Wetlands4Cities

De Uitkerkse polder is een poldergebied gelegen in West-Vlaanderen ten westen van stad Brugge en ten zuiden van Blankenberge. Het natuurgebied dat Europees beschermd is heeft een oppervlakte van 1400ha. Zo’n 1500 jaar terug lag er een uitgestrekt slikken- en schorrengebied zoals we vandaag nog in het Zwin aantreffen. De vele kreken en geulen slibden vanaf de 6^de eeuw dicht en vanaf de 11^de eeuw bouwde de mens de eerste dijken, waardoor de schorren evolueerde naar zilte graslanden waarop de Middeleeuwse mens schapen en runderen kon laten grazen en op de hogere delen ook boerderijen kon bouwen. In de 13^de en 14^de eeuw werd er ok gestart met de ontginning van veen dat zich onder het kleipakket bevindt. Vandaag is het gebied een uitgestrekt en reliëfrijk weidelandschap met zilte graslanden doorweven met duizenden sloten, laagten en veedrinkpoelen. Een landschap dat ontstond door het samenspel van mens en natuur en vele honderden jaren intact is gebleven.

In samenwerking met drankenproducent PepsiCo wil Natuurpunt ontbrekende percelen in het gebied verwerven om zo het waterpeil te verhogen in het gebied. Het doel is herstellen van het historische waterpeil. Zo kan extra water gebufferd en de uitzonderlijke natuurwaarden van het gebied verder hersteld worden. Dit is zeer belangrijk daar het gebied een belangrijke stopplaats voor vogels langs de Oost-Atlantische trekroute, een overwinteringsgebied voor ganzen uit het Hoge Noorden en het belangrijkste weidevogelgebied van Vlaanderen is.

Het project Zurendries in Aalst ligt in de vallei van de Hoezekouterbeek, gelegen in het zuidwesten van Aalst. De beekvallei ligt in licht overstromingsgevoelig gebied en heeft op het gewestplan de bestemming Groen en natuur. Deze bestemming is bevestigd in het RUP Aalst-West (2007). Stroomafwaarts van het kasteeldomein Regelsbrugge en de terreinen van de Odisee hogeschool loopt de beek ondergronds verder tot aan de monding in de Dender.

Bij grote (regen)waterafvoer na hevige neerslag heeft de beek, die net voor de koker samenvloeit met de Siesegembeek, af te rekenen met overtollige waterafvoer, waardoor er problemen kunnen optreden in het centrum van de stad. Ook het kasteeldomein gelegen naast het gebied kreeg af te rekenen met wateroverlast na de hevige piekneerslag van 4 juli 2021.

In het kader van Wetlands4Cities willen we in de vallei van de Hoezekouterbeek extra water bufferen om zo overstromingen in de lagergelegen gebieden te voorkomen. Maar ook om de sponswerking van de bodem te versterken. Hiervoor gaan we samenwerken met de stad Aalst, Provincie Oost-Vlaanderen en met de eigenaars van het kasteeldomein Regelsbrugge die eigenaar zijn van meerdere percelen langs de beekvallei. Door het herstel van een historische dijk (gebruikt voor bevloeiing van hooilanden) en de aanleg van een nieuwe dijk samen met de vernatting van een deel van het gebied, willen we bij piekneerslag meer dan 10.000m3 water bufferen en natte natuur in de beekvallei herstellen. We gaan het gebied ook toegankelijk maken. 

Via het recent goedgekeurde ‘Blue transition’-project, dat deel uitmaakt van het Interreg Programma North Sea, gaat Natuurpunt in samenwerking met meerdere partners een stedelijk wetland als natuurlijke klimaatbuffer realiseren in Dendermonde. 

Het Meirdamgebied bestaat hoofdzakelijk uit natte graslanden en sloten, enkele bosjes en vijvers. Het gebied ligt op minder dan 1 km van de Grote Markt van Dendermonde. Het heeft een hoge biodiversiteitswaarde en is van groot belang voor de infiltratie en buffering van water voor de wijde omgeving. Daarom werd het via een Ruimtelijk uitvoeringsplan door de stad Dendermonde bestemd als een zone voor natuurontwikkeling. Er zijn unieke mogelijkheden om het stedelijk wetland te herstellen.

“In het kader van het Blue transition-project kunnen we samen met de projectpartners extra water in het gebied bufferen en laten infiltreren, maar ook CO2 opslaan in de bodem, door een aangepast peilbeheer met o.a. stuwen op de grachten”.  Op die manier kunnen we het blauw-groene netwerk versterken. Het project past ook binnen een ruimer programma van Natuurpunt waarin het met innovatieve projecten in Vlaanderen, stedelijke natte natuur wil herstellen of ontwikkelen. Om Vlaamse steden en gemeenten klimaatrobuust te maken en bestand tegen toenemende periodes van droogte, hitte en extreme neerslag ten gevolge de klimaatverandering.”

Om deze klimaatbuffer te realiseren zal Natuurpunt samenwerken met verschillende lokale en bovenlokale partners: Stad Dendermonde, Regionaal landschap Schelde-Durme, Provincie Oost-Vlaanderen, Agentschap voor Natuur en Bos, Polder Schelde Durme Oost, De Vlaamse Waterweg en de Vlaamse Milieumaatschappij.

Het Mechels Broek is een natuurgebied van meer dan 100 ha langs de Dijle ten oosten van Mechelen. Het gebied bestaat uit natte graslanden, sloten, bomputten, knotwilgen en houtkanten. In het gebied ligt er ook een grote waterpartij die een belangrijke rustplek vormt voor tal van (trek)vogels. Het beheer wordt deels gedaan door gallowayrunderen die zorgen voor een divers landschap. Het Mechels Broek heeft steeds vaker te kampen met droogte, waardoor poelen en grachten droogvallen tijdens lente-, en zomermaan[1]den. Eén van de oorzaken is dat het gebied niet langer verbonden is met de Dijle, die langs het gebied loopt. Regenwater vormt dus de enige voedingsbron. Met Wetlands4Cities willen we opnieuw water van de Dijle in het gebied laten om zo beter bestand te zijn tegen lange droogteperiodes. Het Mechels Broek heeft een belangrijke rol te vervullen als broedplaats voor (trek)vogels. Als waterbuffer, maar ook als biodiversiteitshotspot naast het centrum van Mechelen. Van 2022 tot 2027 loopt er een Europees LIFE-project voor het Mechels broek en de omliggende gebieden, in samen[1]werking met de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), Stad Mechelen en Pidpa. Daardoor kunnen we in totaal 320 ha wetlands herstellen in Barebeek (Natuurpunt), de Vrouwvliet (VMM en Natuurpunt) en Den Battelaer (Natuurpunt). Daarnaast komt er een campagne ‘natte natuur’ halverwege het project. Tot slot willen we de projectresultaten delen met 50 andere steden in Europa.

De Hobokense Polder is een natuurgebied van 170 ha ten zuiden van stad Antwerpen. Het gebied ligt naast de Schelde en het bedrijventerrein Petroleum-Zuid, en wordt beheerd door Natuurpunt. De Hobokense Polder is een historisch poldergebied dat deels is opgehoogd. De laagste delen kwamen onder water te staan en ontwikkelden tot voed[1]selrijke en ondiepe plassen en moerassen. Door de toename van lange droogteperiodes in de lente- en zomermaanden komt het gebied echter steeds vaker droog te staan. De ecologische waarde van de aaneengesloten natte gebieden dreigt daardoor sterk af te nemen. We willen in de Hobokense Polder samen Stad Antwerpen en het ANB de komende jaren extra water bufferen uit de omgeving en het gebied weerbaarder maken tegen lange droogteperiodes door extra water te laten infiltreren. Zo is het de bedoeling om proper oppervlaktewater uit de aangrenzende Leiegracht naar het gebied te transporteren. Op die manier pakken we de verdroging in het natuurgebied aan en reiken we een (deel van een) oplossing aan voor te hoge piekdebieten op de Grote Leigracht/nieuwe regenwatergracht. We gebruiken een ca. één kilometer lange pijpleiding om water uit de Grote Leigracht te transporteren naar een hoger gelegen zone in het natuurgebied. Daar laten we het water in de bodem dringen zodat het kan infiltreren. Zo vullen we het lokale grondwatersysteem aan en kunnen we het maximale winterpeil elk jaar garanderen. Bovendien zullen hoge grondwaterpeilen langer aanhouden en zal er opnieuw tot in de zomer water staan in de plassen en moerassen. In droge periodes met lage grondwaterpeilen kan een groot deel van piekdebieten (bij onweders) effectief geborgen worden.