Raaf

Wat eet de raaf?

De raaf is vooral een aaseter die vaak voedsel zoekt op vuilnisbelten, nabij slachthuizen of zelfs nabij bewoning. De raaf zoekt (net als meeuwen) soms voedsel in het spoor van ploegende tractoren of op vers bemestte akkers en weiden. Ook verkeersslachtoffers en prooiresten van roofvogels staan op het menu. Raven verstoppen vaak voedsel, vooral tijdens het broedseizoen, als voedsel voor de jongen.

Waar leeft de raaf?

• Verspreidingskaart van de raaf

Hoe plant de raaf zich voort?

De raaf maakt een groot, massief nest, van takken en twijgen, vaak afgeboord met mos, wol of vodden op rotskliffen of in grote bomen. Een legsel telt gemiddeld vijf eieren, die gedurende 18 tot 21 dagen enkel door het vrouwtje worden bebroed. De jongen verlaten na 35 tot 42 dagen het nest maar blijven nog een zestal maand bij de oudervogels in de buurt. Raven vormen paartjes voor het leven.

Hoe krijg je de raaf te zien?

Met hun groter formaat staan raven hoger in de voedselketen dan zwarte kraaien. Net daarom zijn ze ook een pak minder talrijk. Bovendien hebben raven een veel groter territorium, zijn ze schuwer en houden ze vooral van rust. Een raaf spotten is dan ook niet zo gemakkelijk. Waarnemers die vertrouwd zijn met de roep zullen de soort sneller opmerken. De diepkeelse roep - een luid, haast krakend ‘krokk krokk krokk’ - is doorgaans de eerste aanwijzing dat er eentje in de buurt is. Op sommige plaatsen in Wallonië is het intussen mogelijk om groepjes van enkele tientallen raven te zien, meestal in de buurt van storten of op plaatsen waar resten van dode dieren liggen. Raven zijn immers uitgesproken aaseters.

Weetjes over de raaf

• De raaf was voor 1842 een algemene broedvogel in België. Door een intensieve verdelging verdween de soort volledig. De laatste broedgevallen in Vlaanderen dateren van 1862 (in Bazel en Wilrijk). Voor Wallonië werd het laatste broedgeval opgetekend in 1948 (in Villers-devant-Orval). In 1970 startte J. Delvaux privé met een herintroductieproject in het zuiden en noordoosten van de Ardennen. Van 1970 tot 1980 liet hij 50 - overwegend eerstejaars - raven in vrijheid om de kern te vormen van een nieuwe populatie. In 1980 werd het eerste nest in de vrije natuur ontdekt, op het viaduct van Herbeumont. Het aantal territoria liep spoedig op en bedroeg in 1990 al ca. 18 bekende broedparen. De uitgezette waren afkomstig uit Frankrijk, Valais (Zwitserland) en Rostock (de voormalige DDR).
• Van de 131 soorten kraaiachtigen is de raaf - met een gewicht van 1,4 kg en een lengte tot 67 cm - de grootste. De ‘hoogste’ raaf ter wereld werd vastgesteld op de Mount Everest, op een hoogte van 6.350 meter.
• Odin, de oppergod in de Noordse mythologie, had twee raven, Huginn en Muninn. Huginn (de gedachte) en Muninn (het geheugen) vertrekken dagelijks vanuit Asgard en vliegen over alle negen werelden van de Noordse mythologie. Aan het eind van de dag keren ze terug naar Asgard, gaan op de schouders van Odin zitten en fluisteren al het nieuws uit de verschillende werelden in zijn oren.
• Meneer de Raaf is één van de bekende figuren uit de legendarische kinderserie De Fabeltjeskrant, waarin Meneer de Uil verhaalt over de gebeurtenissen in het Grote Dierenbos. Met zijn droge, sarcastische opmerkingen, is hij de schrik van Juffrouw Ooievaar.
• Raven behoren tot de meest verstandige dieren en moeten niet onderdoen voor dolfijnen en chimpansees. In een proefopstelling werden raven geconfronteerd met stukje voedsel dat aan een touwtje hing. De raven konden dit stukje voedsel enkel bemachtigen door het touwtje naar omhoog te trekken, het opgetrokken touwtje vast te grijpen in een klauw en dit proces te herhalen tot wanneer het stukje voedsel binnen klauw- of snavelbereik kwam. De meeste raven voltooiden deze proef succesvol, sommige zelfs binnen 30 seconden. In het wild werd vastgesteld hoe raven steentjes gooiden naar mensen om te verhinderen dat ze naar hun nest zouden klimmen, of hoe ze vis stalen door de lijn met een aangehaakte vis naar boven te trekken. In een Oostenrijkse studie werd vastgesteld dat raven gebarentaal gebruiken door aan een andere raaf voorwerpen aan te duiden met hun snavel, net zoals mensen dingen aanwijzen met hun vingers. Dit gedrag werd nog nooit bij een andere vogelsoort vastgesteld.

Wat kan jij doen voor de raaf?

Geen enkele waarneming in Vlaanderen tussen 1950 en 2001 is fotografisch gedocumenteerd. De soort wordt regelmatig verkeerd gedetermineerd. Dit probleem stelt zich voornamelijk als de roep niet wordt gehoord of als er geen groottevergelijk met andere soorten mogelijk is. Toch duikt de raaf steeds vaker op in Vlaanderen. Tot 2008 bleek het aantal betrouwbare waarnemingen erg beperkt. Daarna steeg het aantal meldingen en werd de soort herhaaldelijk op een aantal locaties gemeld in Koersel, Lommel en Landschap De Liereman bij Oud-Turnhout. Vanaf 2014 kreeg de raaf pas echt weer grip op Vlaanderen. Voor het eerst werd een territoriaal paar opgemerkt in Limburg. Na 2014 worden in Vlaanderen 10 tot 15 raven per jaar gemeld. Ook in Vlaams-Brabant en in Antwerpen neemt het aantal waarnemingen intussen gevoelig toe. Het is interessant om de opmars van de raaf in Vlaanderen zo goed als mogelijk te documenteren. Zag je zelf een raaf, voer deze waarneming dan zeker in op www.waarnemingen.be. Indien je ook een foto of geluidsopname kan toevoegen: zeker doen, zodat een eventuele verwarring met roek of zwarte kraai kan worden uitgesloten.

Meer weten?

• Lees dit natuurbericht: De raaf: discrete comeback van onze machtigste kraai
• Koop een van deze vogelboeken in de Natuurpunt Winkel