MENU

Grootschalige biomassa

Het Europese klimaat- en energiebeleid heeft, in de afgelopen twee decennia, een grote rol toegekend aan hernieuwbare energie als pijler in het energie‐ en klimaatbeleid. Daarbij wordt een belangrijke plaats voorbehouden voor de inzet van biomassa als bron van energie.

Deze Europese visie is echter gebouwd op de mythe dat bioenergie – dat bij het grote publiek bekend staat als een hernieuwbare energiebron - goed is voor zowel het klimaat als voor het leefmilieu. Gezien het gebruik van bio-energie in de EU in 2020 naar verwachting zal verdubbelen ten opzichte van 2005, wordt het meer en meer duidelijk dat bio-energie niet de “propere oplossing” is waarop vele van ons hoopten. In sommige gevallen kan het verbranden van biomassa zelfs voor een hoger aandeel in CO2-uitstoot zorgen dan fossiele brandstoffen. Daarnaast wordt door de grootschalige vraag naar biomassa de druk op onze natuur en landbouwgronden steeds groter.

Volgens Natuurpunt kan bioenergie binnen Europa in beperkte mate een rol spelen in de transitie naar een koolstofneutrale samenleving. Er zijn binnen de EU wetgeving echter strengere regels nodig om er voor te zorgen dat biomassa minder CO2 uitstoot dan fossiele brandstoffen en het systeem geen perverse negatieve effecten heeft op de biodiversiteit wereldwijd. Dit is vandaag de dag lang niet altijd het geval. Het gebruik van houtige biomassa is – zeker op grote schaal - zelden een klimaatvriendelijke oplossing, zo blijkt bijvoorbeeld uit het Black Book of Bioenergy van onze koepelorganisatie Birdlife. Het rapport verzamelt schokkende praktijkvoorbeelden en toont aan dat, onder het mom van de productie van groene energie, ook binnen Europa op grote schaal ecosystemen vernietigd worden - vaak met royale Europese subsidies. Ondanks dat het gebruik van grootschalige biomassa desastreuze milieueffecten heeft op onze ecosystemen, blijft de Europese Commissie sterk rekenen op bio-energie om haar klimaatdoelstellingen in 2030 te halen.  

De herschikking van de richtlijn hernieuwbare energie (RED) is een kans voor de EU om haar bio-energie gebruik op het juiste spoor te zetten voor de periode 2020 tot 2030. Samen met onze bevriende milieuorganisaties zoals Birdlife en WWF doen we enkele aanbevelingen naar de Europese Commissie.

Hoe de Europese Commissie haar Richtlijn Hernieuwbare Energiebronnen  - biomassa en biobrandstoffen moet verbeteren:

1) bouw subsidiëring af voor gewassen die enkel en alleen verbouwd worden om te gebruiken als biobrandstof. Op die manier wordt waardevolle landbouwgrond niet opgeofferd.

2) bouw subsidiëring af voor het gebruik van houtige biomassa afkomstig uit stamhout en boomstronken

3) Zorg ervoor dat enkel biomassa die afkomstig uit (hout)afval en oogstresten beroep kan doen op subsidies, en dat alleen als er geen betere, alternatieve toepassingen mogelijk zijn (het zogenaamde cascade principe)

Biomassa kan dus wel degelijk een bijdrage leveren als alternatief voor fossiele brandstoffen door echte reststromen zoals natuurbeheer-,  bosbouw- of oogstresten in te zetten in de circulaire economie. Met meer adequate duurzaamheidscriteria, slimme regelgeving en een focus op lokaal gebruik, kunnen we hierin nog veel stappen vooruit zetten.

Biomassa in Vlaanderen

De Vlaamse Regering maakte in 2017 een moedige beslissing om geen subsidies meer toe te kennen aan de biomassacentrale in Langerlo. Milieuorganisaties wezen er al langer op dat deze grootschalige biomassacentrale slecht is voor milieu en de consument. Volledige bomen verbranden is geen klimaatoplossing, integendeel. Bovendien was de keuze voor de grootschalige biomassacentrale duur. Door niet in zulke projecten te investeren, sparen we geld en bossen, en komt er ruimte voor een echt toekomstgericht energiebeleid, gebaseerd op wind en zon.

Maar wat dan met kleinschalig biomassagebruik? Er zijn zeker toepassingen mogelijk waarbij afvalstromen die geen andere hoogwaardige functie kunnen bekleden binnen de maatschappij toch ingezet kunnen worden in de circulaire economie. Leidraad hierbij moet volgens Natuurpunt het cascadeprincipe zijn,  dat stelt dat hout en andere reststromen een zo hoogwaardig mogelijk toepassing moeten krijgen. Zo staat bv. het gebruik van hout waarmee een meubel wordt gemaakt veel hoger op de ladder dan het gebruik van hout als energiebron. Indien er geen andere hoogwaardige toepassingen mogelijk zijn met een beheerstroom zoals hout of maaisel, kunnen deze ‘afvalstoffen’ ingezet worden als onderdeel van de omschakeling naar hernieuwbare energie.

Binnen Natuurpunt zitten we door onze beheerwerken vaak met een overschot aan beheerresten. Dit bestaan vooral uit grasmaaisel en hout na knotwerken. Via projecten zoals Grasgoed proberen we van dit maaisel een innovatieve grondstof te maken, in lijn met het circulaire gedachtegoed.

 Meer info:

 Contact:

robin.verachtert@natuurpunt.be

TOP