MENU

De levendbarende hagedis (Zootoca vivipara)

De levendbarende hagedis is een vrij kleine, bruinige hagedis met een relatief lange staart. De eitjes ontwikkelen zich volledig in het moederlichaam.

Hoe kan je de levendbarende hagedis herkennen?

  • vrij kleine hagedis (4 - 7 cm) met relatief lange staart (8 - 11 cm)
  • rug en flanken kastanjebruin tot grijzig grauwbruin
  • veel donkere en lichte vlekjes op de rug
  • mannetjes zijn gemiddeld iets groter dan vrouwtjes
  • net als bij alle andere reptielen is het lichaam bedekt met schubben

Wat eet de levendbarende hagedis?

De levendbarende hagedis eet ongewervelden, voornamelijk insecten, wormen en spinnen. De soort gebruikt ongeveer 0,5 gram voedsel per dag, en op jaarbasis zo'n zestig tot honderd prooien.

Waar leeft de levendbarende hagedis?

  • De levendbarend hagedis verkiest vochtige heide- en veengebieden met dopheide, pijpestrootje en beenbreek en met opslag van berk en grove den. De soort komt ook voor in drogere biotopen zoals struikheidevelden, duinen, open plekken in bossen en heischrale graslanden. Ook in structuurrijke weg- en spoorbermen of in ruigtes kan je soms levendbarende hagedissen aantreffen.
  • Verspreidingskaart van de levendbarende hagedis

Hoe plant de levendbarende hagedis zich voort?

Een mannetje probeert met meerdere wijfjes te paren en elk vrouwtje paart twee tot vier maal, met eenzelfde of verschillende partners. In mei, een maand na de paring vinden de eisprong en de inwendige bevruchting van de eitjes plaats. De volledige ontwikkeling van de eitjes gebeurt in het moederlichaam. De jongen worden doorgaans eind juli - begin augustus geboren. Het aantal jongen varieert meestal van drie tot acht. Er is geen ouderzorg: jonge levendbarende hagedissen moeten vanaf de eerste dag een zelfstandig bestaan leiden.

Hoe krijg je de levendbarende te zien?

Levendbarende hagedissen zijn zeer snel en schuw. Doorgaans hoor je hen enkel wegritselen en moet je het stellen met een erg korte glimp. De soort brengt heel wat tijd door al zonnend. Soms kan je dan op paaltjes of knuppelpaden een zonnend exemplaar zien, zien maar bij de minste verstoring schieten ze weg in de dichte vegetatie.

Weetjes over de levendbarende hagedis

  • De levendbarende hagedis komt voor tot 350 km boven de poolcirkel waardoor deze hagedis de meest noordelijke verspreidingsgrens kent van alle reptielen.
  • Als de hagedis bij de lange staart wordt gegrepen, kan deze afbreken. Wanneer de staart wordt afgeworpen, gebeurt dit altijd bij een speciale wervel die zwakker is dan de andere wervels. De afgebroken staart blijft nog een tijdje wild kronkelen zodat vijanden zich op de staart concentreren en de hagedis kan ontsnappen. De staartstomp wordt dichtgeknepen door spieren zodat het bloedverlies beperkt blijft en er zich snel een korst kan vormen. Na een tijd groeit de staart weer aan, maar deze nieuwe staartstomp is altijd korter dan de oorspronkelijke staart en donkerder van kleur.
  • Om de impact van een opwarmend klimaat op de levendbarende hagedis na te gaan, bestudeerde een Frans onderzoeksteam gedurende een jaar achttien populaties levendbarende hagedissen. Dat gebeurde in een proefomgeving waarbij het klimaat werd nagebootst dat voorspeld wordt voor het einde van de 21e eeuw. Aanvankelijk leek de voorspelde temperatuurstijging van 2 °C positief: de jonge hagedissen groeiden sneller, werden sneller geslachtsrijp en konden vroeger aan de voortplanting beginnen. Toch zorgde de temperatuurstijging er eveneens voor dat de volwassen exemplaren meer moeite hadden om te overleven, door hun voorkeur voor een koel en vochtig klimaat. In eerste instantie leidde dat tot een verminderde aangroei van de populaties. Volgens de onderzoekers zou dat uiteindelijk zelfs kunnen leiden tot het uitsterven van de bestudeerde populaties in slechts 20 jaar.
  • Van alle reptielensoorten heeft de levendbarende hagedis het grootste verspreidingsgebied dat zich uitstrekt van Ierland tot Japan.

Wat kan jij doen voor de levendbarende hagedis?

De levendbarende hagedis komt voor in alle Vlaamse provincies. De grootste populaties worden aangetroffen in grote heidegebieden in de Antwerpse Kempen. Natuurpunt stelt alles in het werk om deze uitzonderlijke natuurgebieden veilig te stellen, door ze aan te kopen en optimaal te beheren, voor meer en betere natuur. U kan ons hierbij helpen door een gift of door lid te worden van Natuurpunt.

Natuurpunt en de levendbarende hagedis

Meer weten?

TOP