Drie complementaire stappen
Volgens de standaardformule komen we drie maal in contact met de deelnemers.
- In het eerste contact zijn wij op bezoek in de klas en geven we informatie over de natuur van vroeger, de natuur van nu en wat er allemaal veranderd is. Er wordt extra aandacht besteed aan het belang van natuurbeheer. Dit doen we aan de hand van een diavoorstelling of het Natuurbeheerspel.
- In een tweede contactmoment trekken we de natuur in om er beheerwerk uit te voeren. We stimuleren de scholen om te voet of met de fiets te komen. Dit wil zeggen dat we steeds kiezen voor een natuurgebied in de buurt van de school. Zo werken we aan verbondenheid en verbreding van het draagvlak. De werken die we doen zijn divers en afhankelijk van de lokale noden: aanplant, heideherstel, exotenbestrijding, maaisel opruimen, takkenwallen bouwen, enzovoort.
- In een derde en laatste contactmoment bekijken we wat de resultaten zijn van ons werk met een natuurontdekkingstocht. In het voorjaar is de natuur op haar mooist en valt er veel te beleven. We laten onze zintuigen dan ook goed werken en kijken door loepjes naar diertjes, plantjes, steentjes, we leren terug ruiken, luisteren, voelen en soms zelfs proeven. Vaak wordt een belevingsgerichte tocht door het gebied gecombineerd met een wateronderzoek (waterbeestjes) en/of een onderzoek naar bodemdiertjes.
Educatief Natuurbeheer op maat
Het project kan aangepast worden naar ieders wensen en behoeften. Sommige scholen werken rond een bepaald thema of willen het project inbedden in bestaande lessen en activiteiten. We werkten reeds met andere leeftijdsgroepen en kunnen het project ook aanbieden in de vorm van een natuurdag. We beperken ons dan tot één contactmoment met in de voormiddag het Natuurbeheerspel en in de namiddag beheerwerken gecombineerd met een korte wandeling of een poelenonderzoekje. Secundaire scholen kiezen vaak voor een halve dag beheerwerk.
Jeugdverenigingen kunnen op ons beroep doen voor het begeleiden van een natuurdag waarbij we vooral focussen op beheerwerk en een andere belevingsgerichte activiteit naar keuze. In sommige gemeenten krijgen ze hiervoor zelfs een extra subsidie. Beheerwerk is ook een ideale teambuilding activiteit voor bedrijven.
De 10 pijlers van Educatief Natuurbeheer
Het project berust op 10 krachtlijnen die hieronder worden voorgesteld.
1. Natuurbeheer als kernactiviteit
Het beheer van natuurgebieden staat centraal in het project. Het gaat hier niet zomaar om natuur- en milieueducatie als iets abstracts, iets dat vaag is en ver van de eigen leefwereld. Nee, Educatief Natuurbeheer is heel tastbaar: de handen uit de mouwen steken, het beheerwerk zelf mee helpen doen. De opdracht is meestal: verzamel op een perceel zo veel mogelijk hooi of hout en maak een zo groot mogelijke hooistapel of takkenhoop aan de rand van het gebied.
2. Natuur in de buurt
De nabijheid van het natuurgebied is heel belangrijk. Het project bevordert de lokale verbondenheid van mensen met ‘hun’ natuurgebied. Zo volgen we de belangrijkste boodschap van duurzame ontwikkeling: think globally, act locally. Concreet proberen we een blijvende band te creëren tussen de deelnemende groep en het natuurgebied.
3. Draagvlak
Een blijvende band creëren met natuur is dé doelstelling van het project Educatief Natuurbeheer. Draagvlak heet dat, of anders gezegd: zoveel mogelijk mensen betrekken bij het natuurverhaal: deelnemers, vrijwillige begeleiders van het project of partnerorganisaties. Draagvlak betekent ook: mensen zó warm maken voor natuur, dat ze hun gedrag blijvend gaan aanpassen.
4. Topnatuurervaringen
De ideale manier om mensen warm te maken voor natuur is ze die natuur zelf laten ervaren en beleven; Natuurbeleving kan zo intens zijn, dat een blijvende verandering wordt te weeg gebracht.
Onderzoek wees uit dat frequente positieve natuurervaringen op jonge leeftijd in relatief ongestoorde natuurlijke omgevingen een invloed hebben op de latere beroepskeuze. Vaak zijn deze natuurervaringen verbonden met magische momenten. Zulke magische momenten zijn relatief eenvoudig vorm te geven. Vaak werden deze ervaringen in de natuur begeleid door familieleden of docenten. De begeleiders van het project hebben dan ook steeds oog voor het scheppen van zoveel mogelijk kansen voor topnatuurervaringen voor de deelnemers. Ze zijn attent voor al wat de natuur voorschotelt. Zo tonen ze bijvoorbeeld hoe je best een kikker of een libel vasthoudt, zonder het dier te verwonden. En dat is op zich voor heel wat mensen al een bijzondere ervaring!
Steeds meer kinderen lijden aan een natuurtekortstoornis. Nochtans is direct contact met de natuur van wezenlijk belang voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid van kinderen. Kinderen weer in contact brengen met de natuur is dus een belangrijke opdracht. Concreet willen we zoveel mogelijk kinderen voor hun twaalfde verjaardag minstens één topervaring in de natuur laten beleven.
5. Hoofd, hart, handen
Het project heeft aandacht voor de hele persoon. Het beperkt zich niet enkel tot het cognitieve, zoals meestal het geval is op school of op het werk. Er is tijdens alle contactmomenten een evenwicht tussen hoofd (denken), hart (voelen) en handen (doen). Dit zorgt er voor dat iedereen aan zijn trekken komt. Vaak zijn het dan ook andere mensen, die in dit project op de voorgrond treden, dan de haantjes-de-voorste van altijd.
6. Groepsvorming
Educatief Natuurbeheer focust niet enkel op individuele deelnemers. Ook groepsprocessen zijn belangrijk. Leren samenwerken, taken verdelen en samen een doel bereiken. Educatief Natuurbeheer is een echte teambuildingsactiviteit! Samen het werk lichter maken, elkaar helpen en gezellig genieten van het resultaat (de grootste hooistapel ooit gezien!) bij een warm drankje.
7. Sterk vrijwilligerswerk
Bij Natuurpunt is het beheer van de gebieden niet enkel iets wat professioneel en met heel speciale machines wordt uitgevoerd. Vrijwilligerswerk blijft heel erg belangrijk bij het beheer van de gebieden. Educatief Natuurbeheer beantwoordt aan de huidige vraag naar kortdurende engagementen, een recente trend in het vrijwilligerswerk. Mensen willen zich nog wel vrijwillig inzetten, maar vaak niet meer hun hele leven voor hetzelfde project. Dikwijls kiezen ze voor een engagement dat past bij hun leven dat ze op dat moment leiden. Via dit project kunnen groepen zich engageren zoals ze dat zelf verkiezen, een halve, een hele dag, maandelijks, jaarlijks... Mensen kunnen ontdekken, proeven en uitproberen.
8. Multiplicatoreffect
Het begeleiden van de groepen die aan natuurbeheer doen, wordt zoveel mogelijk door vrijwilligers gedaan. Het begeleiden van groepen is een laagdrempelig engagement, dat erg veel mensen aanspreekt. Natuurbeleving is zo een hefboom voor het versterken van het vrijwilligerswerk en indirect voor het versterken van onze samenleving. Omdat het cognitieve (natuurkennis) niet het allerbelangrijkste is, is de groep van mensen die groepen kunnen begeleiden, veel groter. De professionele medewerkers zetten zich daarom in voor de tweedelijnseducatie. Nieuwe vrijwillige begeleiders aantrekken, ze opleiden en verder laten doorgroeien in hun engagement, is een belangrijk streefdoel van het project.
9. Aandacht voor verschillende natuurbeelden
Het project Educatief Natuurbeheer erkent dat mensen verschillende natuurbeelden hebben. Dit bewustzijn is belangrijk, als je het draagvlak voor natuur wil vergroten. De meerderheid van de bevolking heeft vaak een natuurbeeld waarbij het accent ligt op expressieve betekenis (beleving en
ervaring), eerder dan op het cognitieve (zoals bij traditionele natuurbeschermers vaak het geval is).
10. Samenwerken met partners
Educatief Natuurbeheer is geen project van Natuurpunt alleen. Via dit project werken we samen met heel veel partners, van overheden tot scholen en van bedrijven tot verschillende verenigingen. Met dit project plaatst Natuurpunt zich resoluut in het hart van de samenleving!
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief