Klimopzijdebij

De klimopzijdebij, ook wel klimopbij genoemd, is een zuidelijke soort, die sinds zijn beschrijving in 1993 een sterke noordwaartse expansie kent. De soort nestelt in de grond en is vooral in stedelijke gebieden aan te treffen. De klimopzijdebij wordt soms wel eens verward met andere bijensoorten.

Hoe kan je de klimopzijdebij herkennen?

• Het borststuk van beide geslachten is bovenaan helbruin behaard, met lichtere haren aan de zijkant.
• Het achterlijf is zwartglanzend met brede geelbruine haarbandjes.
• Mannetjes en vrouwtjes lijken heel sterk op elkaar. De mannetjes hebben echter zeven achterlijfsegmententerwijl vrouwtjes er slechts zes hebben. Vrouwtjes kunnen tot 14 mm groot kunnen worden, terwijl mannetjes slechts 12 mm groot worden.

Wat eet de klimopzijdebij?

Het stuifmeel van klimop is de voornaamste voedselbron voor de larven. Nectar wordt soms verzameld op andere planten zoals wilde marjolein, boerenwormkruid of distelsoorten.

Waar leeft de klimopzijdebij?

Klimopzijdebijen nestelen in de grond. Ze graven hun nesten in zandige en losse bodems waarbij zuidgerichte hellingen geprefereerd worden. Nesten worden vaak in groepen gegraven en vormen zogenaamde ‘kolonies’. De vrouwtjes nestelen echter steeds individueel. De klimopzijdebij is te verwachten in parken, tuinen, kerkhoven en andere zandige terreinen.

Hoe plant de klimopzijdebij zich voort?

Wanneer het eerste vrouwtje uit het nest tevoorschijn komt wordt zij overrompeld door tientallen of zelfs honderden hitsige mannetjes die met haar willen paren. Zo vormen ze zogenaamde 'mating balls' of 'paarballen'. Onderzoekers suggereren dat bij dit proces feromonen, chemische stoffen die boodschappen overbrengen, betrokken zijn. De mannetjes zouden namelijk sterk aangetrokken worden door de feromonen die de vrouwtjes uitscheiden.

Hoe krijg je de klimopzijdebij te zien?

• De klimopzijdebij (Colletes hederae) is een solitaire bij die alleen in de nazomer wordt aangetroffen. Ze vlieg vanaf eind augustus tot half oktober. De mannetjes worden in het algemeen een paar dagen vóór de vrouwtjes actief. De piek in activiteit van de vrouwtjes valt samen met de bloei van klimop (Hedera, Araliaceae). Ga in die periode in parken, tuinen, kerkhoven en andere zandige terreinen naar klimop, wilde marjolein, boerenwormkruid of distelsoorten.
• Verspreidingskaart van de Klimopzijdebij

Weetjes over de klimopzijdebij

• De soort is te verwarren met heizijdebij (Colletes succinctus) en schorzijdebij (Colletes halophilus). Heizijdebijen zijn echter gespecialiseerd in het verzamelen van stuifmeel van struikheide, terwijl schorzijdebijen vooral het stuifmeel van zeeaster.
• Er kan ook verwarring optreden met de honingbij. Deze draagt echter het stuifmeel in een klompje aan de achterpoten en heeft geen geelbruine haarbandjes op het achterlijf.

Wat kan jij voor de klimopzijdebij doen?

• Gebruik geen pesticiden in je tuin of op je stoep. Hoe selectief ook zo’n ‘wondermiddel’ mag werken, er is altijd wel een ‘ongewenst’ effect voor bijen en andere dieren.
• Zorg voor de juiste planten in je tuin, binnentuin of op het balkon. Voor grotere tuinen behoren een bloemrijk grasland of bomen zoals zwarte els, wilg, … tot de mogelijkheden. Maar ook bloemstroken met bv. veel kruisbloemigen of klimop kunnen al heel wat ondersteunen.
• Bij aanschaf van planten moet je erop letten om geen variëteiten te kopen met dubbele, gevulde bloemen. Bij dubbele bloemen zijn de meeldraden en stampers vervangen door felgekleurde kroonbladeren. Mooi om te zien, maar van weinig nut voor insecten aangezien er geen nectar of stuifmeel te rapen valt. 
• Zorg voor bloeiende planten gedurende het hele seizoen. Bezoek eens de plantenbeurs van Natuurpunt Gent waar je meer info zult vinden over waardplanten
• Spring eens binnen in het gratis adviesloket 'ecologisch tuinieren' of breng een bezoekje aan de website van VELT.
• Geen tuin? Geen nood. Zelfs enkele planten op het balkom of potten op je terras lokken al bijen. Je kunt ook een geveltuintje aanleggen. Enkele planten aan de voordeur zijn aantrekkelijk voor bijen en fleuren meteen de straat op. Bij de stedelijke groendienst kun je terecht voor een handige brochure met geschikte planten.

Je kan ook gewoon zelf de handen uit de mouwen steken:

• Maak een eenvoudig nestje voor de bijen en bouw zo een bijenhotel. In houtbokken kun je gaatjes met een verschillende diameter (van 3 tot 8 mm) en een diepte van minstens 10 centimeter boren. Een andere mogelijkheid is het opeenstapelen van holle plantenstengels zoals riet, vlier, framboos, roos of jasmijn.
• Als knutselaar kun je eenvoudig een bijenhotel bouwen. Je richt deze 'nestkast' zoveel mogelijk naar het zuiden en zorgt voor een windluwe plaats. Hier kun je leren hoe je zelf een nestkast voor de bijen kunt maken.
• Bijen zijn echte warmteminnaars, dus richt je ‘nestkast’ zoveel mogelijk naar het zuiden en geef ze een plek onder de zon.
• Wellicht vind je ergens wel nog een afgelegen hoekje. Met wat stenen en wat zand/ leem kun je een zandwal voor zandbijen bouwen.

Voor meer info, surf naar http://www.natuurpunt.be/nl/biodiversiteit/ongewervelden/wat-kan-ik-doen-voor-de-bijen-in-mijn-tuin_2705.aspx

Natuurpunt en de klimopzijdebij

In 2010 sprongen de stad Gent, Natuurpunt Gent en het Laboratorium voor Zoöfysiologie van de universiteit Gent in het kader van het biodiversiteitscharter samen in de bres voor wilde bijen, waar ook de klimopzijdebij toe behoort. In 2013 vroeg Natuurpunt een volledige ban op neonicotinoïden tot er duidelijkheid was over de schadelijkheid van deze pesticiden voor bijen.

Meer weten?

Lees het natuurbericht over de klimopzijdebij

Aculea is de wilde bijen- en wespenwerkgroep van Natuurpunt. www.aculea.be