Vlaanderen

Koen Leysen
Geen wetenschappelijk traktaat, geen snoeiharde analyse van data, maar een brede, deels anekdotische kijk op het hele gebeuren van het trektellen in Vlaanderen. Hoe is het gegroeid, waar staan we nu en wat bezielt die trektellers toch?

Automatische beeldherkenning, ObsIdentify en de opvolger van iObs en ObsMapp

Hannes Ledegen (Natuurpunt Studie)
In 2020, in volle coronacrisis, lanceerde Natuurpunt Obsidentify. De automatische beeldherkenning vertelt je in één klik wat je voor de lens hebt. Ondertussen is de app meer dan 1.8 miljoen keer gedownload, 607.000 keer in België alleen. De beeldherkenning achter deze laagdrempelige app kan je ook terugvinden in onze website Waarnemingen.be en onze apps voor meer gevorderde gebruikers, iObs en ObsMapp. De automatische beeldherkenning NIA (Nature Identification API) maakt het leven makkelijker. Al blijft het wel zaak om je foto goed bij te snijden en de resultaten soms met een korrel zout te nemen en niet achteloos over te nemen. Weten hoe de beeldherkenning werkt, en wat je allemaal kan met de app, helpt je als gebruiker al een heel eind op weg en maakt dat je beter kan inschatten wat de kans op die zekerheid is. Hannes kan je gerust de auctor intellectualis van ‘onze’ ObsIdentify noemen, hij zal je tijdens deze toelichting doen begrijpen hoe het systeem in zijn werk gaat. Hij licht ook in primeur een tipje van de sluier welke verbeteringen er nog zitten aan te komen voor de beeldherkenning en onze nagelnieuwe app voor meer ervaren gebruikers die momenteel in ontwikkeling is.

De zin en onzin van reizen

Billy Herman (Starling reizen)
Deze spreker is al van jongs af gefascineerd door vogels en zal voor weinigen een onbekende zijn. Als twintiger richtte hij gemotiveerd en vol overtuiging de ondertussen bloeiende organisatie Starling Reizen op. Tien jaar later maakt hij voor de Vogeldag zijn balans op.
Door reizen te organiseren stuurde hij honderden mensen de lucht in en dat knaagt aan het geweten! Met eigen ogen zag hij een sterk veranderende wereld. Maar er zijn ook hoopvolle zaken.
Billy brengt een verhaal waarin hij de reissector confronteert met de uitdagingen waar het voor staat. Hij reisde zelf naar alle uithoeken van Europa en de wereld, en neemt jullie nu mee op een diepgaande wereldreis. Een niet te missen en boeiende uiteenzetting.

Geen vogeldag zonder VogelQuiz

Olivier Dochy  & Bastiaan De Ketelaere
De traditie bewees al dat de VogelQuiz geen hoop maar een verwachting is geworden bij de bezoekers van de Vogeldag. U vraagt, wij draaien.
We voelen ons uiteraard genoodzaakt om, naast de klassieke VogelQuiz, nu ook een meer toegankelijke versie te brengen in het parallelprogramma voor vogelbelevers. 

Beide edities vinden simultaan plaats, dus u staat zelf wel voor een moeilijke keuze...

Afbeelding
Belgische Vogeldag - Programma 2024
NP
Afbeelding
Logo's partners vogeldag
NP

Vorige edities

Belgische Vogeldag 2022

Op vrijdag 25 februari en 4 maart 2022 vonden twee digitale sessies van de Belgische Vogeldag plaats.

Herbekijk deel 1

  • Jaaroverzicht zeldzame vogels in Belgie 2020-2021 (Gerald Driessens)
  • De nieuwe Vogelatlas: Tussentijdse resultaten (Glenn Vermeersch)

Herbekijk deel 2

  • VogelQuiz – Opgave (Joachim Pintens)
  • Meeuwen – The making of… (Peter Adriaens)
  • VogelQuiz – Oplossingen (Joachim Pintens)

Vragen?

Neem contact op met