Nestkaarten

Met nestkaarten verzamelen we gegevens over het broedsucces van vogels: wanneer starten ze met broeden, hoeveel eieren leggen ze en hoeveel jongen worden er groot? Jaarlijks vullen vrijwilligers en professionele onderzoekers duizenden nestkaarten in. Van alle soorten zijn nestkaarten welkom: van pimpelmezen in een nestkast tot haviken met een nest hoog in een boom. De nestcontroles mogen alleen met een registratiebewijs en op zorgvuldige wijze worden uitgevoerd.

Word nestonderzoeker

Wanneer de winterkoude stilaan uit de lucht verdwijnt, vangt voor de meeste vogels het broedseizoen aan. In deze periode gaan ze op zoek naar een geschikte nestplaats. Sommige soorten verkiezen weilanden, akkers of dichte struwelen. Andere broeden in holtes in gebouwen of bomen of in nestkasten. 

In deze periode kan je in het veld verschillende vaststellingen doen: wanneer starten de vogels met broeden, hoeveel eieren leggen ze, wordt het nest nog bebroed of is het verlaten, wanneer komen de eieren uit, hoeveel jongen worden er groot? In een nestkaart kan je al deze informatie verzamelen. 

Iedereen die kan tellen, kan meedoen. Of nu één kaart wordt ingeleverd, of honderd, elke bijdrage is nuttig!

Alle aangemaakte nestkaarten worden in een centrale databank door Sovon (NL) verzameld en doorgestuurd naar Natuurpunt Studie. Het bijeenbrengen van de gegevens op één centraal adres heeft veel voordelen. Een grote groep waarnemers kan immers veel meer informatie aandragen dan een enkele waarnemer. Zo krijgen we een beter zicht krijgen op het algemene broedsucces van broedvogels in Vlaanderen en kan de broedbiologie in verschillende habitats, over langere tijd en op meerdere plekken in België worden opgevolgd. 

Het gebruik van een digitale nestkaart laat bovendien toe om je resultaten te delen met andere vrijwilligers waarmee je samenwerkt in een gebied. Zo blijven jullie goed op de hoogte van wie welke nesten wanneer heeft gecontroleerd en kunnen onnodige verstoringen of dubbele controles vermeden worden.

Aan de slag met nestkaarten

• Van zodra de vogels gaan broeden, kan je op zoek gaan naar een nest. Nestkaarten worden gebruikt voor bezette nesten waarin ten minste één ei werd gelegd.
• Een nest gevonden? Dan kan je een nestkaart aanmaken met de app AviNest of Nestkaart.nl. 
• Zorg voor toestemming van de terreineigenaar.
• Bezoek het nest minimaal twee keer tijdens het broedseizoen. Bij nestvlieders is dit de periode tussen eileg en uitkomen (of mislukking), bij nestblijvers de periode tussen eileg en uitvliegen (of mislukking). Nesten van kleine zangvogels die in holen en nestkasten broeden, controleer je het best wekelijks.
• De controles plan je liefst niet te kort na elkaar volgen maar ook niet ver uit elkaar:
  • Bij zangvogels is een interval van een week tussen twee bezoeken voldoende, bij grotere soorten 10-14 dagen.
  • Extra voorzichtig bij grotere soorten van open landschappen (weidevogels), moerasvogels (geen loopspoor in de vegetatie) en kolonievogels.
• Elke waarnemer houdt zich aan de gedragscode voor de nestzoeker. Je begeeft je namelijk in de meest kwetsbare levensfase van vogels en hun jongen. Het is dan ook van grootste belang dat je zorgvuldig te werk gaat.

In het veld:

• Je eerste nestbezoek: Noteer tijdens dit bezoek alle relevante gegevens omtrent de status van het nest (aantal eieren of jongen, stadium,...) en leg de exacte nestlocatie op kaart vast. De overige gegevens vul je bij voorkeur in na het bezoek, om de verstoring bij het nest zo kort mogelijk te houden. Loop systematisch de nestkaart van begin tot eind door. Noteer uitsluitend de feiten, nooit onzekere waarnemingen of interpretaties.
• Controlebezoeken: Tijdens deze bezoeken volg je de evolutie van het nest op: is het legsel nog intact, wordt het nog bebroed of zijn de eieren misschien al uitgekomen? Bedenk voorafgaand aan je controle welke info je bij een nestbezoek wil verzamelen, zodat de benodigdheden daarvoor (notitieboekje, pen, meetapparatuur, ringen) klaar liggen en het nestbezoek in zo kort mogelijk duurt. Opgelet: voor ringen van vogels heb je een aparte ringvergunning nodig.
• Eindcontrole: Voer na het uitvliegen van de jongen nog een controle uit om de uitkomst van de broedpoging vast te stellen. Is het legsel geslaagd? Zijn alle eieren uitgekomen? Liggen er nog ‘dode’ eieren in het nest of werden ze misschien gepredeerd? Geef ook gegevens van mislukte nesten consequent door.