Inleiding LIFE Averbode Bos & Heide

In het zuiden van de Kempen op de overgang met het Hageland, tussen Demer en Nete en in het land van Ernest Claes, de Witte en Willem Elsschot ligt mooi rond de welgekende abdij van Averbode het grootste natuurgebied dat Natuurpunt ooit kon kopen.

Met één handtekening werd Natuurpunt eigenaar van Averbode Bos & Heide, 530 ha natuur in één grote aaneengesloten blok.

De natuurwaarden in het gebied zijn nog hoog. Het feit dat Europa de aanwijzing van dit gebied als habitatrichtlijngebied goedkeurde is daar wel het bewijs van. Maar de natuur is ook hier zwaar in de verdrukking. Door intensieve bosbouw- en jachtpraktijken verdwenen veel van de natuurwaarden. De aankoop van het gebied was de eerste stap in de opwaardering van dit bijzondere landschap. Een grootschalig herstelproject was de volgende stap. Het Life-project Averbode Bos & Heide was geboren en de Europese Commissie keurde het goed.

Dit Life-fonds voorziet in een belangrijke cofinanciering voor projecten die de natuurwaarden in het cruciale Natura 2000-netwerk versterken. Goede projecten worden gehonoreerd en krijgen de kans belangrijke stappen voorwaarts te zetten in het beschermen of herstellen van op Europese schaal belangrijke natuurgebieden. Het Natura 2000-netwerk moet namelijk de ruggengraat vormen van het Europese natuurnetwerk en bestaat uit de habitat- en vogelrichtlijngebieden.

Wat voorziet het grote LIFE-natuurherstelproject voor dit gebied? Kort samengevat gaan we een aaneengesloten open strook habitats herstellen en het bos omvormen tot natuurlijk waardevol bos. De open habitats zijn een aaneenschakeling van vennen, heiden, duinen en graslanden. Het bos wordt op lange termijn omgevormd naar inheems bos door steeds de inheemse soorten te bevoordelen. Daarna mogen de bomen ouder worden en krijgen we een gevarieerd bos. 

Uiteraard zijn bezoekers welkom in het gebied en voorzien we de nodige wandelinfrastructuur. En met zo een rijk verleden, waar de abdij niet vreemd aan is, kunnen we moeilijk anders dan ook het cultuurhistorisch erfgoed terug een prominente plaats in het gebied geven.

Vele handen maken licht werk. ook in Averbode Bos & Heide is dat het geval. Ben je geïnteresseerd in actief meewerken of wil je op de hoogte gehouden worden over (de werking rond) het gebied, dan kan je je opgeven bij Manu Vlaeyens. 

Het project is gestart in 2006 en loopt tot 2011. Als u wilt weten wat de verschillende stappen zijn en hoe ver het project nu staat kan u terecht op de website van de Vlaamse Landmaatschappij die een aanzienlijk deel van het project samen met het Agentschap voor Natuur en Bos (Vlaamse Overheid) en Natuurpunt realiseert.

De resultaten van het project zijn ondertussen te bewonderen. Het water vond zijn weg weer naar laagtes in het landschap en de vennen verschenen waar ze altijd gelegen hadden.

Ook de vegetatie herstelt verrassend snel. Overal kiemen struikheideplantjes op de geplagde plekken. Liggende vleugeltjesbloem, stekelbrem en tormentil vinden hun weg in het vochtige heidelandschap. Veelstengelige waterbies, moerashertshooi en knolrus duiken op in de ondiepe kanten van de voedselarme wateren. Fraai hertshooi en mannetjesereprijs vinden hun gading in de overgangen naar het bos.  

Al enkele jaren zijn meerdere broedgevallen genoteerd van Nachtzwaluw, Boomleeuwerik en Boompieper. Deze vogelsoorten zijn typisch voor een gevarieerd landschap met bos, heide en grasland en reageerden direct op de landschapswijzigingen. Maar we hopen ook dat een reeks kleine beestjes het terug beter gaan doen in dit gebied. En de eerste signalen zijn hoopvol! Nog voor de beëindiging van de werken werden al 32 soorten libellen en 25 soorten dagvlinders waargenomen!

Meer info over het Life-programma van de Europese Unie vindt u hier.

Meer info over het Natura 2000-netwerk vindt u hier.