Image
Ekster - Elwin van der Kolk

Ekster

Eurasian Magpie
Pica pica
Kraaien (Corvidae)

De ekster is met zijn zwart-wit verenkleed en zeer lange, groenglanzende staart een onmiskenbare vogel. De ekster bouwt vaak overdekte nesten

Grootte
40 - 51 cm (inclusief staart)
Gewicht
180 - 270 gr
Levensverwachting

Gemiddeld rond 3 jaar, soms tot wel 15 jaar

Favoriete maaltijd

Kevers en insecten, kleine zoogdieren, bessen en aas

Burgerlijke staat

Monogaam

Status
Algemeen
Woonplaats

Standvogel, uit ringonderzoek blijkt dat vogels zelden verder dan 30 kilometer van de plek waar zij geringd zijn, worden aangetroffen.

Karakter

Zeer nieuwsgierig en uiterst intelligent

Verleiding

Eksters roven regelmatig eieren en jongen van andere vogels, vooral om er hun eigen jongen mee te voeden.

Afkomst
Inheems

Hoe herken je de ekster?

  • zwart verenkleed met witte buik en schoudervlek
  • zeer lange, groenglanzende staart (20 tot 30 cm lang) met een getrapte vorm (buitenste staartveren zijn korter dan de binnenste)
  • blauwe metaalglans op vleugel, afhankelijk van lichtinval
  • alarmeert luidkeels voor roofvogels, katten en ander gevaar
  • grootte: 40 - 51 cm

Wanneer de ekster neerstrijkt wordt zijn lange staart meteen omhoog getild en zorgvuldig van de grond gehouden. Kop, nek en borst zijn glanzend zwart met vaak een metaalgroene of -blauwe glans; de buik en schouders zijn zuiver wit; de vleugels hebben een groene weerschijn. De hand (buitenste deel van de vleugels) is wit, iets wat enkel zichtbaar is in vlucht. Poten en snavel zijn zwart.

Het mannetje is iets groter dan het vrouwtje, maar dit verschil is amper waarneembaar. Dominante dieren hebben een langere staart dan de anderen. Net zoals bij andere kraaiachtigen wandelen ze over de grond, maar als ze worden aangetrokken door voedsel of door een bijzonder voorwerp verplaatsen ze zich met kleine sprongetjes zijwaarts, met de vleugels iets open gespreid.

Ekster - Elwin van der Kolk

Het geluid van de ekster

De ekster maakt een groot en gevarieerd aantal krassende en schorre geluiden, maar kan ook zacht zingen en andere vogels imiteren. Bij gevaar (huiskat, roofvogel, kraai, vos) is de ekster vaak de eerste die luid alarm slaat.

Audio file
Beluister hier
Audio file
Beluister hier
Audio file
Beluister hier

Hoe leeft de ekster

Wat eet de ekster?

De ekster is een alleseter. In de lente en de zomer eet hij bij voorkeur ongewervelden (kevers, emelten, rupsen). Ook huishoudelijk afval (vleesresten, kaas, brood, deegwaren) staat jaarrond op het menu. In de herfst wordt het dieet aangevuld met vruchten, in de winter en het voorjaar met zaden (graan, peulgewassen, eikels, noten). 
Het hele jaar door voeden ze zich met karkassen van verkeersslachtoffers. Eksters roven regelmatig eieren en jongen van andere vogels, vooral om er hun eigen jongen mee te voeden. Toch vormen eieren en nestjongen slechts een kleine fractie van het voedsel dat jonge eksters te eten krijgen.

Afbeelding
Ekster - Luc Meert
Luc Meert
Afbeelding
Ekster - Wouter Cardoen
Wouter Cardoen

Hoe plant de ekster zich voort?

Een eksterpaar blijft levenslang bij elkaar. Ze hebben slechts één legsel per broedseizoen, gemiddeld met zes eieren. Het nest wordt meestal in de top van een boomkruin gebouwd. Het nest wordt vaak overkoepeld en daarom makkelijk herkenbaar. 
Volgens Nederlandse onderzoekers zouden vooral ervaren, oudere vogels een nest met een dak maken, maar de stelling kon in Engelse studies niet worden bewezen. De bouw van een nest duurt 40 dagen. Hetzelfde nest kan meerdere jaren na elkaar worden gebruikt. Bij de bouw van een nieuw nest, wordt vaak het materiaal van het oude nest gerecupereerd. Beide partners staan in voor de nestbouw. Het mannetje brengt de grote takken en modder naar het nest, het vrouwtje zorgt voor de kleine takjes en de binnenafwerking.

Eksters zijn monogaam en trouw voor het leven. Maar niet altijd. Een vreemd vrouwtje kan het hof worden gemaakt, met agressieve confrontaties tot gevolg als de huidige partner dit merkt. 

Nadat de jongen zijn uitgevlogen vormen de eksters nog een tijdje een gezin, maar ze leven na het broedseizoen niet in groep. Tot hun derde levensjaar leven de juveniele eksters wel in 'jeugdbendes'. Daarin doen ze de ervaring op die een ekster nodig heeft om jongen groot te kunnen brengen.

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • Dat ekster blinkende voorwerpen stelen of verzamelen is een fabeltje. Eksters zijn nieuwsgierige vogels die alles wat nieuw is onderzoeken.
  • Ook de legende dat ‘ekster het gazon kapotpikken’ dient wat bijgeschaafd te worden. Eksters die actief in het gazon pikken zijn namelijk op zoek naar emelten, larven die van de wortels van het gras eten. Ze brengen dus geen schade aan, maar bewijzen je net een dienst. Voor de komst van pesticiden werd de ekster door land- en bosbouwers als een nuttige vogel gezien. Eksters stonden immers in voor verdelging van engerlingen, ritnaalden, veldmuizen en andere voor de land- en bosbouw schadelijke organismen.
  • Bij Kortrijk, tijdens een opgraving van het kasteel van de Heren van Moen, werd in een 17de eeuwse afvalput tussen de beenderresten van neerhofdieren ten minste een kerkuil en twee bosuilen gevonden. Op basis van recepten uit een Frans kookboek uit de late Middeleeuwen blijkt dat onze voorouders een indrukwekkend aantal vogelsoorten aten, die nu niet meer op tafel komen: naast uilen werden regelmatig ook eksters en kraaien gegeten.
  • Oude nesten van kraaien en eksters worden gebruikt door ransuil, torenvalk en boomvalk. Boomvalken bouwen nooit zelf nesten en zijn dus afhankelijk van soorten als ekster. Door de sterke toename van de zwarte kraai en de ekster op het eind van de 20ste eeuw, is ook het nestaanbod voor de boomvalk aanzienlijk toegenomen.
  • Volgens het volksgeloof kunnen eksters het lot voorspellen. Zo zouden ze een naderende oorlog voorspellen wanneer ze zich in grote aantallen verzamelen en luidruchtiger dan gewoonlijk zijn. Ook het weer zou slechter worden wanneer een ekster luidruchtiger is dan anders. Als er een oneven aantal eksters overvliegt, zou dat ongeluk brengen, een even aantal eksters daarentegen geluk. In China staat de ekster dan weer symbool voor geluk.

Waar vind je de ekster?

De ekster komt voor in heel Europa en een groot gedeelte van Azië. 

Eksters leven in open gebieden, liefst met verspreid staande bomen. Ze mijden gebieden zonder bomen en dichte bossen. Sinds enkele decennia houden eksters zich graag op in de nabijheid van mensen: tuinen, stadsparken en landbouwgebied zijn omgevingen waar eksters bijna altijd te vinden zijn. Ze profiteren in steden van het extra voedselaanbod dat mensen (afval) opleveren. In (voor)stedelijk gebied is de ekster momenteel algemener dan op het platteland.

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Kom deze soort veel voor?

De ekster is een cultuurvolger, die vooral in het (voor)stedelijk gebied zeer algemeen is. Eksternesten zijn in de winter en het vroege voorjaar heel erg opvallend. Hoog in de bomen (bij voorkeur populier) zijn de warrige takkennesten onmiskenbaar. Ook een rit op een drukke verkeersader zal doorgaans enkele eksters opleveren die zich tegoed doen aan aangereden verkeersslachtoffers. 

Icon
Icoon - Vogelhut

Start tijdig met het voederen van de vogels in je tuin

Vanaf de herfst zoeken vogels actief naar een voedselplek voor de winter. Door je voedertafel dan al te vullen, weten ze dat ze in de winter in jouw tuin terecht kunnen.
Wanneer het echt koud wordt, kan je vetbollen en pindaslingers aanbieden.

Hoe voeder je tuinvogels, en wie eet wat?

Icon
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Help de ekster

Wat kan jij doen?

Eksters profiteren van het bijvoeren van alle andere tuinvogels. Om te voorkomen dat eksters met het meeste voer er vandoor gaan, kan je de andere vogels ook voer aanbieden in voedersilo's en op voederplaatsen op de grond die voorzien van een beschermkooi zodat kleine zangvogels wel maar eksters niet aan het voedsel kunnen. Eksters zullen minder snel landen op een voederhuisje met een dak.

Overlast met de ekster vermijden?

Agressieve ekster aan de ramen
Eksters lijken regelmatig ramen aan te vallen. Meestal wordt dit agressieve gedrag vastgesteld in het voorjaar, bij spiegelglas. In hun spiegelbeeld herkennen ze een concurrent die ze zo gauw mogelijk uit hun territorium willen verdrijven. Daarom gaan ze een gevecht aan met hun spiegelbeeld, wat kan leiden tot raamschade. 

Dit territoriale gedrag uit zich ook in het lospikken van silicone of stopverf van ramen. Dit is immers de enige plek waar ze grip op hun tegenstander kunnen krijgen, waarin ze kunnen pikken, waaraan ze kunnen trekken. Het probleem verdwijnt van zodra ook het rivaliserende spiegelbeeld verdwijnt. 

Het glas met een gaas of plastic afplakken (zodat de weerspiegeling wordt gebroken) of bloembakken op de vensterbank plaatsen (zodat eksters er niet meer kunnen landen) kan het probleem verhelpen. Ook bij (pas gewassen) auto’s kunnen eksters hun frustratie op de ruitenwissers bekoelen. De wagen (of tenminste toch de ruiten) met een dekzeil afdekken, is dan een efficiënte methode.

Voederkuilen beschermen voor de ekster
Net als kraaien hebben ook eksters geleerd dat onder het plastic van voederkuilen eten te rapen valt. Kuilvoeder wordt luchtdicht ingepakt om bederf tegen te gaan. Wanneer het plastic door eksters wordt stuk gepikt, bederft het voer. Dit kan leiden tot ziektes bij de veestapel. Om dergelijke schade te voorkomen, kan het ingekuilde voer worden afgedekt met dikkere plastic, een stevig worteldoek of een laag aarde. De voederkuil overspannen met een net kan een oplossing bieden. 

Eksters pikken ook met plastic omwikkelde hooibalen stuk (zeker wanneer die lang op het veld blijven liggen), waardoor het hooi kan gaan rotten. De balen onmiddellijk na oogst binnenhalen, is doorgaans een afdoende oplossing. 

In een beperkt aantal gevallen, blijkt geen van deze middelen afdoende en wordt vaak gedacht dat economische schade enkel kan worden vermeden door de kraaien te verdelgen. Uit onderzoek blijkt echter dat het vrijgekomen territorium van de gedode ekster binnen de 48 uur wordt ingenomen door een nieuwe ekster. Bestrijding is dus inefficiënt.

Wat doet Natuurpunt?

De ekster is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild voorkomen, zijn eksters beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn.
 

 

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android