Ooievaar
De ooievaar hoort, samen met 19 andere vogelsoorten, thuis in de ooievaarsfamilie. Deze grote en opvallende vogel is één van de bekendste vogelsoorten uit deze groep. Eeuwenoude volksverhalen en voorstellingen van de ooievaar als babydrager hebben dit uiteraard mee in de hand gewerkt. Toch was deze geliefde vogel bijna uitgestorven in West-Europa.
22 jaar, in gevangenschap zelfs 35 jaar
Gevarieerd menu gaande van regenwormen en grote insecten tot kikkers, muizen, mollen en jonge vogels.
Monogame koppels vele jaren na elkaar
Open terreinen met hoge bomen
Sociale dieren, maar hebben ook tijd voor zichzelf nodig
Ooievaars gooien bij het baltsen hun kop achterover en klepperen met de snavel. Het nest wordt vervolgens hoog bovenop boomtoppen, schoorstenen of palen gebouwd.
Hoe herken je de ooievaar?
- De ooievaar wordt 0,95 tot 1,10 m groot en hij heeft een vleugelspanwijdte van 195 tot 215 cm. Mannetjes zijn gemiddeld iets groter dan vrouwtjes.
- De ooievaar heeft een wit verenkleed met zwarte slagpennen. De lange poten en de snavel zijn rood. Behalve de grootte zien vrouwtjes en mannetjes er hetzelfde uit.
Met de opvallende contrasterende kleuren van het wit verenkleed, de zwarte slagpennen en de rode snavel en poten is deze grote vogel moeilijk te missen. Ook glijdend door de lucht met zijn imposante vleugelspanwijdte of zittend op het hoge nest valt de ooievaar goed op.
Het geluid van de ooievaar
Het meest kenmerkende geluid dat de ooievaar maakt, is het luide geklapper met de snavel wanneer partners elkaar begroeten op hun nest.
Hoe leeft de ooievaar
Wat eet de ooievaar?
Ooievaars hebben een erg gevarieerd menu dat voornamelijk bestaat uit slakken, regenwormen en grote insecten. Maar ook hagedissen, kikkers, muizen en mollen zijn gesmaakte hapjes. Soms pakken ze ook jonge vogels. Wanneer ze naar Afrika trekken om er te overwinteren, zijn sprinkhanen hun favoriete kost. Sprinkhaanplagen trekken soms 50.000 tot 100.000 ooievaars aan.
Hoe plant de ooievaar zich voort?
Ooievaars zijn pas op hun derde levensjaar geslachtsrijp. De nesten worden gebouwd op gemakkelijk bereikbare plaatsen waar ze een wijds uitzicht hebben over de omgeving. Geschikte plaatsen zijn boomtoppen, dakranden en schoorstenen. Tegenwoordig worden ook elektriciteitspalen meer en meer gebruikt als nestplaats. Het nest wordt opgebouwd uit grote takken en twijgen, aan de binnenkant bekleed met graszoden en ander mals plantenmateriaal. Een nest heeft een gemiddelde diameter van 1,5 meter en wordt elk jaar opnieuw gebruikt en verstevigd en vergroot.
Ooievaars zijn vrij trouwe partners: ze vormen jaren aan een stuk een koppel. Gewoonlijk arriveert het mannetje vroeger in het broedgebied dan het vrouwtje. Wanneer het vrouwtje te lang op zich laat wachten, gebeurt het dat hij een ander vrouwtje aanvaardt. Indien het eerste vrouwtje toch nog opdaagt, eist ze meestal na veel geruzie haar partner en haar nest gewoon weer op.
Wanneer het nest en de partner vastliggen, wordt er gebroed. Er worden 3 tot 5 eieren gelegd, die op zo’n 33 dagen worden uitgebroed. Vaak komen de eieren met tussenpozen van 1 tot 2 dagen uit. Dat leidt tot een aanzienlijk grootteverschil tussen het oudste en het jongste kuiken. Bij voedselschaarste zal enkel het grootste en sterkste kuiken overleven. Na 2 maanden vliegen de jongen uit, de ouders zullen dan nog 2 weken voor hen zorgen.
Wist je dat?
Waar vind je de ooievaar?
Lange tijd is de populatie in het westen van Europa en in Vlaanderen achteruitgegaan. Die achteruitgang in Vlaanderen was vooral te wijten aan het verlies van leef- en broedgebied. De vochtige graslanden waar de ooievaar graag vertoeft, werden voor de moderne landbouw drooggelegd. Zo nam de hoeveelheid van en de variatie aan insecten enorm af. In Planckendael en in het Zwin wordt er alles aan gedaan om broedgebied te creëren voor de ooievaars. Sinds 2006 neemt het aantal broedparen in Vlaanderen weer duidelijk toe, met in 2018 weer meer dan 100 broedparen.
Ook tijdens de najaarstrek worden soms massaal veel doortrekkende ooievaars gezien. De grootste groepen die in België werden waargenomen, telden meer dan 260 vogels.
> Bekijk deze soort op waarnemingen.be
Kom deze soort veel voor?
Door verlies aan biotoop waren er in 1975 nog slechts 9 broedparen in het land. Dankzij natuurherstel en gerichte ingrepen is de populatie weer aangegroeid en komt de ooievaar weer algemeen voor. De meerderheid van de ooievaars in Vlaanderen broedt in de gekende, halfwilde ‘ooievaarsdorpen’ van Planckendael (Muizen, Mechelen) en het Zwin (Knokke).
Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door
Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
Wat kan jij doen?
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief