Inleiding LIFE Vochtig Haspengouw
In Widooie bij Tongeren ontspringt de Mombeek. Het is een typische laaglandbeek, gevoed door verschillende bronnen. Ze stroomt noordwaarts door Borgloon, Kortessem en Hasselt en mondt uit in de Herk die op zijn beurt naar de Demer stroomt.
De valleien van de Mombeek en van de Demer vormden steeds een belangrijke plek voor mens, dier en plant. Ze evolueerden sterk doorheen de tijd. Het reliëfrijke landschap en de verschillende bodemtypes in het projectgebied liggen aan de basis van de aanwezigheid van een brede waaier aan een uitzonderlijke variatie aan bijzondere habitats en soorten van de Europese habitatrichtlijn.
De vruchtbare Haspengouwse leembodem rondom de beken, werd vroeg in cultuur gebracht. Ongeveer 7000 jaar geleden begonnen de eerste streekbewoners het aanwezige bos te rooien. Vanaf hun komst begon de metamorfose. De bewoning was geconcentreerd in dorpen omgeven door hoogstamboomgaarden met hagen. De beekvalleien waren in gebruik als grasland, waarbij een belangrijk deel werd gehooid. Er ontstond een relatief open akkerlandschap op de drogere delen en een beemdenlandschap met hooiland in de valleien.
Het ontstaan van grootschalige landbouw en dito methoden na WOII maakte een einde aan dit karakteristieke landschapsbeeld. Door ontwatering, eutrofiëring en het verlaten van de hooilanden verruigden de valleien en daalden de natuurwaarden. Het omringende landschapsbeeld veranderde: akkerbouw en fruitteelt werden intensiever. De bebouwing nam toe, hoogstamboomgaarden maakten plaats voor laagstamboomgaarden.
De valleien werden voor een groot deel beplant met populieren, de Mombeek met zijbeken werden uitgediept en rechtgetrokken. In de beemden werden greppels aangelegd.
Maar de twee beekvalleien hebben nog steeds een uitzonderlijke natuurwaarde. Daarom werden grote delen van de Mombeek- en de Demervallei aangeduid als gebied in het Natura 2000-netwerk van belangrijke natuur in Europa.
Om die mooie en diverse natuur in Haspengouw te herstellen, behouden en uit te breiden loopt sinds september 2012 het project LIFE Vochtig Haspengouw.
Dankzij het LIFE-project kan Natuurpunt zeldzame soortenrijke valleibossen en top schraalgraslanden herstellen in Europees beschermde gebieden. Het projectgebied strekt zich uit over de vallei van de Mombeek met Keiberg, Zammelen, Nietelbroeken en Mombeekvallei, de vallei van de Demer met de Demerbronnen, Wijngaardbossen, Munsterbos, Dorpsbemden, Kevie en de Molenbeemden.
In het prioritair werkingsgebied onderscheiden we drie deelgebieden:
- Bossen en kalkgraslanden van Haspengouw met Mombeekvallei, Nietelbroeken, Zammelen, Wijngaardbossen en Keiberg
- Jekervallei en bovenloop van de Demer met Dorpsbemden, De Kevie, Demervallei, Molenbeemden, en Demerbronnen
- Overgang Kempen-Haspengouw met Munsterbos
Lees hier het laatste nieuws over LIFE Vochtig Haspengouw
