Lettersierschildpad

De lettersierschildpad is een Noord-Amerikaanse waterschildpad die massaal in België werd ingevoerd en jammer genoeg vaak in de natuur wordt gedumpt.

Hoe kan je de lettersierschildpad herkennen?

• De lettersierschildpad omvat drie ondersoorten: de roodwangschildpad (Trachemys scripta) , de geelwangschildpad (Trachemys scripta) en de geelbuikschildpad (Trachemys scripta)
• Een gedetailleerde fiche voor de herkenning van elke ondersoort vind je op waarnemingen.be

Wat eet de lettersierschildpad?

De lettersierschildpad eet vooral vlees maar kan ook van waterplanten eten.

Waar leeft de lettersierschildpad?

• De lettersierschildpad komt van nature vooral voor in het zuidoosten van de Verenigde Staten. De soort stelt er weinig eisen aan haar leefomgeving.
• Wordt in België vooral waargenomen op de plaatsen waar ze werden gedumpt: in parkvijvers, grachten, afwaterings- en irrigatiekanalen maar evenzeer in natuurgebieden. 
• Verspreidingskaart van de roodwangschildpad
• Verspreidingskaart van de geelwangschildpad
• Verspreidingskaart van de geelbuikschildpad

Hoe plant de lettersierschildpad zich voort?

Een bevrucht schildpaddenei heeft 59 tot 112 dagen nodig bij een omgevingstemperatuur van ca. 28 °C om succesvol te ontwikkelen. Het geslacht van babyschildpadjes wordt bepaald door de temperatuur tijdens de incubatieperiode. Bij een temperatuur hoger dan 28 °C worden overwegend vrouwtjes geboren, ligt die temperatuur lager dan 28 °C dan gaat het vooral om mannetjes. In West-Europa werd vooralsnog geen succesvolle voortplanting vastgesteld van Noord-Amerikaanse waterschildpadden. Door een wisselend en relatief koud Atlantisch klimaat kunnen de eieren van Noord-Amerikaanse waterschildpadden zich in West-Europa immers niet ontwikkelen. In Frankrijk, Spanje, Slovenië en Italië werd wel al succesvolle voortplanting vastgesteld.

Hoe krijg je de lettersierschildpad te zien?

Lettersierschildpadden (en alle andere Noord-Amerikaanse waterschildpadden) zijn uitgesproken zonnekloppers. Bij warm(er) weer liggen ze vaak op te warmen op de oevers of op objecten in het water (pontons, omgevallen bomen, autobanden, …). De trefkans is het grootst door op een warme dag uit te kijken naar zonnende exemplaren langs oevers of op boven het water uitstekende objecten. Best vanop een flinke afstand speuren: lettersierschildpadden kunnen immers vrij schuw zijn en laten zich vaak snel in het water glijden wanneer er potentieel gevaar dreigt.

Weetjes over de lettersierschildpad

• Tot 1998 werden lettersierschildpadden en andere Noord-Amerikaanse waterschildpadden massaal geëxporteerd vanuit de Verenigde Staten naar o.a. Europa. Uit cijfers van het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) blijkt dat tussen 2010 en 2014 maar liefst 90 zendingen naar België werden geëxporteerd, goed voor 343.042 waterschildpadden. De dieren werden vooral verhandeld in dierenspeciaalzaken en tuincentra maar verschenen ok massaal als ‘prijs’ op kermissen.
• In het wild leggen de meeste schildpadden op gevaar van eigen leven hun eieren in de buurt van alligatornesten. Omdat een alligator haar nest goed bewaakt is de kans dat een nest met schildpadeieren door natuurlijke vijanden wordt leeggeroofd veel kleiner.
• Lettersierschildpadden worden in het wild gemiddeld 20 tot 30 jaar, met uitschieters tot meer dan 40 jaar. In gevangenschap worden ze doorgaans aanzienlijk minder oud.
• In de tweede strip van de Tales of the Teenage Mutant Ninja Turtles wordt bekend gemaakt dat de vier hoofdrolspelers (Michelangelo, Leonardo, Donatello en Raphaël) roodwangschildpadden zijn. De populariteit van de stripfiguren leidde tot een massale boost in de verkoop van roodwangschildpadden in het Verenigd Koninkrijk.

Wat kan jij doen voor de lettersierschildpad?

• Kleine waterschildpadjes werden tot 1998 massaal verhandeld als huisdier. Meestal werden die babyschildpadjes verkocht met een (te) klein 'aquarium': een rond, plastic bakje met een klein eilandje en een plastic palmboom als decoratie. Mogelijkheden tot het aansluiten van een waterfilter of verwarmingsapparatuur waren er niet. Babyschildpadjes kunnen enige tijd overleven in zo’n behuizing, maar schildpadden groeien circa tien centimeter in de eerste jaren en na enkele maanden hebben ze nood aan een terrarium met een groot watergedeelte, een behoorlijk landgedeelte en een warmtelamp. Een filterinstallatie in het watergedeelte is onontbeerlijk om te vermijden dat de rottende ontlasting zou leiden tot een indringende stank. Water dat niet wordt gefilterd, is altijd besmet met bacteriën en kan een gevaar vormen voor de gezondheid van de schildpad en de eigenaar. Omdat veel eigenaars een toenemende zorg (en kost) voor de groter wordende waterschildpadden niet (meer) zien zitten, worden aangekochte exemplaren vaak in de natuur gedumpt. Ga dus niet over tot de impulsieve aankoop van een lettersierschildpad (of een andere Noord-Amerikaanse waterschildpad) als je niet zeker bent dat je over voldoende kennis en geschikte accommodatie beschikt. Indien je toch zo’n dier hebt aangekocht en er niet meer kan voor zorgen, dump ze dan zeker niet in de natuur maar ga langs bij één van de erkende opvangcentra voor vogels en wilde dieren.
• Natuurpunt roept op om alle waarnemingen van lettersierschildpadden (en andere waterschildpadden) te melden op www.waarnemingen.be. Op die manier kunnen we de verspreiding van deze exotische soort in kaart brengen. De determinatie van alle (onder)soorten is echter niet altijd even gemakkelijk. Het is dan ook aangeraden om de kop goed te fotograferen en deze foto’s mee op te laden, zodat experts op basis van de foto’s die waterschildpadden correct kunnen determineren.

Natuurpunt en de lettersierschildpad

• Natuurpunt ijverde jaren voor een totaal import- en handelsverbod van Noord-Amerikaanse waterschildpadden. Met succes: de Europese Verordening 'exoten' is van kracht sinds 1 januari 2015. Deze Verordening wil de negatieve impact van invasieve exoten binnen Europa zoveel mogelijk te beperken. Op 14 juli 2016 werd de eerste lijst van voor de Europese Unie zorgwekkende invasieve exoten gepubliceerd. Op deze lijst werd de lettersierschildpad, inclusief de drie ondersoorten (roodwangschildpad, geelwangschildpad en geelbuikschildpad) opgenomen. Dit betekent o.a. dat voor deze (onder)soorten een totaalverbod geldt op bezit, handel, transport, teelt en vrijstelling in de natuur. Er gelden wel enkele overgangsmaatregelen. Dieren die je voor het in voege treden van de verordening al in je bezit had, mag je houden tot hun natuurlijke dood, op voorwaarde dat ze in een gesloten omgeving worden gehouden en niet kunnen ontsnappen. Commerciële voorraden kunnen tot één jaar na opname op de Unielijst nog aan particulieren worden verkocht, maar ook dan moet die particulier ervoor zorgen dat die waterschildpadden niet kunnen ontsnappen. Dumpen in de natuur is wettelijk verboden.
• Natuurpunt is blij met deze Europese verordening. Maar er is meer nodig. Handelaars zijn creatief. Van zodra de handel in de ene soort wordt verboden, wordt overgeschakeld naar een andere soort. Zo zien we sinds het import- en handelsverbod op lettersierschildpadden steeds vaker Zaagrugjes opduiken en worden ook al de eerste weekschildpadden gemeld. Natuurpunt pleit dan ook voor een totaalverbod op bezit, handel, transport, teelt en vrijlating in de natuur van alle Noord-Amerikaanse waterschildpadden.

Meer weten?

• Koop de Veldgids Amfibieën en Reptielen in de Natuur.winkel
• Hyla is de reptielen- en amfibieënwerkgroep van Natuurpunt www.hylawerkgroep.be