Toekomst Grote riviervalleien

De grote rivieren vormen een ecologische ruggengraat doorheen het landschap. Aaneengesloten, grote en diverse natuurgebieden (bos, heide, wetland, ... ) zitten bomvol fauna en flora en zijn verbonden met ecologische corridors en ecoducten. In het landschap van de grote riviervalleien zijn zowel wetlands, hooilanden, bossen, heides en getuigenheuvels met stuifduinen te vinden.

De natuurlijke dynamiek en processen van de grote rivieren zijn hersteld. De rivieren hebben weer zachte oevers en ruimte om te overstromen. Vismigratie is opnieuw mogelijk door verminderde kunstmatige stuwing en sturing. Er zijn vistrappen waar nodig. Waterstanden zijn natuurlijker. De rivieren hebben weer een link met de rest van het landschap zoals wetlands en veen. De rivieren behouden hun profiel en ontginning van eindige grondstoffen zoals grind is uitgedoofd (circulaire economie).

Op een gecontroleerde manier wordt meer ruimte gegeven aan water. Rivierdijken op de oevers worden weggenomen (of sterk verlaagd tot zomerdijken) en meer landinwaarts worden hoge ringdijken aangelegd zodat er ruimte is voor overstromingen bij piekdebieten. Er is ruimte voor zacht glooiende oevers met rijke oevervegetatie (en bijhorende insecten en vogels) en ruimte voor slikken en schorren in het getijdengebied. Ook de winterdijken zijn zachtglooiend en vegetatierijk. In de overstromingszone vind je geen akkerbouw, enkel extensief gehooid grasland, begraasd grasland, moeras(bosjes) of rietvelden. Er is ook ruimte voor plasdrassituaties voor weidevogels. Bevers, otters en kraanvogels hebben het er goed naar hun zin.

Rivieren en andere waterlopen zijn weer proper en zitten vol vissen, libellen en ander leven. Er zijn geen ongezuiverde lozingen meer van industrie of woningen. Afvalwater wordt via gescheiden rioleringsstelsels naar waterzuiveringsinstallaties gebracht en regenwater wordt zoveel mogelijk ter plaatse vastgehouden. Door een circulaire economie en doorgedreven hergebruik van materialen is erook geen zwerfvuil meer in de waterlopen.

Waar water nodig is, wordt vooral gebruik gemaakt van opgevangen regenwater en gerecycleerd water. Ophouden, bufferen en laten infiltreren of recycleren van water is in alle sectoren (landbouw, wonen, industrie) de standaard geworden. Er is onthard waar mogelijk, er is geen verharding in overstromingsgebied en wadi’s en bufferbekkens zijn alomtegenwoordig in landbouwgebied, woonkernen en industriegebieden. Het grondwater is daardoor weer tot een gezond niveau gestegen en de systematische verdroging van natuur en landbouwgebied is gestopt.

Omdat de natuurgebieden groot en robuust zijn, is er ook ruimte voor struinen, zwemmen en zachte rivierrecreatie. Er is een goed evenwicht gevonden tussen toegankelijkheid (recreatie, beleving, gezondheid) en ontoegankelijke rustgebieden voor de natuur.

Binnenscheepvaart gebeurt met kleinere en klimaatvriendelijk aangedreven schepen. Er zijn slimme aansluitingen van de bevaarbare waterlopen naar spoor- en autowegen. Oeverbescherming in het water beschermt de natuurlijke oevers tegen golfslag. Het wegennet voor auto’s is afgenomen door de minder verspreide bebouwing.

We hebben opnieuw een landbouwgebied vol vogels, bijen en vlinders. Het landbouwgebied is doorspekt met kleine landschapselementen, beken en grachten.

De landbouwoppervlakte is hetzelfde gebleven, maar is duurzamer ingevuld met meer ruimte voor natuur. De veeteelt is een stuk afgebouwd en de vrijgekomen akkers worden nu drieledig ingevuld met een derde natuur en akkerfauna en -flora, een derde voor tussenlandbouw gericht op maatschappelijke meerwaarde (recreatie, toerisme, klimaatbuffering, plukboerderijen, ...) en een derde voor intensieve, maar duurzame en groentegerichte landbouw (geen pesticiden, netto geen stikstofuitstoot, gerecycleerd watergebruik, geen monoteelten, erosiebestendig, ...). De resterende veeteelt wordt op een duurzame manier bedreven.

Het type landbouw is overal aangepast aan de omgeving en het waterpeil. Er is bijvoorbeeld nulbemesting rond kwetsbare natuur- en watergebieden, in intensievere landbouwzones enkel duurzame bemesting. Strokenteelt, kleinere machines en robotisering met onder meer drones (precisielandbouw) zorgen voor een minimale impact van de hoogproductieve landbouw en een kleurrijk landbouwlandschap.

Door het terugdringen van de verspreide bebouwing is ons ruimtebeslag sterk verminderd. Extra bouwlagen en efficiënter ruimtegebruik hebben een compactere woonstijl zonder comfortverlies mogelijk gemaakt, geconcentreerd in woonkernen en met meer ruimte voor openbaar groen. Onthardingen (waterdoorlatende parkings, minder wegen, minder bebouwing, ...) hebben de infiltratie van regenwater verbeterd. Koppeling van functies binnen dezelfde wijk of zelfs in gebouwen (wonen, bedrijf, school, crèche, supermarkt) hebben de nood aan privéwagens verminderd.

Ook op bedrijventerreinen wordt efficiënter gebruik gemaakt van ruimte. De daken zijn multifunctioneel (groendak, energiedak ...), de parkings zijn waterdoorlatend en er liggen brede biodiverse en groene stroken tussen de gebouwen en rond het terrein.