Kramsvogel

Wat eet de kramsvogel?

De kramsvogel is verlekkerd op regenwormen, die op het gehoor worden gelokaliseerd en uit de grond worden getrokken. Ook kevers, duizendpoten en andere insecten staan op het menu. In het najaar en de winter gaan ze vooral op zoek naar afgevallen fruit, lijsterbes en duindoorn.

Waar leeft de kramsvogel?

• De kramsvogel broedt het liefst in een open, kleinschalig landschap met boomgaarden en houtkanten, populierenbossen en bomenlanen, afgewisseld met weides en akkers. Ook in tuinen en parken duikt de soort soms als broedvogel op. In de winter vind je vaak grote groepen in boomgaarden en weilanden.
• Verspreidingskaart van de kramsvogel

Hoe plant de kramsvogel zich voort?

Kramsvogels broeden in losse kolonies. Wanneer een potentiële belager te dicht bij de kolonie komt, wordt die doorgaans actief achtervolgd en soms gebombardeerd met uitwerpselen. Kramsvogels vallen hun belagers in groep aan en poepen die soms zo zwaar onder dat ze niet meer in staat zijn om te vliegen. Vooral zwarte kraaien, sperwers en buizerds worden op deze manier aangepakt. Eksters en gaaien worden gewoon achtervolgd.

Hoe krijg je de kramsvogel te zien?

Elke winter verblijven er redelijk wat kramsvogels in Vlaanderen. Na hevige sneeuwval kunnen die aantallen enorm oplopen. Kramsvogels proberen een opschuivend sneeuwfront voor te blijven en komen zo in gebieden terecht waar ze normaal niet of veel minder talrijk voorkomen. Wil je een kramsvogel in je (landelijke) tuin, gooi dan wat appels of peren. De kans is groot dat er snel een kramsvogel zal opduiken, zeker in een strenge sneeuwwinter.

Weetjes over de kramsvogel

• De kramsvogel is verzot op bessen. Na het eten van gistende duindoornbessen, wordt soms beweerd dat ze stomdronken rondlopen. Totnogtoe zijn er echter geen gedocumenteerde gevallen van dronken kramsvogels gepubliceerd. Een stadslegende?
• In België werd het eerste broedgeval vastgesteld in Elsenborn in 1967. In Vlaanderen was het wachten tot 1976, toen in de Voerstreek een broedpaar werd ontdekt. Na een gestage opmars, is de kramsvogel intussen weer op de meeste plaatsen als broedvogel verdwenen.
• Haar luid tsjakkende roep (die klinkt als het geluid van een grote haagschaar) leverde de kramsvogel dialectnamen op als tsjakker of tsjaklijster.
• Het Belgisch dagrecord van kramsvogels die over een telpost vlogen werd gevestigd op 8 november 2013 op de Maatheide in Lommel. Op 6 februari 1996 werd op een appelstort in de Laureinepolder in Boekhoute een ongelofelijke aantal van ca. 15.000 kramsvogels geteld.
• De ontstaansgeschiedenis van het woord kramsvogel is behoorlijk intrigerend. De soort duikt onder haar huidige naam voor het eerst op bij Houttuyn in 1763 en gaat terug op het middelhoogduitse krantewitevogel dat al in de 13de eeuw in gebruik was. De naam werd ontegensprekelijk afgeleid van het oudhoogduitse kranawitu wat zoveel betekent als jeneverbes. Onder invloed van de w heeft zich een assimilatie van de n tot de m voltrokken, waardoor ‘kran’ wijzigde in ‘kram’. Het is niet duidelijk hoe die link met jeneverbes moet worden gezien. Ofwel doelde men op de bes waarmee deze lijsterachtige zich zou voeden, ofwel dacht men aan de struik waarin de vogel dan regelmatig placht te zitten of zijn nest maakte. Toch merkwaardig: kramsvogels die jeneverbessen zouden eten. Zeker als je weet dat de jeneverbes knap zeldzaam is de Lage Landen. Mogelijk gaat het niet zozeer om kramsvogels die jeneverbessen zouden eten, dan wel om kramsvogels die door de mens werden gegeten, gekruid met jeneverbessen. In dit verband is de opening van een oud recept wel leuk om mee te geven. ‘Men neme acht tot tien kramsvogels, trekt het vel van over de kop, steekt de ogen uit, snijdt de vleugels en de poten af in het eerste gewricht, flambeert dit alles waarna men de pootjes kruisgewijs door de oogholten steekt. Daar de vogels dikwijls jeneverbessen eten en men deze geregeld in de maag aantreft, hoeft het geheel niet te worden gekruid. Is een sterke jeneverbessensmaak gewenst, strooi dan geplette jeneverbessen (liefst zo vers mogelijk) in de braadboter.’

Wat kan jij doen voor de kramsvogel?

Wil je een kramsvogel op je voedertafel, gooi dan wat gedeukte appels of peren. De kans dat er eentje zal opduiken, is (zeker in een sneeuwrijke winter) redelijk groot.