Vliegend hert
Hoe kan je het vliegend hert herkennen?
Nee, het vliegend hert is geen sprookjesfiguur, maar wel een kever. En niet zomaar een: het is de grootste kever van ons land. Het vliegend hert kan meer dan 9 cm lang worden. Je kan mannetjes makkelijk herkennen aan hun gigantische kaken: op het einde zijn die vertakt en hebben ze de vorm van een gewei, net zoals dat van een hert. Dat gewei gebruiken ze om andere mannetjes te bekampen. Vrouwtjes hebben geen gewei. Hierdoor kan je ze snel onderscheiden van de mannetjes.
Het gewei van de mannetjes ziet er erg gevaarlijk uit. Maar dat is het niet. Ze gebruiken hun gewei enkel om te imponeren: ermee bijten lukt niet. En hoewel vrouwtjes geen gewei hebben, zijn hun kaken wél gevaarlijk scherp en krachtig.
Wat eet het vliegend hert?
Het vliegend hert is een echte zoetekauw. De kever smult het liefst van het sap van beuken of eiken. Met haar kleine maar krachtige kaken knaagt het vrouwtje door de boomschors om zo het sap op te kunnen likken. Voor mannetjes is dat minder evident, want hun gewei zit behoorlijk in de weg. Daarom zie je hen ook wel eens likken aan overrijp fruit. Maar ze krijgen ook gratis voedselhulp van het vrouwtje. Zij raakt makkelijker aan voedsel en geeft het nadien door aan het mannetje.
Waar leeft het vliegend hert?
Het vliegend hert komt voor in grote delen van Europa. In België komt hij vooral voor tussen Halle en Leuven, rond Luik, Hoei, Voeren en het oostelijke deel van Limburg.
De kever vertoeft graag in open bossen en bosranden, maar je kan hem ook terugvinden in parken, holle wegen en boomgaarden. Daar leven de larven in omgevallen bomen, stompen en afgestorven wortels. Er zijn ook populaties die overleven in treinbielzen in tuinen. Het vliegend hert is dus sterk afhankelijk van het dode hout dat we achterlaten. Doordat de vrouwtjes maar kleine afstanden afleggen, komt de kever nu enkel nog voor op plaatsen waar in het verleden steeds voldoende dood hout aanwezig was. Het vliegend hert is dan ook zeldzaam in België en Nederland, en heeft specifieke bescherming nodig.
Hoe plant het vliegend hert zich voort?
Lang leeft een vliegend hert niet: mannetjes enkele weken, vrouwtjes hooguit twee maanden. Hun korte leven draait dus vooral rond paren en voortplanten. Om mannetjes te lokken, scheidt het vrouwtje geurstoffen af. Het mannetje op zijn beurt kan een vrouwtje al van ver waarnemen. Ziet hij niet meteen wat hij zoekt, dan gaat hij op wandel of vliegt hij rond. Wanneer hij een vrouwtje tegenkomt, maakt hij haar het hof. Is het een mannetje, dan start hij een gevecht.Dat heeft veel weg van een worstelwedstrijd. Zijn rivaal echt verwonden met zijn gewei kan hij niet. Hij gebruikt het eerder om de ander omver te werpen.
Als het mannetje een geschikt vrouwtje vindt en de vonk overslaat, start de paring. Later zet het vrouwtje de eitjes af in of nabij ondergronds vermolmd hout, dat zal dienen als voedsel voor de larven. Geleidelijk aan vervellen de larven tot ze verpoppen. Later komt uit de pop een volwassen kever gekropen.
Hoe krijg je het vliegend hert te zien?
Het vliegend hert is best een imposante verschijning, maar toch moet je wat moeite doen om er eentje te zien. Overdag houdt de kever zich meestal schuil in de bomen. Wil je het vliegend hert zien, dan ga je best op zoek enkele uur voor het begint te schemeren. Want dan gaan de mannetjes op pad, op zoek naar een geschikt vrouwtje. Vrouwtjes zijn minder actief, ze leggen niet zo’n lange afstanden af. Daarom heb je overdag een grotere kans om een vrouwtje tegen het lijf te lopen dan een mannetje.
Wat kan jij doen voor het vliegend hert?
Natuurpunt en INBO willen de verspreiding van het vliegend hert in Vlaanderen verder in kaart brengen en vragen daarom waarnemingen (bij voorkeur met foto) door te geven via www.waarnemingen.be of aan arno.thomaes@inbo.be. Benieuwd hoe je de soort moet zoeken? Lees meer op Meetnet kevers.
Weetjes over het vliegend hert
Zijn imposante gestalte maakt het vliegend hert (en vooral de mannetjes) een makkelijke prooi voor bijvoorbeeld sluipwespen, vogels of zelfs zoogdieren. Snelle lopers zijn het niet, en behendige vliegeniers evenmin. Vrouwtjes kunnen hun kleine maar scherpe kaken nog gebruiken om de belager te verwonden, maar mannetjes maken vaak geen schijn van kans.
Het vliegend hert spreekt al van oudsher tot de verbeelding. Voor heel wat schilders was de kever het gedroomde model. De romeinen gebruikten de kop van de kever dan weer als amulet, om hen te beschermen tegen ongeluk. Maar door zijn stoere uiterlijk boezemde de kever ook angst in. Middeleeuwse boeren uit Engeland dachten dat hij stormen kon veroorzaken, en in Kent zouden ze stenen hebben gegooid naar de kever om hun gewassen te beschermen.