Natuurherstel in het Malesbroek

Natuurgebied Malesbroek (Geel, Meerhout)

2021 Malesbroek: valleiherstel in het Grote Netewoud

In 2019 vroeg Natuurpunt een Projectsubsidie Natuur aan bij het Agentschap voor Natuur en Bos om voormalige viskweek- en recreatievijvers om te vormen tot broekbos met overgangen naar wilgenstruweel en rietland.  

In Malesbroek, en bij uitbreiding de ganse vallei van de Grote Nete, werden in de jaren 1960 en 1970 talloze weekendvijvers gegraven in natte hooilanden die niet geschikt waren voor gemoderniseerde landbouw.

Deze vijvers zorgen niet enkel voor een verstoord reliëf dat het water bufferend vermogen van de vallei aantast. Ze gaan vaak ook vergezeld van koterij, ongezuiverd sanitair water, allerlei afval, tuinaanplanten, onnatuurlijke barrières (hekwerk, afsluitingen) en invasieve (water)exoten.

Waar koterijen, afsluitingen en aanplanten aanwezig waren werden deze eerst verwijderd. Vervolgens werden aanwezige vissen afgevangen en naar een nabijgelegen vijver gebracht. Nadien kon het reliëf van het terrein hersteld worden. Daartoe werden de kunstmatige dijken, destijds aangelegd met de grond die bij het graven van de vijvers vrij kwam, weer tot op het oorspronkelijke maaiveld afgegraven. Met de vrijgekomen grond en stronken werd de vijver gedempt. Door de ingreep zal de aanwezige kwel, verlost van een regenwaterlens, aan invloed winnen op de site. De gedempte vijver mag via spontane successie en verlanding spontaan evolueren naar elzenbroekbos (91E0) met overgangen naar wilgen- en rietstruweel (rbbsf en rbbmr). Een spoedige kolonisatie van typische plantensoorten valt te verwachten vanuit aanliggende elzenbroekbossen. Malesbroek bevat al enkele mooie kernen broekbos, zij het eerder versnipperd. Deze Investeringssubsidie Natuur draagt bij tot een uitbreiding van deze kernen met ca 4 ha. Deze uitbreiding draagt bij tot een robuuster valleilandschap met alluviale bossen dat voorzien is in de instandhoudingsdoelen voor het gebied. De ingrepen moeten leefgebied creëren voor doelsoorten als zwarte specht, wespendief, matkop, laatvlieger, rosse vleermuis, ruige- gewone- en kleine dwergvleermuis, kleine ijsvogelvlinder, Europese bever en otter.

Voor de totale projectkost werd een Projectsubsidie Natuur van 90% toegekend. De overige 10% werd gefinancierd door de Europese Commissie via het lopende LIFE+ Grote Netewoud, wilde natuur op mensenmaat (1/9/2013-31/12/2021). https://www.natuurpunt.be/pagina/nieuws-over-life-grote-netewoud

Robuustere natuurkernen zijn niet enkel van groot belang voor fauna en flora. Ze laten ook een optimaal gestuurde recreatie toe die een grote meerwaarde betekent voor de bezoeker van Malesbroek.

2019 Herstel waardevol hooiland

“De Kwacht” is de oude naam van het deelgebied waar de werken plaatsvonden. Het bevat een natte lager liggende zone tussen duinen. Vermoedelijk werd in het gebied ooit turf gestoken. Daarna werd het via drainagegrachten droger gemaakt om als hooiland te dienen. Latere pogingen om het verder te draineren voor akkerbouw mislukten, waardoor het al sinds mensenheugenis een nat gebied is, waar water gebufferd wordt.

De hooilanden werden hersteld op acht percelen die samen één zone vormden. Die percelen waren  verruigd zodat machinaal maaibeheer niet mogelijk was. Dat is nochtans wel noodzakelijk om het waardevolle hooiland in stand te houden. Er werden vooral onvolwassen wilgen en elzen verwijderd. Daardoor zullen onder meer dotterbloemen het terrein geel kleuren.

Een beperkt aantal wilgen werd toegelaten als zang- en uitkijkpost voor vogels en als nectarbron voor bijvoorbeeld zandbijen die nestelen op de aanliggende duinheide. Ook een hakhoutbosje van zwarte els bleef behouden.

Deze herstelwerken worden uitgevoerd met de steun van de Vlaamse Overheid (het Agentschap Natuur en Bos) en ELFPO

2018 - 2021 omvorming recreatievijvers naar broekbos

In 2017 en 2018 vroeg Natuurpunt een Projectsubsidies Natuur aan bij het Agentschap voor Natuur en Bos om een voormalige recreatievijvers om te vormen tot broekbos.

In Malesbroek, en bij uitbreiding de ganse vallei van de Grote Nete, werden in de jaren 1960 en 1970 talloze weekendvijvers gegraven in natte hooilanden die niet geschikt waren voor gemoderniseerde landbouw.

Deze vijvers zorgen niet enkel voor een verstoord reliëf dat het water bufferend vermogen van de vallei aantast. Ze gaan vaak ook vergezeld van koterij, ongezuiverd sanitair water, allerlei afval, tuinaanplanten, onnatuurlijke barrières (hekwerk, afsluitingen) en invasieve (water)exoten.

Natuurpunt verwijderde rondom een aangekochte vijver de koterijen, afsluitingen en aanplanten. Vervolgens werden aanwezige vissen afgevangen en naar een nabijgelegen vijver gebracht. Via de middelen die werden toegekend dankzij de Investeringssubsidie Natuur kon nadien het reliëf van het terrein hersteld worden. Daartoe werden de kunstmatige dijken, destijds aangelegd met de grond die bij het graven van de vijvers vrij kwam, weer tot op het oorspronkelijke maaiveld afgegraven. Met de vrijgekomen grond en stronken werd de vijver gedempt. Door de ingreep zal de aanwezige kwel, verlost van een regenwaterlens, aan invloed winnen op de site. De gedempte vijver mag spontaan evolueren naar elzenbroekbos (habitat 91E0). Een spoedige kolonisatie van typische plantensoorten valt te verwachten vanuit aanliggende elzenbroekbossen. Malesbroek bevat al enkele mooie kernen broekbos, zij het eerder versnipperd. Deze Investeringssubsidie Natuur draagt bij tot een uitbreiding van deze kernen die bijdragen tot een robuuster valleilandschap met alluviale bossen dat voorzien is in de instandhoudingsdoelen voor het gebied.

Robuustere natuurkernen zijn niet enkel van groot belang voor fauna en flora. Ze laten ook een optimaal gestuurde recreatie toe die een grote meerwaarde betekent voor de bezoeker van het Malesbroek.

Bezoekersinfo

Praktische info en wandelkaartjes vind je hier