MENU

De kamsalamander (Triturus cristatus)

De kamsalamander is de grootste inheemse watersalamander. Mannetjes lijken in de paartijd met hun hoge, gekartelde rugkam wel een heus waterdraakje.

Hoe kan je de kamsalamander herkennen?

  • grote watersalamander (mannetjes tot 16 cm,vrouwtjes tot 18 cm).
  • zwartbruine bovendelen met vage, ronde, zwarte vlekken
  • kleine, witte spikkeltjes op de flanken
  • geeloranje buik met zwarte vlekken; donkere keel met witte spikkels
  • mannetjes in prachtkleed hebben een hoge, gekartelde rugkam en opvallende lichte staartstreep

Wat eet de kamsalamander?

Volwassen kamsalamanders eten vooral op de bodem levende ongewervelden (watervlooien, vlokreeftjes, larven van eendagsvliegen, kokers en dansmuggen).

Waar leeft de kamsalamander?

  • De kamsalamander heeft een voorkeur voor kleinschalige landschappen. Struikgewas en open bos in de nabijheid van het voortplantingswater zijn een noodzaak. Houtkanten, vermolmde boomstronken, steen- en houtstapels, braamstruwelen en stroken met ruigtekruiden zijn erg in trek als schuilplaats. Akkers en intensief beheerde weides worden gemeden. Als voortplantingswater worden doorgaans vrij grote (˃ 25 m²), diepe poelen gebruikt. De voorkeur gaat uit naar gebieden met een dicht netwerk van poelen. Stukken met open water en plaatsen met een dichte watervegetatie moeten naast elkaar aanwezig zijn. In de open waterkolom wordt gebaltst, de begroeide stukken dienen als schuilplaats voor de larven en afzetplaats voor de eitjes. De soort lijkt in Vlaanderen in belangrijke mate gebonden aan rivier- en beekvalleien. De vindplaatsen in de omgeving van de grote rivieren liggen bijna steeds op de valleiranden of op plateaugronden in de onmiddellijke omgeving van de vallei.
  • Verspreidingskaart van de kamsalamander

Hoe plant de kamsalamander zich voort?

Volwassen exemplaren overwinteren op het land en trekken eind februari, begin maart naar de paarplaats. De trek gebeurt uitsluitend ’s nachts en mannetjes komen gemiddeld vroeger aan dan vrouwtjes. Eens in het water ontwikkelen mannetjes hun bruiloftskleed zeer snel en wordt er gepaard tussen maart en begin juni. Na de paring zet het wijfje ongeveer 200 eitjes individueel af op ondergedoken bladeren van waterplanten. Door een mechanisme dat door wetenschappers niet goed wordt begrepen, komt de helft van de eitjes niet uit. Tussen eind mei en begin juli hebben de meeste volwassen exemplaren het water verlaten. Pas tegen eind augustus, begin september gaan ook de jonge salamanders aan land.

Hoe krijg je de kamsalamander te zien?

Kamsalamanders zijn zeldzaam. Ook al komen ze in alle provincies voor, toch is de kans klein dat je er zomaar eentje zal tegenkomen. Hyla, de reptielen- en amfibieënwerkgroep van Natuurpunt, organiseert elk jaar enkele excursies naar de betere herpetologische gebieden, zowel in Vlaanderen als erbuiten. Elk van deze excursies wordt steeds aangekondigd in de activiteitenkalender op de website van Hyla. Best dus deze kalender in de gaten houden en je aan te sluiten bij een trip waar de kamsalamander staat geprogrammeerd.    

Weetjes over de kamsalamander

  • De kamsalamander staat op de Rode Lijst van de amfibieën en reptielen in Vlaanderen opgelijst in de categorie kwetsbaar. De voorbije decennia is de soort er vrij sterk op achteruit gegaan.
  • Alle kamsalamanders zijn individueel herkenbaar door het unieke vlekkenpatroon op de buik.
  • Door de hoge rugkam en het grote formaat, wordt soms naar de kamsalamander verwezen als een waterdraak.
  • Omdat zowel de mannetjes van de kleine watersalamander als de mannetjes van de kamsalamander in de paartijd een rugkam ontwikkelen, werd de kamsalamander vroeger ook wel ‘grote watersalamander’ genoemd. Regelmatig krijgt Natuurpunt meldingen van vermeende kamsalamanders. Bij controle blijken het vaak kleine watersalamanders te zijn.
  • Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd in Hasselt een vitaal spoorwegknooppunt en een Rangeerstation gebombardeerd. Ook de ruime omgeving werd getroffen. In de loop van de jaren verdween het grootste deel van de bomkraters, maar 110 kraters op een oppervlakte van 11,86 hectare bleven gevrijwaard. Dit dichte netwerk aan poelen vormt één van de belangrijkste bolwerken van de kamsalamander in Vlaanderen.
  • In tegenstelling tot alle andere inheemse watersalamanders, trekken jonge kamsalamanders elk jaar het water in, ook al zijn ze dan nog niet geslachtsrijp.

Wat kan jij doen voor de kamsalamander?

Word lid van Natuurpunt. Natuurpunt heeft voor de kamsalamander in heel wat natuurgebieden het verschil gemaakt. Door de aanleg van honderden nieuwe amfibieënpoelen en de zorg voor een kleinschalig landschap, kreeg de kamsalamander nieuwe kansen. Natuurpunt stelt ook haar expertise ter beschikking van steden, gemeenten, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), Regionale Landschappen en alle andere partners die mee willen ijveren voor meer en betere leefgebieden voor de kamsalamander.

Natuurpunt en de kamsalamander

Natuurpunt draagt de kamsalamander hoog in het vaandel. Dankzij gerichte beheerwerken kreeg de soort recent een boost in o.a. De Brand (Neeroeteren), Dauteweyers (Diepenbeek), Het Viskot (Linter), De Bomputten (Zemst), De Steenbakkerij (Maaswinkel), De Kooldries (Brecht), Het Duivenbos (Herzele), d’Heide (Wetteren) en de Makegemse Bossen (Merelbeke).

Meer weten over de kamsalamander?

TOP